siet voor u opdat gy niet en struikelt
1904 - 1935
In 1915 verscheen een boek van Archivaris Wiersum waarin hij, aan de hand van tekeningen van Briedé, een uitvoerige historische toelichting gaf op wat er in Rotterdam nog over was, op dat moment, dus in 1915, aan 17e eeuwse huizen.
In zijn inleiding kon hij niet laten en terecht, om met spijt en met een heel beleefde sneer uit te halen naar de afbrekers van Rotterdam, lees maar eens mee:
Op deze pagina gaan we het dus hebben over de inhoud van het boek en dat doen we als volgt: tekst met en zonder de begeleidende tekening en soms ook een tekening zonder tekst, kortom zomaar een selektie van wat Aad het allermooiste en interessantste vond.
Ook wordt weggelaten wat we al op de site hebben, zoals o.m. deze verhalen :
- De Stadsbouwmeesters van Rotterdam
- Over het Haringvliet en de Nieuwe Haven van Rotterdam
- Rotterdam, de VOC en het Oost Indisch Huis aan de Boompjes
- De oude Rotterdamse binnenstad kerken
- De Admiraliteyt van de Maze
- De Rotterdamse Bierbrouwerijen
- De herbergen en hotels van Rotterdam
Op zoek naar iets speciaals, want in het onderstaande verhaal (uit 1915) was het nagenoeg ondoenlijk om overal links naar verhalen op onze site aan te brengen, maar soms kunnen we het natuurlijk toch niet laten..... :
| Klik hier als je wilt zoeken via Aad's Freefind search engine, vul in het venster jouw woord in, bijvoorbeeld Oppert en klik op ENTER |
|---|
Jonkvrouwe Aletta de Mey verkocht 27 Februari 1751 een erf met den opstal pro rato van den grond gerekend voor 3700 gulden aan den timmerman Maximiliaan van den Berg, die het 20 April d. a. v. met eenige winst overdeed aan Johan Frederik Hoffman koopman. Deze zal daarop het nieuwe huis hebben laten bouwen, dat tot 1870 door de familie is bewoond geworden. Ook Johan Frederik Hoffman, die van 1845-1866 burgemeester van Rotterdam is geweest, heeft er in gewoond.
Het erf van dit huis werd 12 Mei 1649 door den koopman Pieter Mesdach gekocht van den burgemeester Paulus Verschueren voor 4500 gulden. Hij liet er toen een huis op bouwen. Zijn erfgenamen verkoopen het perceel 4 Mei 1685 met de goudleeren behangsels en meubilaire goederen voor de som van 14000 gulden. Later komt het bij erfscheiding aan Jacob Riemersma. Waarschijnlijk heeft deze of zijn zoon Nicolaas het nieuwe huis laten bouwen. Als de curatoren van Nicolaas Riemersma het den 21 sten Mei 1794 voor 40000 gulden aan Barthold Suermondt verkoopen, wordt het omschreven als huis, tuin, koepel of salon en erve, strekkende vóór van de straat tot achter in de Scheepmakershaven.
Het gebouw is daarna als hotel ingericht; in de volkstelling van 1830 komt het reeds als zoodanig voor onder den naam van Bath Hotel of New Bath Hotel (Boompjes A 82); tot 1891 blijft het hotel, daarna wordt het voor kantoren in gebruik genomen en verkrijgt het weldra den naam "Mercurius".
1850 : fit to receive travellers of distinction
aldus een reclame brochure
LINK
Versiering van een raam boven de deur Boompjes 40. Of de lijnen in het cartouche een monogram vormen, dan wel of ze alleen als versiering bedoeld zijn, is niet uit te maken. In het eerste geval zou de M, die duidelijk te voorschijn komt, aan den 17de-eeuwschen eigenaar Mesdach kunnen herinneren; doch vermoedelijk dateert deze raam versiering pas van de 18de eeuw en heeft zij geen betrekking op den naam van een der achtereenvolgende eigenaren.
Schiedamschedijk 194.
De koopman Hendrik van Casteel kocht 7 Maart 1739 een huis aan de westzijde van de Leuvehaven, genaamd "Het Wijntonnetje" met twee achter dit perceel staande huizen aan de oostzijde van den Schiedamschedijk, voor de som van 8150 gulden. Zijn executeur-testamentair verkoopt het geheele perceel 31 October 1788 voor niet minder dan 37665 gulden. Het wordt dan omschreven als een huis, pakhuizen, zolders en erf, staande en gelegen aan de westzijde van de Leuvehaven en uitkomende op den Schiedamschedijk. Alles wijst er dus op, dat Van Casteel, waarschijnlijk spoedig na den aankoop in 1739, het huis nieuw gebouwd heeft en daarbij, als zinspeling op zijn naam, in den achtergevel een kasteel heeft laten plaatsen.
