Mis je nog iets, maak dan gebruik van onze Search Engine :

Klik hier als je wilt zoeken via Aad's Freefind search engine, vul in het venster jouw woord in, bijvoorbeeld Münster of 1648 en klik op ENTER

---

We beginnen met wat sfeerbeelden en tekst uit een van Aad's historische geschiedenisboeken uit 1917...., het gaat hierbij over de 30-jarige oorlog, uitgelegd aan 6e klassers oftewel groep 8, voor hen die niet meer weten wat klas 6 was:

De dood van Wallenstein
De moord op Wallenstein is een gedeelte van een grootere prent : ,,Eigentliche Vorbildung und Bericht, welcher Gestalt der keiserische General hertzog von Friedland benebens etlich anderen Obristen zu Eger hingerichtet worden" ; op het andere gedeelte is de moord op Kinzky en Trezka voor gesteld.
Daar de hertog bemerkte, dat hij niet op zijn leger kon rekenen, trok hij met 1300 man naar Eger, om met de Saksen en Zweden in betrekking te treden. De hertog was ziek ; hij werd in een draagstoel gedragen.

De bevelhebber der stad, Cordon, de onderbevelhebber, Leslie, en de bevelhebber der dragonders. Butler, besloten hem te laten vermoorden.
Eerst werden op een feestmaal de onderbevelhebbers gedood. Wallenstein, die gerucht hoorde, opende het venster om de wacht te roepen; toen drongen de moordenaars de kamer binnen ; Wallenstein keerde zich om en ontving van den Ier Deveroux een stoot in de borst met een partisane. Later kreeg deze hiervoor een geschenk van 40.000 GId. en eenige verbeurd verklaarde goederen.

De verschrikkingen tijdens den 30-jarigen oorlog

Terechtstelling tijdens den 30-jarigen oorlog
Van de vreeselijke verwildering, welke een der ongelukkigste gevolgen van den oorlog was, getuigen de bovenstaande figuren.
Vooral in het laatste deel van den oorlog had de bevolking ontzettend van de legers te lijden dat van Wallenstein bestond van systematische afpersingen, later verdween by de afpersingen zelfs alle systeem.
Een ware plaag voor het land waren vooral de soldaten, die, in den krijg verminkt en zonder eenig middel van bestaan weggezonden, wel van roof moesten leven.

Een aangrijpende illustratie van „les malheurs de la guerre", vormt een reeks prenten van den Franschen graveur Jacques Callot, plundering, brandstichting, terechtstelling en dergelijke tooneelen zijn daarop meesterlijk weergegeven. De hier afgebeelde onderste prent geeft een terechtstelling weer, een veroordeelde, door een priester in zijn laatste oogenblikken bijgestaan, heeft juist de ladder beklommen, aan den voet van den boom dobbelen twee om hun leven en ontvangt er een absolutie, rechts wacht nog een ongelukkige op zijn executie.

Verder plaatsten we op deze bladzijde (maar niet op het internet) de portretten van twee mannen, die tot de verlenging van den oorlog veel hebben bijgedragen, van den Zweedschen koning Gustaaf Adolf, aan wien zijn ingrijpen ten behoeve der Protestanten een vroegen dood bracht, en van den Franschen staatsman kardinaal de Richelieu, die eerst Zweden tegen den keizer in de wapenen bracht en in 1635 Frankrijk zelf aan den krijg deed deelnemen.

Ook nog een 30-jarige oorlog citaat uit ons populaire Oranje dames verhaal, over natuurlijk Tilly :

Amalia van Solms
Amalia, gravin van Solms-Braunsfels kwam als hofdame in het gevolg van de keurvorst Frederik V van de Paltz in Den Haag terecht. Een verloren veldslag in de Dertigjarige oorlog (Slag bij Witte Berg) in Bohemen had deze Protestantse vorst in 1620 doen besluiten naar de Nederlanden te vluchten.

Amalia trad in 1625 in het huwelijk met Frederik Hendrik. Broer Maurits had dit op zijn sterfbed bedongen.


Amalia van Solms is een van de eerste in de geschiedenis van wie bekend is dat ze aan de lijn deed, zullen we maar zeggen. Al is dit citaat nu niet bepaald complimenteus, want natuurlijk geschreven door een 17e man met in onze ogen vreemde ideeen:


Op de Grote Balans in het Oostindisch Huis in Amsterdam wilde Amalia van Solms (kortgeleden gehuwd met Frederik Hendrik) haar gewicht vergelijken met dat van de Winterkoningin (van Bohemen, voor wie het uitje was georganiseerd), en het bleek toen dat Amalia van Solms een paar pond was afgevallen sinds haar bezoek van vier jaar geleden, en toen Amalia van Solms vroeg wat hiervan de reden kon zijn, kreeg Amalia van Solms het antwoord:

Dat komt omdat U sindsdien Uw maagdelijkheid heeft verloren en dat is over het algemeen een zware last voor ongetrouwde meisjes


Keurvorst Frederik V is maar één winter Koning geweest en wordt daarom Winterkoning genoemd. Hij moest dus vluchten uit Bohemen na de verloren slag bij Witte Berg (1620). In deze veldslag werd het Protestantse leger verslagen door een katholiek Habsburg leger, onder bevel van de in (wat we nu noemen :) België geboren Johann Tserclaes Graf von Tilly





Johann Tserclaes Graf von Tilly
Het plaatsje Tilly ligt in Waals-Brabant en maakt nu deel uit van de gemeente Villers-la-Ville, ten zuiden van Brussel.
Bila Hora (Witte Berg) ligt dichtbij Praag, in de buurt van Karlsbad (Karlovy Vary), een belangrijke plaats in de Boheemse Geschiedenis.

