we telden er tien
Zoals je op de kaart kunt zien, stonden er veel poorten dicht bij elkaar, van de meeste hebben we wel iets, dus....
In dit verhaal gaan we het hebben over de meest rechtse stadspoort helemaal bovenin, we hebben dat stukje van de kaart even uitvergroot :
Links van de Hofpoort de meer bekendere Delftse Poort, (nummer 44) waar we het al een beetje over hebben gehad in dit verhaal.
De Delftse Poort met links de Hofpoort
De Hofpoort
Het zal ongetwijfeld opvallen dat op de Hofpoort een zuil staat, we kunnen het nog beter zien op deze prent :
Laten we teruggaan naar 1340 :
Als je nog beter zou kijken, zul je zien dat Het Hof van Weena aan een zijtak van de Rotte ligt, die zijtak heette de Leuve en daar komt de naam Leuvehaven vandaan.
Het stukje rivier vanaf het Hof van Weena tot aan de Delftsepoort werd Anslach genoemd.
zoals het eruit zou hebben gezien rond 1400
Meer over het Hof van Weena kun je vinden in dit verhaal
Weena is mogelijk vernoemd naar een Germaanse vrouwennaam. Het Hof van Weena stamt waarschijnlijk uit 1100 en werd, denkt men, gebouwd door Jacob van Wassenaar die later zijn naam wijzigde, aldus de overlevering, in Boekel of Beukel. Een van zijn nakomelingen heeft dus de Beukelsdijk aangelegd.Op het Hof van Weena werd recht gesproken, dus daar kwam je maar liever niet. Rechters in de Middeleeuwen werden zoo belangrijk geacht dat zij speciale privileges hadden, nou de Heeren van de Vierschaar van het Hof van Weena hadden wel een heel uniek privilege : speciaal voor hen werd een aparte toegang tot de stad gemaakt : (je raadt het al) de Hofpoort. Iedereen mocht er door heen, maar ZIJ hadden wel een eigen sleutel, handig voor 's avonds of zoo........en natuurlijk was het ook een hele snelle vluchtroute voor de Heeren
Een bekende Heer van Weena was Dirk Beukel , hij hielp mee met de verovering van Zierikzee toen dit bezet was door, laten we maar zeggen, de Vlamingen. Als beloning werd zijn Hof van Weena vereerd met een bezoek van Graaf Willem IV en dus een link waard.
Voor het Schielandshuis werd in 1990 een standbeeld geplaatst van Graaf Willem IV, de man die op 7 juni 1340 aan Rotterdam stadsrechten verleende.
Dirk Beukel kreeg zelfs toestemming om zijn wapen te verenigen met die van Holland en Henegouwen. En zoo is waarschijnlijk het wapen van Rotterdam ontstaan, het groene veld van Weena in kombinatie met de grafelijke leeuwen.
De tekst Sterker Door Strijd werd in 1948 toegevoegd, n.a.v. 14 mei 1940
Het Hof van Weena werd in 1426 verwoest op bevel van Jacoba van Beieren, en dus ook een link waard. De meeste archiefstukken m.b.t. rechtszaken (vaak de enige documenten in die tijd...) gingen toen verloren.
In 1590 werd het land rondom het verwoeste Hof van Weena opgekocht door het stadsbestuur.
In 1614 werd de oude Hofpoort, die al eens vernieuwd was, afgebroken. Een nieuwe beter te verdedigen poort werd opgebouwd die echter in 1778 weer kon worden afgebroken, omdat de Hofpoort zijn militaire funktie had verloren.
Op de onderstaande prent uit 1765 zien we een ontwerp voor een nieuw te bouwen Delftse Poort en links de "militaire" Hofpoort uit 1614.
v.l.n.r. de Blauwe Molen, de Hofpoort met de ronde torentjes en een ontwerp voor de te vernieuwen Delftse Poort
het water links heette toen al De Kolk en rechts de Coolvest
We hebben nog een fraaie prent van een paar jaar ervoor :
vanaf de Goudsevest
rechts de brug over de Buitenbotersloot of Karnemelkshaven en het Couwenburghseiland
links Pompenburg met de Blauwe Molen, de Hofpoort met valbrug en de Delftse Poort, een beetje vaag, net links van de bomen
via de valbrug van de Hofpoort was vanaf de Oppert het gebied buiten de vesting te bereiken
Voor een plattegrond van het Colchoseiland klik je even naar dit verhaal.
We mogen er gerust vanuit gaan dat de Delftse Poort er heeft uitgezien als de Oostpoort op de onderstaande prent :
Om dit zeker te weten lopen we toch met die mensen mee over de brug van de Buitenbotersloot en het Couwenburghseiland ?
rechts het Slagveld met de Schiebrug over de Kolk
lijkt toch best op de Oostpoort of niet soms...