Binnenrotte 52.
Te Rotterdam en elders kwam de huisnaam "De Sleutel" in het enkel- of meervoud veelvuldig voor. In de Zandstraal vindt men reeds in het begin van de 17de eeuw het huis „De Sleutel". De herberg "De Sleutels" of „De Witte Sleutels" aan de Grootemarkt was zeer bekend. Verder trof men De Dubbele Sleutels aan in de Hoogstraat zuidzijde, De Zwarte Sleutels buiten de Schiedamsche Poort en De Drie Sleutels in de Pannekoekstraat en in den Vogelenzang.
In de Tweede Lombardstraat stonden vroeger twee branderijen naast elkaar, waarvan in den gevel aan de Binnenrotte de eene een sleutel. de andere een zandlooper vertoonde. De laatste steen zit thans in het nieuwe pand no. 50, de eerste in het linksche pand no. 48, terwijl de hier afgebeelde in het rechtsche pand no. 52 zich bevindt en wellicht van jongeren datum is. Ook de panden 48 en 52 zijn nieuw.
Deze gevelsteen is een overblijfsel van de brouwerij "De Twee Witte Klimmende Leeuwen" aan de oostzijde van de Leuvehaven, die in 1621 werd opgericht door Jacob Jacobsz. van Couwenhoven. Deze was in dat jaar eigenaar geworden van drie aaneengesloten erven aan deze steeg en had door aantrekking der eigendommen van zijn zwager Dammas Jansz. Pesser het terrein verkregen, waarop de brouwerij met mouterij kon worden gesticht. Door latere aankoopen werd het terrein belangrijk uitgebreid.
In het midden van de 17de eeuw was deze brouwerij volgens het Loflied op de Rotterdamsche brouwerijen de grootste van alle:
-
Glimmende Leeuwen Twee
Die steken 't hooft omhoogh
D'eerste plaets hem toecompt.
In de eerste helft der 18de eeuw komt de brouwerij in eigendom aan de familie De Monchy, die er in 1750 een vennootschap van maakte.
Den 19den Maart 1782 werd de brouwerij door brand geheel verwoest, doch spoedig daarna weder opgebouwd. In 1833 verkocht Salomon de Monchy, die inmiddels de eenige eigenaar was geworden, ze aan Samuel Dunlop, die het brouwbedrijf ophief en het gebouw als pakhuis gebruikte.
Citaat uit dit verhaal:
-
Na heel lang zoeken hebben we twee prenten gevonden van oude Rotterdamse bierbrouwerijen :
over dit gebouw hebben we het de hele tijd gehad.....
dat dit ooit een bierbrouwerij was, is toch niet voor te stellen, Rotterdam....
over de Leuvehaven de Lange Leuvebrug
over de Wijnhaven (links) de Kleine Wijnbrug
achter de Kleine Wijnbrug onze bierbrouwerij met torentje die ook wel
De Twee Witte Klimmende Leeuwen
werd genoemd
rechts de 2 korenmolens De Pelicaan en De Oranjeboom
het torentje links naast de molens is van de Witte Poort (link naar ons stadspoorten verhaal)
eigenlijk dezelfde prent als daarboven, alleen is nu onze bierbrouwerij veel beter te zien
De Twee Witte Klimmende Leeuwen
Dit terrein kocht Willem Nobel den 8sten Maart 1661 voor ruim 6000 gulden en bouwde er een huis op. Zijn erfgenamen verkoopen het perceel 7 Mei 1685 aan den burgemeester Franco du Bois voor niet minder dan 18731 gulden. Het rechtsche wapen in den geveltop, een duif (met een olijftak) op een schelp, is van Willem Nobel (zie Schepenzegels in Bronnen voor de Geschiedenis van Rotterdam LINK), het linksche, vier jachthorens boven een drietoppigen berg, is dat van zijn vrouw Susanna van Bergen.
Leuvehaven 129.
Dit smeedwerk is uit het begin der 19de eeuw. Het is de raamversiering boven de deur der beide gelijk- en gelijkvormige huizen, die in 1827 door den heer L. F. de Bruyn gebouwd werden op de plaats, waar vroeger het geboortehuis van Gijsbert Karel van Hogendorp stond.