Van Roger Bogaert ontvingen we deze aanvulling:

In 2005 ben ik vijf maal langs Bila Hora (de Witte Berg - een heuveltje) gepasseerd en ik weet dat dus perfect te liggen. Ten tijde van de Slag bij de Witte Berg (1620) lag de Witte Berg even buiten Praag. Die Witte Berg ligt uiteraard nog op dezelfde plaats, maar aangezien het grondgebied van Praag is uitgebreid, ligt de Witte Berg thans in Praag zelf, nl. aan de westkant.
"in de buurt van Karlsbad" ??? : ik snap dat niet; dat houdt geen steek. Het is wel zo, dat als je van Karlovy Vary naar Praag rijdt (baan 6), je zeer kort nadat je Praag binnengereden bent, voorbij Bila Hora komt. Waarschijnlijk is dat de wijk Repy.

Enne wie nu precies Wallenstein en Tilly waren? De eerste was bevelhebber van de Protestanten, de tweede van de Katholieken.

Oeps, wat een onzin, schreef Roger Bogaert, dat verdient een korrektie onderaan deze pagina, klik maar gauw

HIER

Een andere bekende figuur uit de 30-jarige oorlog was Koning Gustaaf Adolf uit Zweden, die de oorlogsvoering op de manier van Prins Maurits verder optimaliseerde. Ook Gustaaf Adolf stierf op het slagveld, net als Wallenstein... en daar wilden we het bij laten, v.w.b. de 30-jarige oorlog, want anders dwalen we een beetje te ver af, want we gaan nu deze beroemde prent bespreken en natuurlijk wat eraan vooraf ging :

15 mei 1648

De eedaflegging door de Spaanse (rechts) en de Staatse Delegatie (links)

De Vrede van Münster is een feit
Toen eenmaal zowel de koning als de Staten-Generaal hun zegel aan de actes van ratificatie hadden gehangen, kon de handeling van 15 mei plaats vinden. De aktes waren per schip vanuit Amsterdam naar Spanje v.v. gestuurd, bang dat ze via Frankrijk in beslag zouden worden genomen. Waarom? Daar gaan we het later over hebben.

De beide Spaanse afgevaardigden rechts, Gaspar de Bracamonte y Guzman graaf van Peñaranda en Antoine Brun, hielden hun rechterhand op een zilveren crucifix, dat was neergelegd op een door hun priester opengehouden bi|bel, terwijl Peñaranda in het Spaans hun eedformulier voorlas. Aangekomen bij de woorden 'nemende Godt tot Rechter' kusten beiden, als goede katholieken, het kruis.

Vervolgens waren de zes aanwezige Nederlanders aan de beurt : van rechts naar links vanaf het midden :

Barthold van Gent

Uit Gelderland

Heer van Meinerswijck

Leider van de Delegatie

Traditioneel was altijd de belangrijkste vertegenwoordiger uit Gelderland voorzitter van een delegatie namens de Staten-Generaal,
een neutrale voorzitter dus meestal

• Barthold van Gent, heer van Meynerswijck,
• de Hollanders Johan van Mathenesse en Adriaen Pauw, heer van Heemstede,
• Frans van Donia uit Friesland,
• Willem Ripperda uit Overijssel,
• Adriaen Clant van Stedum uit Groningen

De Staatse voorzitter van de duidelijk Calvinistische delegatie, Meynerswijck, las het Staatse eedformulier in het Frans voor. Bij 'Ainsi nous aide Dieu' ('soo help ons Godt') staken allen de rechter wijs- en middelvinger omhoog en spraken deze woorden hardop als eed uit.

Het lijkt er dus op dat de Spaanse en Nederlandse heren deze handelingen terzelfdertijd verrichtten, maar dat is natuurlijk niet waar, eerst waren de Spanjaarden aan de beurt en vervolgens de Nederlanders.

En ja inderdaad, twee Provincies ontbreken, Zeeland en Utrecht en ook daar gaat dit verhaal over.

Toen het vredesverdrag eenmaal beëdigd was, begonnen de feesten. Op 16 en 17 mei in Münster, en in de Nederlandse Republiek vanaf 5 juni.
Die dag was aangewezen voor de officiële afkondiging van de vrede in vrijwel alle provincies en steden, alleen Zeeland en de stad Leiden, de hardnekkigste tegenstanders van de vrede, deden niet mee aan de feestvreugde.

Hoe waren de onderhandelingen begonnen ?

In het kader van de Dertigjarige Oorlog waren allerlei vredesinitiatieven genomen. De paus was daarmee in de jaren dertig gekomen, keizer Ferdinand III liet zich evenmin onbetuigd om, zoals in 1642 door hem werd geschreven, "te vorderen de vreede ende ruste van de Christenheyt".

In 1641 resulteerde dit in een voorbespreking in Hamburg tussen de keizer, Spanje, Frankrijk en Zweden, waarbij werd besloten, dat in Münster en Osnabrück onderhandeld zou worden.

In Münster zouden Spanje, Frankrijk en de katholieke bondgenoten van de keizer worden ondergebracht, in Osnabrück Zweden en de protestantse Duitse vorsten.

Ook de Republiek zou, zo bepaalde men, worden uitgenodigd, al was zij in de Dertigjarige Oorlog geen partij. Maar ten gevolge van haar conflict met Spanje was zij zozeer bij de internationale oorlogvoering betrokken, dat zij niet buiten de besprekingen voor een algemene vrede in Europa kon worden gelaten.