In 1764 werd de laatste Delftse Poort gebouwd naar een ontwerp van de architect De Swart, op onze site hebben we meerdere prenten van deze laatste Delftse Poort, maar deze fraaie pentekening hebben we nog niet laten zien :
Aan de andere kant van de Delftse Poort kunnen we het volgende ontdekken :
Maar we zouden het hebben over de Hofpoort en die kun je weer op deze prent ontdekken :
rechts, nog net te zien, de Delftse Poort.
In 1778 werd een nieuwe decoratieve Hofpoort ontworpen door de architekt Dollond. Aan de voet van de zuil werden,als symbolische bewakers, 4 leeuwenbeelden neergezet, ontworpen door Johannes Keerbergen en mogelijk geinspireerd door het 4 leeuwen wapen van Dirk Beukel.
De valbrug werd vervangen door een draaibrug zodat de boten er makkelijker doorheen zouden kunnen.
We hebben een zeer unieke aquarel van de Hofpoort-met-zuil gezien vanaf de Stadszijde via de Oppert :
De Hofpoort werd in 1833 afgebroken, hij stond in de weg voor het toenemende verkeer. De zuil werd vernietigd, de 4 leeuwenbeelden werden opgeslagen tot 1860. Het water rondom de Hofpoort werd gedempt en het plein dat zoo ontstond werd het Hofpoortplein genoemd, tot 1868, vanaf die datum werd het plein Hofplein genoemd !
Hoe ging het verder met de leeuwen ?
de verbinding tussen de Boompjes en het Haringvliet
de Koningsbrug over de Oude Haven, rechts de Jan Kuitenbrug
Door de architekt Stracké werden de 4 leeuwen bevrijd uit hun opslagplaats , wat opgeknapt en op de uiteinden van de Koningsbrug geplaatst.
De Vierleeuwenbrug was aangelegd om een snelle verbinding tussen het Station Beurs en het Maasstation te hebben, want het doortrekken van de Rijnspoorlijn naar de Staatsspoorlijn, dat was een brug te ver. Over de geschiedenis van de Rotterdamse spoorwegen hebben we ook al een verhaal trouwens, klik maar eens hier.
De Vierleeuwenbrug was voor vele Rotterdammers een bron van ergenis, was je trein te laat, moest je vlug over de Vierleeuwenbrug naar het andere station, ging uiteraard de Vierleeuwenbrug open.....
De Vierleeuwenbrug overleefde het bombardement en de overstromingen van 1953, maar werd in 1960 afgebroken i.v.m. de aanleg van een verzwaarde Zeedijk, de uiteindelijke Maasboulevard. Daar waar de brug heeft gelegen heet het nu Koningsdam, en dus werd de Oude Haven volledig afgesloten, maar waar zijn de leeuwen gebleven?
Gelukkig is Alex den Ouden ooit op zoek gegaan en hij heeft ze gelukkig weer gevonden :
toen Aad ooit zijn militaire dienstplicht vervulde in de Elias Beeckmankazerne in Ede stond er daar één, toen natuurlijk nooit precies opgelet, maar dankzij Alex' speurwerk weten we nu wel waarom :
Op het voetstuk staat de tekst
Alex ging verder speuren en ontdekte de overige 3 leeuwen natuurlijk op de Maasboulevard, maar in een andere entourage dan wij uit onze jeugd gewend waren, zoo in de buurt van het Havenziekenhuis bijvoorbeeld. Citaat : Je kijkt even 36 jaar niet en HUP, daar staat weer iets nieuws....
Hij vond ze uiteindelijk aan de Admiraliteitskade, voor de Leeuwenflat (!!) en nam daar deze schitterende foto's met commentaar :
Maar wie is nu die leeuw zoo eenzaam ver weg in Ede? Zusje Leeuw ??? Nou, wat ongezellig, helemaal geen aanspraak....
Vaak wordt gedacht dat op de huidige Regentessebrug over de Wijnhaven, die ook weer Vierleeuwenbrug wordt genoemd, de 4 leeuwen staan.
Daar staan inderdaad ook 4 leeuwen, klopt, maar dat zijn hele andere en ze zijn ook veel kleiner....dus helaas niet de echte uit 1778.
We ontvingen ook nog de volgende foto met gedicht uit Ede :
Ziet hoe treurig zijn blik
welk uitziet op het plein
Zijn gelaat smeekt om
bij zijn familie te zijn.
Hij roept, doch wordt niet gehoord
en Stil aan, den tijd schreid voort
De eenzaamheid het groot gemis
Zijn houding laat zien hoe het is
Met zijn edele gestalte, welke sierde
Het poortgebouw in Rotterdam
En hoe hij verlangt naar zusje, pap en mam.
Deze Leeuw fotografeerde ik in Ede op het terrein van de Kazerne
Ik hoop dat je hem een edel plekje op de site geeft.
Gerrit Boer, zijn emiel adres is
Hans Holdijk meldde ons nog dat Zusje Leeuw op de kazerne van Ede binnen nu en 2 jaar gaat verhuizen naar Amersfoort, het Verbindings Opleidingscentrum in Ede wordt opgeheven, vandaar.