Citaat uit dit verhaal:
-
Het beeld De welvaart van Piet Starreveld hangt sinds 1979 aan de gevel van de ABN-AMRO Bank aan de Coolsingel. Oorspronkelijk hing het aan het pand van de Amsterdamsche Bank / Incassobank aan de Blaak, waar het in 1953 werd onthuld. Vanwege de naaktheid van de vrouwenfiguur kreeg het beeld de bijnaam Nakie van Blakie. Deze bijnaam ging bij de verplaatsing verloren. Een andere, maar veel minder bekende bijnaam luidt:
Je herkent hem niet meteen ? Loop dan maar eens een keer de trappen op van het voormalige Beursgebouw !
Wie dat dan wel was ?
Op het standbeeld staat G.K. van Hogendorp
Van voren heette hij dus Gijsbert, koel en streng kijkt hij uit over de stad waar hij in 1762 geboren werd.
Van Hogendorp werd in 1787 pensionaris van Rotterdam, een benoeming te danken aan zijn steun voor de Stadhouder tijdens de tijd van de Patriotten, net voordat de Fransen ons kwamen bevrijden. Hij vervulde de functie tot 1795.
Bij het begin van de Franse overheersing werd hij net als talloze anderen direct ontslagen.
Tot 1813 leefde hij teruggetrokken als gewoon burger; maar bij en na de bevrijding van de Fransen (die hij o.m. met Van der Duyn van Maasdam en Van Limburg Stirum initiëerde) nam hij een belangrijke plaats in het Nederlandse staatsbestel in. Hij kon overigens slecht opschieten met Koning Willem I en zijn bepaald niet geringe zelfingenomenheid was daar zeker niet vreemd aan.
Gijsbert Karel van Hogendorp
Leopold Van Limburg Stirum
Adam Francois Jules Armand Van der Duyn van Maasdam
Tot 1825 bleef Van Hogendorp in de nationale politiek actief; toen trok hij zich, 63 jaar oud, terug om zich te wijden aan publicaties over het staatsmanschap. In 1830, bij de opstand en afscheiding van België, toonde Van Hogendorp: "jegens de opgestane Zuid-Nederlanders een in het Noorden uiterst zeldzame mate van begrip".
Tussen haakjes : zou bijna vergeten te melden dat het Van Hogendorpsplein naar Gijsbert vernoemd was.....
Den 31 sten Mei 1684 kocht de metselaar Wouter Bartholomeusz. van Lis dit huis voor 5000 gulden. Hij verkocht het weer 7 Juni 1698 voor de som van 11600 gulden. Én uit deze waardevermeerdering én uit het Jaartal, dat de kapitalen der spreuk vormen,
-
Oordeel niet voor t tijd is
Dus weet of wacht
De spreuk komt ook elders voor. waardoor de Rotterdamsche overlevering wel ietwat aan waarschijnlijkheid verliest. Deze luidt namelijk, dat bij den bouw van het huis het gerucht ging. dat de eigenaar dien niet zou kunnen bekostigen. Weldra bleek echter, dat hij wel tien dergelijke huizen zou kunnen betalen en als straf voor de voorbarige bedillers liet hij bovenstaande spreuk in den gevel plaatsen.
Torenstraat.
In het begin der 17de eeuw schijnt de Lombard van de Lombardstraat verplaatst te zijn naar het voormalige Bagijnhof op den hoek van de Snippevlugsteeg.
Sinds 1620 evenwel zag men weer naar een ruimer gebouw uit, tot men in 1635 op den grond van het Bagijnenkerkhof een geheel nieuw gebouw stichtte, vóór van de Bagijnenhofstraat tot achter aan de Slikvaart (de tegenwoordige Torenstraat).
De eerste steen werd gelegd door H. van Hogendorp op den 19den September 1634, zooals vroeger een bord aan de zijde van het Bagijnhof, met het opschrift "Asylium Egentibus" en een zestal Latijnsche versregelen, den volke verkondigde. Hoe en door wien deze bouw tot stand gekomen is, is niet in alle opzichten duidelijk. Lois zegt alleen, dat men in 1635 de bank van leening "heeft beginnen te heyen en te maecken"; Kortebrant daarentegen vermeldt het eerstesteenleggen reeds op 1634, hoewel de Vroedschap pas den 17den Juli van dat jaar besloot om een eigen leenbank op te richten en een commissie benoemde, "omme te despicieeren een bequame plaatse ofte huys, alwaar de geleegentheit tot de bank noodigh, soude kunnen werden geaccommodeert, geapproprieert ofte getimmert". Om de zaak nog meer duister te maken, zwijgen de vroedschapsresolutiën geheel over de zaak, terwijl de rekeningen over dezen tijd ontbreken.