Het was wel merkwaardig dat de uitnodiging via bondgenoot Frankijk, (zie ons eerste verhaal) wél partij in de Dertigjarige Oorlog, liep. De Fransen zonden haar weer door aan Frederik Hendrik, die het stuk als een geheim document naar de Staten-Generaal stuurde.

In de Republiek was de vredesstemming intussen sterker geworden. In toenemende mate kampte vooral Holland met grote geldzorgen, waardoor het de strijd wilde beëindigen.
Ook andere gewesten hadden daarvoor zo hun redenen. Alleen Utrecht en Zeeland, en in Holland de wolstad Leiden, bleven voorstanders van doorvechten.

Maar wel moesten de nodige eisen worden gesteld, aldus de vredesvoorstanders. Daarvoor bevond men zich natuurlijk in een steeds gunstiger positie, óók gezien Spanjes toenemende zwakte.

Voor alles wensten de Nederlanders als zelfstandige staat te onderhandelen, 'ende niet schuijlende onder Vranckrijck', zoals de bevoogdende bondgenoot hoopte.
Doel moest zijn de erkenning van de Staatse soevereiniteit met daarbij voor de Staten-Generaal de titel "Illustres Hauts et Puissants Seigneurs'- Hoog-Mogende Heren - en voor hun voornaamste diplomaten die van ambassadeur - de hoogste rang.
Bovendien wilden zij in de vaste hiërarchie van staten worden opgenomen in de categorie direct volgend op de keizer en de koningen, en nog voorafgaand aan die van keurvorsten, hertogen en graven.
In die categorie had de republiek Venetië reeds haar plaats; de Staatsen wensten direct na haar te komen. Spanje demonstreerde haar zwakte door al in 1640 hierin toegevend te zijn en Staatse afgevaardigden naar vredescongressen de gewenste diplomatieke rang toe te kennen.

De interne zaken vroegen nog heel wat discussie, alvorens ook maar iemand naar Münster zou vertrekken. Welke inhoud moest de instructie voor de ambassadeurs naar het vredesoverleg krijgen? Zou men een delegatie van acht personen sturen? Of een kleinere om geld te besparen, zoals Holland voorstelde - maar waarvoor het bakzeil moest halen?
Volgens welke methode zou men de onderhandelingsresultaten beoordelen? Die vroegen, vonden de meeste gewesten, toch voor alles de nodige geheimhouding, en dus bespreking in kleine kring. Neen, zei Leiden, laat alle steden, ook die niet in de Statencolleges waren beschreven, daar maar over meepraten. Wat bij anderen weer een versterkte nadruk op de geheimhouding opriep etc etc

De Amsterdammer Adriaen Pauw komt aan in Münster
Om een lang verhaal kort te maken, in januari 1646 kwamen er acht Staatse vertegenwoordigers aan in Münster. Zij werden ontvangen door de Franse delegatie, de bondgenoot immers. De Spanjaarden kwamen ook al spoedig kennismaken in het Huis van de Kramersgilde, nu het Haus der Niederlande genoemd.

Haus der Niederlande
De Spanjaarden kwamen met uitgebreide volmachten van hun Koning Philips IV, de man die al rond 1630 een poging had gedaan om tot een vergelijk met de Staatsen te komen.

Philips IV

Koning van Spanje

1621 - 1665

de man die de Vrede van Münster initieerde
De tekst van het 12-jarig bestand werd als uitgangspunt genomen, en het moet gezegd, de Spanjaarden waren zeer toegeefelijk: over zaken als de soevereiniteit, de afsluiting van de Schelde, de WIC en de VOC, daar werd men het al snel over eens of er werd afgesproken om daar later nog eens over te praten, eerst VREDE, dat was het doel van Madrid.
Een mooi compromis vanuit Madrid was de godsdienstkwestie waar het toch allemaal 80 jaar geleden o.m. over was begonnen, Madrid stelde zich nu op het standpunt dat zij niet bevoegd waren om daar over te beslissen, dat was een zaak voor de Paus in Rome en dus werd er niets opgelost, iedereen behield zijn eigen godsdienst, in de Noordelijke en de Zuidelijke Nederlanden.

Uiteindelijk waren de Staatsen en de Spanjaarden het al snel eens, alleen Frankrijk gooide steeds roet in het eten, steeds kwam Parijs met nieuwe eisen, Adriaen Pauw kende de Fransen (zie ons eerste verhaal) en bemiddelde wat hij kon tussen Parijs en Madrid.

Adriaen Pauw

Pensionaris van Amsterdam en dus de belangrijkste afgevaardigde

maar ook DE tegenstander van Vader Frederik Hendrik en Zoon Willem II

broer van Reinier Pauw, de latere Raadpensionaris van de Staten van Holland

LINK
De Staten-Generaal hadden er op een gegeven moment genoeg van en besloten om zonder Frankrijk daarin te kennen, vrede te sluiten met Spanje, alleen de afgevaardigde namens Utrecht, Godard van Reede van Nederhorst, lag tot het laatste moment dwars, zo ook de afgevaardigde van Zeeland, Johan de Knuyt

Godard van Reede van Nederhorst

afgevaardigde van Utrecht

Johan de Knuyt

afgevaardigde van Zeeland
Over Johan de Knuyt kunnen we het kort hebben : hij handelde soms tegen zijn Zeeuwse instrukties in. Uiteindelijk besloot de Staten-Generaal dat alle afgevaardigden moesten tekenen, Zeeland had weliswaar tegengestemd tijdens die vergadering, maar toch hield Johan de Knuyt zich aan de opdracht van de Staten-Generaal.