In 2015 is webmaster Aad Engelfriet, o.m. docent over o.m. Rotterdam op de Volksuniversiteit Rotterdam , ook in Ede op de Elias Beeckmankazerne gaan kijken, (lichting 71-1, 141e (?) Verbindingscie) en toen wist hij al dat het misschien een replica was, maar hoe precies?
De Rotterdamse Leeuw op de Elias Beeckmankazerne is met de Verbindingstroepen meeverhuisd naar de Bernardkazerne in Amersfoort, en wel op 16 december 2010. In 2011 bieden de Verbindingstroepen de gemeente Ede een replica van de Leeuw aan, als dank voor het aangename verblijf in Ede.
De Vierde Leeuw van de Hofpoort van Rotterdam staat dus nu in Amersfoort, en is gekloond, zodat er nu een Vijfde Leeuw is op de Elias Beeckmankazerne in Ede.
Meer info kun je vinden op deze 2 sites, de 1e link gaat over de echte Rotterdamse Leeuw in Amersfoort, de 2e link over de replica van de Rotterdamse Leeuw op de Elias Beeckmankazerne in Ede.
https://www.tracesofwar.nl/sights/58289/Replica-monument-verbindingstroepen.htm
Ook kregen we de volgende prent toegestuurd door Ronald Nab, met de vraag om een toelichting:
Rechts op de Schiekade de rails van de (paarden)tram richting Overschie, op de linkerkade de rails van de (paarden)tram naar Hillegersberg.
(rails zijn echter niet te zien, beide trammen vertrokken vanaf hier in een richting loodrecht op de prent)
Rechts het gebouw met het torentje is inderdaad van het Rotterdamsch Nieuwsblad, het plein daarvoor rechts heet Slagveld, daarachter begint de Coolsingel.
Tussen de brug voor ons en de poort het Hofplein, links daarvan Pompenburg. We kijken links op de huizen van de Galerij, staan loodrecht op de Delfsche Vaart achter de Delftsche Poort.
En inderdaad op de achtergrond de St. Laurenskerk.
Nieuwsgierig naar meer details???
| Klik hier als je wilt zoeken via Aad's Freefind search engine, vul in het venster jouw woord in, bijvoorbeeld Hofplein en klik op ENTER |
|---|
Jasper Sijben komt met wat suggesties i.v.m. de 3 zandstenen leeuwsculpturen, afkomstig van de afgebroken Hofpoort:
- Sinds 1964 staan deze op een enigzins ongepaste en kwetsbare locatie aan de Maasboulevard, bloot aan vandalisme. Aangezien Rotterdam thans helaas nog enkel over fragmentarische, veelal beschadigde sculpturen beschikt (bijv. van het Gereformeerd Burgerweeshuis; nu in het Schielandshuis), verdient het waardevolle ensemble leeuwsculpturen (1778) door Johannes van Keerbergen m.i. een goede conservering die anticipeert op vandalisme, bijv. door de plaatsing van hekjes of een hogere sokkel, en een prominentere plaats in het centrum.
Gedacht kan worden aan het Schielandshuis, of bij het Haringvliet, waarbij de sculpturen dan mooi zouden aansluiten op de 18de eeuwse gevelwand koopmanshuizen van dit zeldzame stukje oud-Rotterdam.
Een andere locatie die vanwege haar symbolische betekenis in overweging genomen zou kunnen worden, is de omgeving van het Mariniersmuseum aan de Wijnhaven.
Overigens is de vierde leeuw, waarvan je op de site al opmerkte dat hij rond 1960 naar de kazerne in Ede is verplaatst, in 2004 nog kundig opgeknapt door de natuursteenrestaurateur P. van Laere; als gevolg van de vroeger aangebrachte verflaag op basis van teer, kon het door het beeld opgenomen vocht beeld niet uitwasemen. Hierdoor waren op meerdere plaatsen verkleuringen en scheurvorming ontstaan. Mogelijk zijn de 3 leeuwen aan de Maasboulevard destijds ook met eenzelfde, verkeerde verflaag behandeld. Hopelijk zal de Rijksdienst voor de Monumentenzorg (die ik hierover zal raadplegen), in dat geval tijdig maatregelen treffen om deze unieke sculpturen voor Rotterdam te behouden.
Uit een op onze site gepubliceerd persbericht van het Historisch Museum Rotterdam (LINK) voegen we deze schitterende prent toe:
- Schilderij: Gezicht op de Delftse Poort, 1935, olieverf op doek, 73,5 x 92 cm
Bijschrift: Het gebied rond het Hofplein en de Delftse Poort was voor de oorlog hét uitgaanscentrum van Rotterdam.
Beeld uit de tentoonstelling ´Marius Richters Rotterdam. Schilder en Glazenier.´ 24 september 2005 t/m 22 januari 2006 in Museum Het Schielandshuis in Rotterdam.
Bron: collectie Historisch Museum Rotterdam.