Citaat uit dit verhaal :
-
Van de Rotterdamse stedelijke instellingen, betrokken bij de financiële wereld, moeten worden genoemd de Wisselbank en de Bank van Lening. De stedelijke leenbank, bedoeld als een kredietinstelling voor de handel, was al in 1673 in de problemen gekomen door geld voor te schieten op koopmansgoed en raakte in het begin van de achttiende eeuw als zodanig in onbruik. De instelling beperkte zich tot veilige beleningen en boekte na 1750 zelfs winst. De Rotterdamse Wisselbank verleende evenals de veel grotere Amsterdamse Wisselbank kredieten, o.a. aan de Maatschappij van Assurantie, Discontering en Beleening der stad Rotterdam. De Wisselbank was hiervoor niet bedoeld, maar er lag veel geld improductief en men hield de omvang van de kredieten beperkt.
De Amsterdamse Wisselbank deed dat niet en kwam door een zeer groot krediet aan de VOC in de jaren tachtig in de problemen.
De betekenis van de Wisselbank verminderde door de afname van de bankgeldwissels, de opkomende wisselhandel die de Wisselbank verdrong en door de stabilisering van het courante geld dat de basis werd van het geldsysteem. De Rotterdamse Wisselbank, opgericht t.b.v. de stapelhandel, werd na 1795 vrijwel overbodig en is in 1812 opgeheven.
De Maatschappij van Assurantie, Discontering en Beleening der Stad Rotterdam was tot 1848 gevestigd in de Oude Hoofdpoort, de Wisselbank was gevestigd in de Blauwe Toren en de Bank van Lening aan de Lange Torenstraat. Gelukkig hebben we van al deze gebouwen hele mooie prenten... :
De Oude Hoofdpoort of St. Laurenspoort
LINK
Gezicht vanuit de Maas op de ingang van de Oude Haven
rechts de Ooster Oude Hoofdpoort
links de Wester Oude Hoofdpoort
LINK
Gezicht vanuit de Maas op de ingang van de Oude Haven
rechts de Ooster Oude Hoofdpoort
LINK
Rechtsachter de Oude Hoofdpoort stond de waltoren met de naam Blauwe Toren :
De Groote Stadskraan en de Blauwe Toren, een oude waltoren en gevangenis
van 1635 tot 1700 was in de Blauwe Toren de Wisselbank gevestigd
links de Kleine Draaibrug naar de Kleine Draaisteeg en dat alles vanaf de Kolk
later werd hier Plan C gebouwd
LINK
De Bank van Lening van Rotterdam
Aan de Slijkvaart, de latere Lange Torenstraat
LINK
Bij gift van 13 Februari 1636 werd de stad eigenares van "een huys ende erve, sijnde d* oude bancke van leeninge, ten deele bij dese stede gedaen demolieren", waaruit wel niet anders op te maken is, dan dat de nieuwe bank toen klaar of althans in wording was. Het onderste gedeelte werd tot 1713 als pakhuis verhuurd, doch toen in eigen gebruik genomen. Hoe het gebouw er in het midden van de 18de eeuw uitzag, leeren ons de fraaie teekeningen in het Gemeentearchief, gemaakt door Jacob Kortebrant, die jarenlang als beambte aan de lombard of leenbank verbonden was. Waar deze zegt, dat het gebouw "meer tot gemak der zaken dan tot sieraat aangelegt is", zal hij ongetwijfeld het interieur en niet de smaakvolle gevels op het oog gehad hebben.
In 1843 begon men, teneinde te voorzien in het gebrek aan ruimte voor berging en om een betere indeeling der bureaux te verkrijgen, de hand te slaan aan dit overblijfsel van eenvoudige doch smaakvolle 17de-eeuwsche bouwkunst.
In 1841 reeds werden verschillende plannen tot ombouw ingediend ; of hierbij ook de mogelijkheid overwogen is, om de sierlijke gevels te behouden, blijkt evenwel niet.
Hun vonnis werd ten slotte uitgesproken door de raadsresolutie van 29 Maart 1842, waarbij besloten werd om het dak met de vlieringen van het gebouw weg te breken en daarvoor drie zolders met een platdak in de plaats te bouwen. Door deze verbouwing, die alleen het benedengedeelte, met het poortje in de Torenstraat, onaangetast liet, werden de gevels onherkenbaarwordens toe verknoeid; weer een van de vele krachtsuitingen van verminkend en sloopend Herboren Nederland.
- Op onze site hebben we ook nog het verhaal
waarin je o.m. dit kunt vinden:
Rechter Rottekade 101.