Wie pas later tekende was Godard van Reede van Nederhorst, de afgevaardigde van Utrecht en over hem gaan we het nu hebben.

Godard van Reede van Nederhorst was een man van principes, hij bleef volhouden dat de Staten-Generaal zich moest houden aan de afspraken met Frankrijk, een klein citaat uit ons deel 1 verhaal :

Als de Staten-Generaal een bondgenootschap zou aangaan met Frankrijk tegen Spanje, dan zou Frankrijk financiele steun geven en samen zouden ze dan bijvoorbeeld de Zuidelijke Nederlanden kunnen veroveren en verdelen. Eén addertje: de Staten-Generaal mochten vanaf nu alleen nog met Spanje onderhandelen met toestemming van Frankrijk, een duivels dilemma.... ook voor Frederik Hendrik.

Steden als Amsterdam en Rotterdam kwamen met het compromis dat Spanje moest betalen voor de overdracht van Nederlands-Brazilië terug aan Portugal. Het eindigde in een grote ruzie tussen de stadhouder en de pensionaris van Amsterdam, Adriaen Pauw.

In mei 1635 verklaarde Frankrijk dus de oorlog aan Spanje, de Staten-Generaal waren bij verdrag verplicht om vanuit het Noorden de Zuidelijke Nederlanden binnen te vallen, de Fransen vanuit het Zuiden. Op papier was alles al verdeeld, inklusief afspraken over geloofskwesties. Toen algemeen bekend werd dat de zuidelijke katholieken alles mochten behouden en dat de protestantse eredienst in het zuiden slechts in besloten huiselijke kring zou mogen worden uitgeoefend, kreeg Frederik Hendrik het zwaar te verduren.

Maar alles liep anders, de mooie plannen vielen in duigen, want zoals bekend, werden de Zuidelijke Nederlanden NIET veroverd, het Spaanse leger was er ook nog en daar was nauwelijks rekening meegehouden, net of Spanje wist wat er in Parijs was afgesproken en dat klopte ook, bleek later, met geld bereik je alles.

Godard van Reede van Nederhorst stelde ook dat als Frankrijk alleen zou komen te staan de Spanjaarden wel eens te sterk voor de Republiek zouden kunnen worden, want de Republiek zou bij een vrede met Spanje het leger inkrimpen, de Spanjaarden waarschijnlijk niet en die zouden dan ooit misschien plotseling weer de Republiek aan kunnen vallen.
Tegenstanders van Godard van Reede van Nederhorst betoogden dat een verbond met Frankrijk wel eens op de lange duur nadelig voor de Republiek zou kunnen zijn, wat was eigenlijk het voordeel van een gezamenlijke verovering van de Zuidelijke Nederlanden ??? Antwerpen zou dan niet meer geblokkeerd kunnen worden, een begrijpelijk nadeel voor vooral Amsterdam en .... Zeeland, want de Zeeuwen profiteerden immers van de tolgelden en de transito handel naar Vlaanderen.

Iemand schreef toen ook:

Het zou beter zijn om de stad Antwerpen niet te hebben, dan deze door middel van het Roomse Geloof (lees de Fransen) te veroveren en dit vervolgens toe te laten.

Van de blokkade van Vlaanderen profiteerde ook een wolstad als Leiden en dus waren die eigenlijk ook tegen een gezamenlijk optrekken met Frankrijk.

Doorslaggevend voor de tegenstanders van Godard van Reede van Nederhorst was echter dat langzamerhand het besef doorbrak dat de steeds maar nieuwe eisen van Frankrijk aan Spanje alleen het eigen belang van Frankrijk diende, dat daardoor steeds machtiger werd in Europa en zoo'n land wilde je maar liever niet als buurman. Een principe dat de buitenlandse politiek van de Republiek nog eeuwen zou beheersen, denk maar aan het rampjaar in 1672, waarbij het Willem III lukte om de Engelsen los te weken van de Fransen.

Godard van Reede van Nederhorst bleef echter halsstarrig vasthouden aan zijn mening, niet voor niets voerde hij de wapenspreuk Liever sterven dan (qua eer) bezoedeld worden.

Godard van Reede van Nederhorst was een rijk man, hij bezat grote landgoederen o.m. het nog steeds bekende Drakestein en besliste ook over de invulling van allerlei ambten in de provincie en stad Utrecht. Bovendien was hij een gewiekst zakenman, hij investeerde in het droogmalen van polders, bijvoorbeeld het Naardermeer, alleen ging dit niet door omdat de Spanjaarden in 1629 het gebied binnenvielen waardoor het droogmalen uiteraard werd stopgezet, een waterlinie was natuurlijk veel strategischer. Godard van Reede van Nederhorst zou hierdoor een wrok hebben opgebouwd t.o.v. Spanje, want zijn investering in het droogleggen en exploiteren van het Naardermeer liep natuurlijk uit op een groot financieel verlies.

Godard van Reede van Nederhorst investeerde ook veel geld in de WIC, bijvoorbeeld in de kolonie Nieuw-Nederland, het huidige Manhatten. Om aan geld te komen, werden grote landerijen in de Republiek verkocht, en helaas, ook die investering rendeerde niet. Ook bezat Godard van Reede van Nederhorst een grote kollektie boeken en atlassen, in die tijd konden alleen de zeer rijken dit zich permiteren. Kortom, Godard van Reede van Nederhorst was een man die veel geld had, maar ook veel geld verloor en dus steeds geld nodig had.

Waarom we dit allemaal vertellen ?