In het testament van den WelEd. Heere Arnout Leers, Heere van Ameyde en Herlaar, oud-schepen van Rotterdam en de WelEd. Vrouwe Christina Uylenberg, echtelieden, gemaakt 1 December 1749 voor notaris Cantier, praelegateerde de testateur aan zijn zoon Jonckheer Arnout Leers „alle de huysjes, werckhuysjes, packhuysen en kamers daerboven, wolwashuys, lootstje en scheyhuys en erven, staende en gelegen buyten aen de Rotte, alsmede de woldroogerij, staende en gelegen buyten op de Rotte, alsmede ook het nieuwe packhuys en erve, onlangs door hem Heer testateur op de Rotte laten timmeren, item een gang met zes huysjes door den testateur 24 November 1749 gekogt".
Hieruit is wel heel duidelijk te zien. dat Arnout Leers in 1749 aan de Rotte panden in eigendom had gekregen en doen bouwen. In een der nieuwe panden liet hij dat Jaartal met zijn wapen plaatsen.
Dat de wolwasscherij van Leers indertijd zeer bekend was, blijkt wel uit de aan haar gewijde woorden in Smits' Rottestroom:
-
Mijn rivier weet rijker schat,
Dierbre wol, die onze schepen
Van den Iber herwaerds slepen,
Rein te wasschen in haer nat,
't Zwanendons te doen braveren,
Met een wit dat proef behoud;
Dus kan ze elke vacht in goud
Of in zilver doen verkeeren.
Dit perceel maakt deel uit van het nieuwe zendelinghuis van het Nederlandsche Zendelinggenootschap, dat 29 Juni 1854 werd ingewijd.
Het nieuwe gebouw werd opgericht op de plaats vanouds bekend onder den naam van "Het Huis den Arend". Deze buitenplaats werd gebouwd door Mr. Francoys van der Hoeven en zijn vrouw Johanna Leers, heer en vrouw van Tienhoven.
De kinderen verkoopen ze 2 Juni 1766 aan Maria Marta Ie Cointe, weduwe van Mr. Cornelis de Normandie. Ze wordt dan omschreven als "een buytenplaats, bestaande in een huys, thuyn, bepotingen en beplantingen daerop staende, oranjehuys, thuynmanshuys, loots, laanen, vijvers fonteynen, cascades, grotwerken en menagerie. Voorts nog een pakhuys, zolders, eest en erven.... alsmeede nogh een koetshuys, stallingh en erve met een gang .... ook nogh de helft in een slangebrandspuyt".
De koopsom bedraagt 9561 gulden. Maria Marta Ie Cointe, inmiddels hertrouwd met „Zijne Excellentie den Heere Daniël de Superville, geheime Raad en Envoyé van Zijne Doorluchtigheyt den Heere Markgrave van Brandenburg Bareuth", verkoopt de buitenplaats c.a. 17 Augustus 1771 aan Leendert en Hendrik de Heer, die nog denzelfden dag het pakhuis met zolders en erf en het koetshuis met stalling overdoen aan Isaac Hubert.
In deze laatste gift komt voor het eerst de naam der buitenplaats „Thuys den Arent" voor. Er werd in bepaald, dat de deur van communicatie in het verkochte pakhuis en de toegang naar de zaal of het achterste gedeelte der buitenplaats zou moeten worden toegemaakt.
Later kwam de buitenplaats respectievelijk in handen van Lambert van Schaaick, diens weduwe en Hendrik Vogel junior. In het begin der 19de eeuw was Jan Viruly eigenaar. In een rentebrief van 19 Februari 1810 wordt het dan omschreven als „een huis, open plaats en erve genaamd Het Huis de Arend, met een werkhuis, stal, lootsen, speelhuis alsmede de in den grond staande kuipen, geapproprieerd tot een wolbloterij of zeem- touwerij".
In het midden der eeuw bevindt zich er nog de fabriek van Hubert en Co., later Rochussen & Co., verf molenaars.
In de eerste helft der 17de eeuw waren hier twee huizen, die dezen naam droegen, een aan de Leuvehaven en een aan de Keizerstraat.
Het eerste, tusschen de Witte Leeuwensteeg en de Zwanesteeg, werd 7 Juni 1630 door den Schot Jan Forgun, lakenkooper van beroep, voor 2000 gulden gekocht van de erven Jan Cornelis Halling. In dezen giftebrief wordt de naam vermeld; nadien komt hij evenwel niet meer voor. De volgende kooper is een zilversmid. Of het huis vóór 1630 een herberg was, is niet bekend.
Het andere huis met den naam "Het Paard in de Wieg" was wel een herberg. Zij stond aan de oostzijde van de Keizerstraat, het eerste huis aan den zuidkant van het hoekhuis Hang.
Den 27 sten Mei 1626 namelijk verkoopt de havenmeester Cornelis Maertensz. namens de erfgenamen van zijn moeder Maritgen Pieters aan Willem Jacobsz., „waert int Paert in de Wiech", een huis aan de zuid-zijde van het Hang, het eerste huis aan den oostkant van het hoekhuis Keizerstraat. Als belending aan den achterkant wordt genoemd het huis van den kooper Willem Jacobsz., dat dus wel in de Keizerstraat gestaan moet hebben.
Willem Jacobsz. moet vóór 18 Mei 1637 gestorven zijn. Zijn herberg met den eigenaardigen naam is na 1626 niet meer aangetroffen.
In 1763 stond aan de westzijde van het Roodezand een herberg, waar het paard in de wieg uithing. Wellicht is de naam later overgegaan op het tegenovergelegen perceel aan de oostzijde van het Roodezand, thans nummer 20, dat, zooals uit de adresboeken blijkt, vóór 1839 nog geen danskroeg was. Het zal dan ook het werkelijk fraai gesneden bord overgenomen hebben. In elk geval is dit reeds vrij oud.
Wat de voorstelling beteekent, is niet bekend. Dat het een zinnebeeld voor wat al te wereldsche inrichtingen was, is geenszins zeker. Van Lennep en Ter Gouw doelen mede, dat het vroeger een kerkelijk symbool was en nog in het midden der 17de eeuw in de Oudekerk te Amsterdam voorkwam. Het was uitgehouwen in de lijst van het koor boven de noorderzijdeur en dagteekende waarschijnlijk uit de 15de eeuw. Het paard lag er, evenals op het hier afgebeelde bord, op den rug in de wieg. maar werd gewiegd door een kat en daarnaast stond een ezel op een preekstoel.
Voor een twintigtal jaren bij het afbreken van het huis aan het Roodezand werd het bord te koop geboden aan de Archief-commissie ten behoeve van de toenmalige antiquiteitenkamer. Toen de koop afgesprongen was, schijnt het beeld naar Utrecht verhuisd te zijn en daar is het ontdekt en aangekocht door een der directeuren van de Heineken's-brouwerij, Crooswijkschesingel 48, waar het zich thans bevindt.
LINK
Reeds in 1428 stond in de Hoogstraat een huis, dat den naam droeg van „Het Gouden Hoeft".
Dit huis, dat oorspronkelijk aan den achterkant uitkwam aan de Haven (later Steiger, thans Grootemarkt) behoorde in het laatst der 16de eeuw aan Willem Quirijnsz. Verboom. Toen was de achterkant echter reeds ingenomen door twee nieuwe huizen, namelijk aan de westzijde door „Het Manshooft" en aan den oostkant door „Het Vrouwenhooft". Het eerste werd 16 Maart 1594 door Verboom gekocht.
Aan deze beide huizen is de sage verbonden van twee gelieven, die in den Spaanschen tijd (LINK) hun onvoorzichtigheid met den dood moesten be- koopen: Uit het raam kijkende, of de Spanjaarden reeds waren afgetrokken, werden zij door den vijand ontdekt en vermoord.
Volgens Van Lennep en Ter Gouw zijn de onderschriften vergeten en had onder den manskop moeten staan:
-
Daar heb ik je eens aardigjes beet gehad, vrouw!
en onder den vrouwekop:
-
Jij doet dat maar nooit weer! dat zeg ik je nou!
De steen met den vrouwekop, die thans in het Museum van Oudheden berust, heeft evenwel het omschrift „Int Vrouwenhoof". Het pand zelf, dat voor een tiental jaren verbouwd is, was van 1636 tot 1670 het woonhuis van den Rotterdamschen schilder Hendrick Maertensz. Sorch. De manskop (18de eeuw) prijkt nog steeds in den belendenden gevel.
Nieuwstraat 5.
Dit is een zeer bekend huis. Het is het hoekhuis Grootemarkt zuidzijde en Nieuwstraat westzijde. Het komt reeds in 1578 als „De Sloetels'' voor, eenige jaren later als „ De Dubbelde Witte Sloetels", daarna ook als „De Dubbelde Sleutels".
Het werd den 20sten Juli 1591 gekocht door Olivier van Noort, den eersten Nederlander, die de aarde omgezeild is.
- Zie ons verhaal
Olivier van Noort (namens Rotterdam) was de eerste Hollander, die den aardkloot had rond gezeild
gezicht op Rotterdam met de 4 schepen van Olivier van Noort
.....den ghansen cloet des eertbodems omme geseylt.....