We weten nu dat Godard van Reede van Nederhorst van Frankrijk waarschijnlijk steekpenningen heeft ontvangen om tegen een vrede met Spanje te pleiten. Volgens sommigen heeft hij zeker 50.000 gulden ontvangen (in die tijd een gigantisch bedrag natuurlijk) en verwachtte hij nog eens zoo'n bedrag, want in zijn testament stond als tegoed opgevoerd 'tgeene noch van de Vredehandeling comen mochte'
Ook weten we dat toen Godard van Reede van Nederhorst stierf zijn zoon zoveel schulden erfde, dat deze de rest van zijn leven is bezig geweest om de schulden van zijn vader Godard van Reede van Nederhorst te voldoen....

Op 30 januari 1648 weigerde Godard van Reede van Nederhorst als enige zijn handtekening te zetten onder het vredesaccoord dat vervolgens naar Den Haag en Madrid zou worden gezonden. In de Staten van Utrecht werd op 16 april Godard van Reede van Nederhorst gedwongen om alsnog te tekenen, maar Godard van Reede van Nederhorst bleef weigeren. Hij deed hierover zijn beklag bij de Fransen, weten we nu. Op 21 april reisde Godard van Reede van Nederhorst naar Münster, hij kwam er doodziek aan, zijn gezondheid liet hem in de steek. In Münster moest hij in bed blijven, de Spanjaarden kwamen veel op ziekenbezoek, in de hoop dat hij nu wel zou tekenen. En ja, uiteindelijk gaf Godard van Reede van Nederhorst op 30 april zijn verzet op, bij de definitieve ondertekening moest hij het echter af laten weten, want hij was, doodziek, teruggereisd naar Utrecht waar hij op 5 juni 1648 overleed.
Op de onderstaande akte (in de rechter kolom) is goed te zien waar Godard van Reede van Nederhorst heeft getekend, men had voor hem te weinig plaats vrijgehouden....

Het verdrag van Münster,
bewaard in een fraaie kist die nog steeds te bezichtigen is in het Rijksmuseum
(zonder dit verdrag natuurlijk)

Het door Spanje in 1648 ondertekende Vredesverdrag van Münster

in het bezit van de Staten Generaal
En dan nog kort iets over de feestvreugde:

Op de dag van de ondertekening spoot in Münster een fontein wijn, betaald door de Spaanse onderhandelaar Gaspar de Bracamonte y Guzman graaf van Peñaranda, zoo blij waren de Spanjaarden. Op 17 mei werd in Münster een plechtig Te Deum gehouden in een groot aantal kerken.

Een Amsterdamse allorgie prent op de Vrede van Münster
In 1648 werd dan ook besloten om een nieuw Stadhuis te bouwen, het huidige Paleis op de Dam, versierd met o.m. taferelen n.a.v. van de Vrede van Münster.

De feestvreugde in Antwerpen
Ook in de Zuidelijke Nederlanden werd feest gevierd, maar om hele andere redenen dan in de Noordelijke Nederlanden:

Gewoon opgelucht dat Frederik Hendrik, den Brandtstichter, (zoo was hier zijn bijnaam, bij ons dus de Stedendwinger.....) niet meer in de buurt mocht komen. De Staatse troepen werden hier nog steeds Geusen en Ketters genoemd:

Bidt Godt tot allen tijden
Als dat hy ons met vromicheyde
Van die ketters wilt bevrijden

Aldus een gebed in die tijd in de Zuidelijke Nederlanden.

Want in het Noorden hadden ze immers, zoals we reeds vertelden, ooit besloten om Antwerpen maar niet te veroveren:

Het zou beter zijn om de stad Antwerpen niet te hebben, dan deze door middel van het Roomse Geloof (lees de Fransen) te veroveren en dit vervolgens toe te laten.

En tot slot: hoe zat het met de enorme staatsschuld van de Republiek t.g.v. de 80-jarige oorlog ? De destijds verguisde Johan de Witt bracht de Staatsfinancien weer op orde....

De schuldenlast van de 80-jarige oorlog bedroeg ca Dfl 140.000.000,= 16e eeuwse guldens. Aan rente en aflossing kostte dit per jaar ca Dfl 7.000.000. Aangezien de rente 5% bedroeg en de lening was verkregen via een aantal vermogende bewoners van de Republiek en dus niet was geleend bij een bank of iets dergelijks, waren er veel, ook toen al, calculerende vermogende bewoners van de Republiek die geen enkel belang hadden bij het aflossen van de staatsschuld, een uitkering van 5% per jaar was blijkbaar aantrekkelijker! Het lukte Johan om na heel veel onderhandelingen en delibereren, zoals dat toen heette, de rente omlaag te krijgen naar 4%, waardoor o.m. de economie werd ondersteund.

Maar ook dit lukte, dankzij Johan: aan de vloot werd per jaar ca Dfl 10.000.000,= besteed, evenveel als de belastingopbrengst per jaar van het gewest Holland.

Op het leger moest hierdoor wel Dfl 500.000,= per jaar bezuinigd worden en dat was, achteraf, veel te hoog en bleek uiteindelijk onverantwoordelijk te zijn geweest. Maar zonder een superieure vloot zou ook vlootvoogd Michiel de Ruyter het waarschijnlijk nooit gelukt zijn een paar keer een Engelse en een gecombineerde Engels/Franse vloot te verslaan. Wat is wijsheid, achteraf....


Kortom, Johan de Witt was, naast een van Nederlands kundigste en voor die tijd onkreukbare bestuurder, ook een financiëel genie.

Cornelis (achteraan) en Johan de Witt

Johan was de man die de financiën van de Republiek, na de 80-jarige oorlog, weer op orde bracht

LINK
Ook voegen we nog een citaat toe uit ons Thurn und Taxis verhaal:

In 1490 kreeg dus Fransz von Taxis het recht om tussen Brussel, Innsbrück, Wenen en later ook Napels een geregelde postdienst op te zetten. In 1505 waren er tussen Wenen en Brussel al 64 verversingsposten. In 1498 bedroeg de gemiddelde afstand tussen twee verversingsposten ca 40 km, in 1628 was dit teruggebracht tot ca 15 km. De paarden kwamen hierdoor weer sneller beschikbaar.

De postruiters van Thurn en Taxis waren te herkennen aan het Keizerlijk embleem dat op de postzakken was aangebracht. Dag en nacht, door weer en wind werd de post met een snelheid van ca 6 km / uur vervoerd. Voorbeeld: in 1500 werd een Postdienst opgezet tussen Meissen (Saksen) en Friesland, een afstand van 600 km, een brief werd zodoende in 9 dagen bezorgd.

Bij het uitbreken van de 80-jarige Oorlog raakte de postverbinding naar Brussel ontregeld. Na het Spaanse bankroet in 1575 ging ook de lokale postdienst failliet wegens gebrek aan inkomsten. Ook na het uitbreken van de 30-jarige oorlog in 1621 was een geregelde en rendabele postdienst natuurlijk nauwelijks mogelijk. Pas na de Vrede van Münster sloot de Staten-Generaal een kontrakt met de firma Thurn und Taxis.

Tijdens de 80-jarige oorlog was door de opstandige gewesten noodgedwongen een eigen postdienst opgezet onder leiding van Johan Hinckart, heer van Ohain. Voor speciale postzendingen werden ook particuliere boden ingehuurd, een van de bekendst geworden boden vanuit Frankrijk werd een zekere Balthazar Gerards.....
Balthazar Gerards kwam als bode het bericht melden dat de Hertog van Anjou was overleden. Balthazar Gerards wist kontakt te leggen met de hofpredikant van Willem van Oranje, Pierre l'Oyseleur, heer van Villiers die 12 kronen kleedgeld voorschoot aan Balthazar Gerards die er echter het moordwapen voor kocht...







10 Juli 1584

De moord op Willem de Zwijger door Balthazar Gerards

LINK




Balthazar Gerards

naar waarheid ???
In de 2e helft van de 80-jarige oorlog moesten op iedere post in de Republiek 2 jongens en 2 paarden paraat staan en nog duurde het overbrengen van post veel langer t.o.v. de Thurn und Taxis diensten. Vandaar dat in 1648 z.s.m. gebruik werd gemaakt van Thurn und Taxis.

Tot slot misschien:

Er wordt wel eens gefilosofeerd over de gedachte hoe had Spanje de 80-jarige oorlog moeten winnen.
Waarschijnlijk had Spanje dan bijvoorbeeld Deshima in Japan moeten bezetten en Elmina aan de Goudkust en natuurlijk de Molukken moeten herveroveren.
Ook een blokkade van de Sont tussen Denemarken en Zweden zou de Republiek diep hebben geraakt, de handel op het Noorden van Europa werd niet voor de niets de Moeder Negotie genoemd. Ook had Spanje misschien beter de kust van Noorwegen moeten bewaken, want daar vandaan werd niet al het hout, maar wel heel veel hout aangevoerd o.m. voor de VOC schepen.
En dan de handel met de Levant, waarom heeft Spanje dat nooit geblokkeerd...

Vaak wordt de 80-jarige oorlog tussen Spanje en de Nederlanden omschreven als een land gespecialiseerd in landoorlog (Spanje) tegen de Nederlanden, meer thuis op zee dan op het land. Gelukkig heeft Spanje zijn 2 armada's (1588 en 1639) alleen ingezet voor een rechtstreekse aanval en niet voor een blokkade of een veroveringstocht ergens anders dan in Europa...

Vrij onbekend is gebleven dat de Spanjaarden op het eind van de 80-jarige oorlog werden geholpen door Amsterdam.
Amsterdam financierde bijv. een aantal schepen waarmee Spanje zilver uit Mexico e.o. kon laten overkomen nodig om de verdediging van Antwerpen te versterken. Het was immers niet in het economische belang van Amsterdam dat het Frederik Hendrik (zoon van de ex-Burggraaf van Antwerpen) ooit zou lukken om Antwerpen in te nemen. Bij zijn laatste poging werd i.p.v. Antwerpen Hulst ingenomen.

Dit verhaal schijnt een van de redenen te zijn, waarom de zoon van Frederik Hendrik, Willem II, in 1650 probeerde Amsterdam te overvallen. Maar helaas verdwaalden zijn troepen in het Gooi en werden daar ontdekt door de vroege "postbode" uit Hamburg op weg naar Amsterdam.....

Ook nog iets over de invloed van de Vrede van Westfalen, waar de Vrede van Münster immers deel vanuit maakte:
In politiek opzicht laat de Vrede van Westfalen een flinke uitbreiding van het aantal soevereine staten in Centraal Europa zien. Het grote Habsburgse rijk is voorgoed verdeeld in een groot aantal onafhankelijke staten en dat zal al­tijd zo blijven. Of weer worden, na de kortstondige rijken van Napoleon en Hit­Ier. Wat de Republiek aangaat, wordt bevestigd, wat eigenlijk al sinds 1609 bestaat.