Olivier van Noort oefende er toen reeds het herbergiersbedrijf in uit en zal er zijne plannen voor zijn wereldreis van 1598 ontworpen hebben. Spoedig na zijne terugkomst in het vaderland, zomer 1601, ging Van Noort in 's Lands dienst over en den 29sten Juni van het volgend jaar liet hij het huis bij volmacht verkoopen.
Dit schijnt nu weldra van herberg tot boerenhuis te zijn omgebouwd; in 1671 kocht de oud-burgemeester en wijnkooper Elias de Ruuck het en later woonde de koopman Jan van der Linden er, wiens weduwe het in 1774 aan Cornelis Joseph Ozy verkocht, de man die de St. Rosaliakerk financierde. (LINK)
Vermoedelijk heeft de steen eerst in den gevel aan de Markt gezeten en is hij later overgebracht naar de Nieuwstraat, die in 1586 door afbraak van het huis „De Starre" werd doorgeslagen.
Nieuwehaven 137.
Het huis „London" ontleent zijn naam aan het in de nabijheid daarvan gelegen „Londensche veer". Aan de achterzijde was het belend door de in den Houttuin gevestigde brouwerij „De Bril" (vroeger De Roode Sonne).
Het is tusschen 1696 en 1699 gebouwd door den toen oud-burgemeester Johan Steenlack, die het in eerstgenoemd jaar voor 9000 gulden koopt en drie jaar later voor meer dan het dubbele bedrag verkoopt.
Johan Steenlack werd door tal van tijdgenooten verguisd en met den scheldnaam Jan Klomp nageroepen, door anderen echter zeer geëerd.
Bij zijn dood, 16 November 1718, dichtte o.a. Johan de Haes op zijn graf:
-
Hier rust de Helt, terwijl zijn kout gebeent
Met tranen milt besproeit wordt en beweent
Van out en Jong, die 's Burgemeesters gaven
En weldaan in hun harten diep begraven.
In 1608 werd de kapel van het voormalige St. Agnietenklooster aan de Botersloot ingericht voor den eeredienst der Hervormden. Naar het Prinsenhof, waarvan zij deel uitmaakte, werd zij toen Prinsenkerk genoemd.
Citaat uit dit verhaal:
-
Ter plekke van het oude Beursgebouw bevond zich in 1651 achter de Waalsche
Kerk, op de grond van Bulgersteyn, een begraafplaats die men naar de
nabijgelegen bombazijn weverij het Bombazijn Kerkhof noemde.
Linksboven de Delftse Poort, ernaast rechts de Hofpoort
LINK
Ook lag er een een begraafplaats bij het in 1378 gestichte Bagijnenhof. Dit was een complex kleine huisjes rondom een binnenhof, met een kapel. Hier woonden vrome vrouwen, die weliswaar geen kloostergelofte hadden afgelegd, maar wel hadden beloofd kuis en eenvoudig te leven.
Tot hen behoorde zuster Gerberga van Montfoort, die 87 jaar bagijn is geweest. Zij bereikte de uitzonderlijke leeftijd van 123 jaar en 5 maanden en werd in 1497 op deze begraafplaats ter aarde besteld.
Tot de taken van de middeleeuwse kloosterorden behoorde ook het begraven der doden. In de 15e eeuw toen de stad herhaaldelijk geteisterd werd door de pest, vestigden de Celliten zich in Rotterdam. Sinds 1441 hadden ze een eigen klooster aan de Delftsevaart. Behalve aan het verplegen van zieken wijdden de Cellenbroeders zich aan het afleggen en begraven van doden - het zevende werk van barmhartigheid. Vandaar dat ze ook wel grafbroeders werden genoemd
Citaat uit ons Kastelen van Rotterdam verhaal :
Aan de Botersloot stond het Agnietenklooster. In de Weste Wagenstraat stond het St. Aachteklooster.
Op de Hoogstraat werd het Predikheerenklooster gebouwd, dat een modelklooster moet zijn geweest. Paus Calixtus III heeft uit dat klooster zelfs enkele Predikheeren ofwel Dominicanen naar elders gestuurd, om daar de leiding te nemen bij den bouw en het inrichten van een nieuw convent en er het voorbeeld te geven. De roem van het Rotterdamsche klooster was blijkbaar tot Rome doorgedrongen. Verschillende bewoners hadden overigens te Bologna gestudeerd en dit verklaart eenigszins de overigens opmerkelijke onderscheiding.
Toen de stad in de vijftiende eeuw herhaaldelijk door de "pestilencie" geteisterd was, hebben er zich ook de z.g. Celliten gevestigd en aldus ontstond het Cellenbroedersklooster, welks bewoners zich in het bijzonder bezig hielden met het verplegen van zieken en het afleggen en begraven der dooden. Ze vervulden dus ten deele de functie van begrafenisondernemers. De Celliten waren geen priesters.