Was de Vrede van Westfalen wel een goede vrede? De Vrede van Westfalen wordt vaak met een viertal andere vergeleken: de Vrede van Utrecht (1713), het Verdrag van Wenen (1731), de Vrede van Versailles (1919) en het Verdrag van San Fransisco (1951).
Met de Vrede van Westfalen werd niet al­leen de strijd beëindigd, maar werd ook de erkenning van de regering van de Re­publiek geregeld. Ook werden de uitkomsten van de Vrede van Westfalen door de an­dere staten gelegitimeerd en staan de toenmalige grootmachten Frankrijk en Zweden borg voor naleving van de bepalingen van de Vrede van Westfalen.

Maar veel is echter niet geregeld in de Vrede van Westfalen. Er is niet voorzien in een procedure of instantie die kan voorkomen dat in de toekomst conflicten zouden oplaaien. De Vrede van Westfalen betekende geen blijvende vrede in Europa, maar was wel zo'n goede vrede dat nog eeuwenlang verwezen werd naar de regelingen van de Vrede van Westfalen.

De rij van conflicten en oorlogen waar de Republiek al weer snel in beland is lang:

• 1652 - 1654 Eerste Engelse Oorlog
• 1665 - 1667 Tweede Engelse Oorlog
• 1657 - 1661 Oorlog tegen Portugal
• 1672 - 1674 Derde Engelse Oorlog, samenvallend tot het Rampjaar..... LINK
• 1672 - 1678 Oorlog tegen Frankrijk
• 1688 - 1697 Nog een oorlog tegen Frankrijk, de Negenjarige Oorlog
• 1702 - 1713 weer tegen Frankrijk, de Spaanse Successie-oorlog, afgesloten met de Vrede van Utrecht, waaraan we nog steeds het fenomeen Gibraltar hebben te danken.

En natuurlijk heeft Amsterdam er zijn Paleis op de Dam aan overgehouden, oorspronkelijk bedoeld als 't nieuw Stadthuys ter herinnering aan de Vrede van Münster van 1648. Al was de direkte aanleiding wel, dat het vorige stadhuis door brand verwoest werd, maar in de legende vorming kwam het Vrede van Münster aanleiding veel beter uit natuurlijk!

Boven op de voorgevel van het Paleis op de Dam staat nog steeds een vrouwenbeeld voorstellend De Triomferende Vrede met Palmtak en Mercurius staf. Aan haar voeten de Hoorn des Overvloeds. Het beeld wordt omringd door de Voorzichtigheid en de Gerechtigheid (beide aan de voorkant) en de Gematigdheid en Waakzaamheid, aan de achterzijde. Het interieur ademt nog steeds de oorspronkelijke funktie van Vredestempel uit. De totaal indruk van het Paleis op de Dam moest uitstralen dat na 80 jaar oorlog heel wat bereikt werd en dat is zondermeer waar.

Pas onder Koning Lodewijk Napoleon zou het 't nieuw Stadthuys het huidige Paleis op de Dam worden...

Het beroemde schilderij van Koning Lodewijk Napoleon

Koningin Hortense de Beauharnais

Lodewijk Napoleon verdacht zelfs zijn vrouw Hortense ervan een Franse spion te zijn, haar vertrekken in het Paleis op de Dam in Amsterdam waren daarom volledig afgesloten van de appartementen van Lodewijk Napoleon. Ook Hortense kreeg het zwaar, zij kon niet wennen aan dat simpele Amsterdam, bovendien kon zij niet tegen de daar hangende lucht, waarvan zij 's nachts niet kon slapen. Alleen het middagmaal werd nog gezamenlijk gebruikt, de rest van de tijd leefden Hortense en Lodewijk Napoleon gescheiden. Op 27 mei 1810 verliet Hortense Amsterdam en trok via Het Loo naar Frankrijk.....

Maar 1648 staat ook min of meer midden in de Gouden Eeuw als we bijvoorbeeld dit rijtje sterfjaren bekijken van nog steeds beroemde Nederlandse schilders:

• 1654 Paulus Potter
• 1656 Jan van Goyen
• 1665 Pieter Saenredam
• 1666 Frans Hals
• 1669 Rembrandt van Rijn
• 1675 Johannes Vermeer
• 1679 Jan Steen
• 1682 Jacob van Ruysdael
• 1684 Adriaan van Ostade
• 1691 Albert Cuyp

---

KORREKTIE:

Zonder nu helemaal de 30-jarige oorlog samen te vatten, gaan we er toch dit van zeggen:

Albrecht Wenzel Eusebius von Waldstein (Wallenstein) werd geboren op 24 september 1583 en vermoord in Cheb op 25 februari 1634. Wallenstein was Duits veldheer, baron, hertog van Friedland en Mecklenburg en vorst van Sagan.
Wallenstein was oorspronkelijk protestant, maar ging in 1606 over tot het rooms-katholicisme. Tijdens de Boheemse Opstand koos Wallenstein, hoewel Wallenstein door de protestantse standen tot overste werd benoemd, de partij van de katholieke Habsburgse keizer Ferdinand II, voor wie Wallenstein troepen ging werven.

Tilly was opperbevelhebber van de troepen van de katholieke Liga, en in dienst van de Keurvorst van Beieren. Na de afzetting van Wallenstein, op de Rijksdag in Regensburg (1630), werd Tilly opperbevelhebber van de Keizerlijke Troepen.

Tilly heeft gediend o.m. onder Alva en Parma.