In de tweede helft der 17de eeuw, toen het kerkbezoek steeds drukker werd en ook de komst van de pest nieuwe begraafplaatsen noodig maakte, besloot het stadsbestuur tot vergrooting dezer Prinsenkerk.
In 1638 kwam het plan tot uitvoering en werd met den aanbouw van het noorderpand een begin gemaakt, terwijl het volgend jaar het feit der voltooiing boven den nieuwen hoofdingang aan de Botersloot, in steen gehouwen, het nageslacht aldus verkondigd werd:
-
Int jaer sesthienhondert negen en dertig
Is dese kerck een pandt vergroot, als
Fabrijcmeesters waren de Heeren
Hendrick van den Heuvel ende Willem Kryger.
In 1795 werd de kerk ingericht tot kazerne voor de Fransche cavalerie en in 1814 moest zij nogmaals als zoodanig, thans voor de Nederlandsche Nationale Militie, dienst doen.
Bij besluit van den Gemeenteraad van 30 December 1909 werd de kerk voor de Gemeente aangekocht en 23 September 1912 werd met het afbreken een begin gemaakt, terwijl 30 December daaraanvolgende de Raad het besluit nam om op het vrijgekomen terrein de centrale bibliotheek te stichten.
Citaat uit dit verhaal:
Op de hoek de Prinsenkerk, afgebroken voor de (oude) gemeente bibliotheek
(link)
Links de Prinsenkerk, de kapel van het voormalige St. Agnietenklooster (link) aan de Botersloot
ervoor de Huibrug
pal achter de Huibrug de achterzijde van het Stadhuis (link)
een compagnie van de Patriottische Burgerwacht grijpt in, er worden diverse salvo's gelost voor de Prinsenkerk
in de menigte bevindt zich ergens Kaat Mossel (link)
links van de Prinsenkerk de Boterhal
Den 1sten Maart 1825 verzocht de firma Wed. G. Dooremans 6 Zonen aan Gedeputeerde Staten van Zuid-Holland een hagelgieterij te mogen oprichten in een pakhuis aan de Botersloot 447, hoog vijf verdiepingen, dat dan met nog drie verdiepingen verhoogd zou worden. Het pand zou dan in het geheel, het dak medegerekend, een hoogte bereiken van 27 Nederlandsche ellen. De stookplaats tot het vervaardigen van hagel zou op de hoogste of achtste verdieping worden gemaakt.
Zeventien eigenaren van belendende perceelen zonden aan Burgemeester en Wethouders van Rotterdam een rekest houdende bezwaren tegen het oprichten van die fabriek aldaar.
Burgemeester en Wethouders, van advies dienende, meenden evenwel, dat het oprichten van een hagelgieterij aan ons land en vooral aan deze stad veel voordeel zoude aanbrengen, „dewijl door de voorkeur, die men thans aan den z.g. Engelschen patenthagel boven de inlandsche geeft, alle de voordelen door Engeland worden genoten, welke anders binnen dit rijk zouden blijven".
De oprichter, Leendert Dooremans, geboren alhier in 1794, was behalve hagelgieter ook nog borstelmaker, zwavelmaker en koopman van beroep.
Het woon- en pakhuis aan de Botersloot werd reeds in 1668 (6 Mei) verhandeld voor meer dan elf duizend gulden.
Citaat uit dit verhaal:
-
Deze rijke en voorname en voor de ontwikkeling van Rotterdam heel belangrijke Johan van der Veeken liet dus aan de Hoogstraat dit huis bouwen:
in 1870 getekend door een kleinzoon van Carlo Giovanni Francesco "Jan" Giudici
een van de belangrijkste Stadsbouwmeesters van Rotterdam
LINK
De schoondochter van Carlo Giovanni Francesco Giudici had dit ex-huis van Johan van der Veeken samen met haar broer in 1826 geërfd.
in de wandeling Het Huis met de Adelaar genoemd
Die Adelaar opgevallen? Dat is het in 1624 aangebrachte Wapen van het Hoogheemraadschap Schieland, de Dubbele Adelaar dat we ook nu nog terug kunnen vinden boven de ingang van het huidige Schielandshuis.
De Dubbele Adelaar is het Wapen van het Hoogheemraadschap Schieland
Tijdens het bezoek van Napoleon aan Rotterdam, Napoleon logeerde daarbij in het Schielandshuis, viel Napoleon meteen deze dubbele adelaar op, we komen hier nog op terug...