Fernando Alvarez de Toledo, Hertog van Alva

1507 - 1582

Gouverneur-Generaal van de Nederlanden

1567 - 1573

LINK

Alexander Farnese, Hertog van Parma

1543 - 1592

zoon van de Landvoogdes Margaretha van Parma

LINK 1

LINK 2
In 1621 werd Tilly opgedragen om de strijd aan te gaan met het Protestantse Leger o.l.v. Graaf Mansfeld.

In 1631 belegerde de plaatsvervanger van Tilly, Pappenheim, Maagdenburg. Maagdenburg werd op 20 Mei 1631 veroverd en erna volgde een ongekend bloedbad. Van de 30.000 inwoners van Maagdenburg bleven er 5000 over, ook ging het grootste deel van Maagdenburg in vlammen op. Deze gruweldaad zou vooral Pappenheim een zeer slechte naam bezorgen, vanaf deze tijd kent iedereen zijn Pappenheimers, waarschijnlijk vernoemd naar de Kurassiers o.l.v. Pappenheim.

Ook in de geschiedenis van de Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden komen we Pappenheim tegen, toen Frederik Hendrik in 1632 Maastricht belegerde, werd Pappenheim naar Maastricht gestuurd om de stad te ontzetten, wat Pappenheim niet lukte.

De Protestantse Zweedse Koning Gustaaf Adolf was diep doorgedrongen in Duitsland. Een groot deel van de door Spanje betaalde troepen in de Nederlanden, onder bevel van Don Gonzola de Córdoba, werd naar de Palts gestuurd, waardoor Frederik Hendrik o.m. Venlo, Roermond en uiteindelijk ook Maastricht kon veroveren. Tijdens de belegering van Maastricht keerde Don Gonzola de Córdoba met zijn troepen terug naar Namen en het leger van Don Gonzola de Córdoba werd bij Tienen verenigd met het leger van Santa Cruz dat al een strategische Staatse schipbrug bij Maaseik had veroverd, waardoor het Staatse Leger rondom Maastricht was afgesloten van bevoorrading.

De Staatse troepen rondom Maastricht werden, dankzij de, omgekochte, in Spaanse dienst, Graaf Hendrik van den Bergh, bevoorraad vanuit het onafhankelijke en neutrale Prins-Bisdom Luik.

Ruitergeneraal Graaf Gottfried Heinrich zu Pappenheim viel met 14.000 man Keizerlijke Troepen en 3000 ruiters de Maasvallei ten oosten van Maastricht binnen, met veel ruw geweld overvielen de Pappenheimers de plaatselijke bevolking. Pappenheim concentreerde zijn Pappenheimers bij Meerssen aan de Geul, op slechts een kanonschot afstand van de noordelijke linie van het Staatse Leger o.l.v. Johan Maurits van Nassau-Siegen, de latere Gouverneur-Generaal van Nederlands-Brazilië en held van het Rampjaar:


Onduidelijk is bijvoorbeeld of de Fransen wisten dat het Muiderslot niet verdedigd werd, Johan Maurits, de veroveraar van Elmina en Brazilië, was de Fransen net voor nadat het Muiderslot dagen leeg had gestaan. De weg naar Amsterdam werd 2 uur voordat de Fransen kwamen, afgesloten.





Johan Maurits van Nassau-Siegen

LINK

Het lukte om het leger van Pappenheim zich te laten terugtrekken. De bewoners van het Geuldal hadden zich voor Pappenheim in grotten schuilgehouden, want ook zij kenden deze Pappenheimers n.a.v. de gebeurtenissen bij Maagdenburg.

Van Pappenheim is bekend dat hij slecht kon samenwerken, had Pappenheim zijn aktie bij Meerssen wat beter gecoördineerd met Don Gonzola de Córdoba en Santa Cruz, wie weet, was Frederik Hendrik nooit meer teruggekeerd naar Den Haag en was Maastricht niet veroverd!

Pappenheim sneuvelde in 1663 in de Slag bij Lützen, in deze zelfde Slag van Lützen sneuvelde ook de Zweedse Koning Gustaat Adolf.

Van Joost van den Vondel is dit gedicht over Pappenheim, geschreven na het sneuvelen van Pappenheim:


Hier rot een kreng, het hoofd van moordenaars en fielen
Gedaagd voor 't vierschaar Gods, van zoveel duizend zielen
Aartsvijand, pest en vloek van 't menselijk geslacht
Die wellust schept in moord, geweld en vrouwenkracht



We kunnen het natuurlijk toch niet laten om een samenvatting te laten zien van de 30-jarige oorlog, gevonden in een Schots verhaal, wat je natuurlijk ook gedeeltelijk terug kunt vinden in ons populairste verhaal op deze site

De Geschiedenis van Schotland
De oorlog was begonnen door een conflict in Bohemen tussen de protestanten en de katholieken. De Contra-reformatie, krachtig gesteund door keizer Ferdinand I, dreigde bij de aanvang van de zeventiende eeuw het protestantisme in de Duitse vorstendommen meer en meer te vernietigen. Uit zelfbehoud sloten enige protes­tantse vorsten daarom in 1608 een 'Unie', waar tegenover de katholieken reeds in 1609 een katholieke 'Liga' stelden. Beide partijen wapenden zich en een onbelangrijke gebeurtenis zou zo al voldoende kunnen zijn om de strijd te doen ontbranden.

In 1611 had de merendeels Tsjechische bevolking van Bohemen de koning, Matthias van Habsburg, gedwongen bij de zogenaamde Majesteitsbrief nagenoeg volle­dige godsdienstvrijheid te geven. Toen er in 1618 wegens onenigheid over de inter­pretatie van deze Majesteitsbrief een opstand was uitgebroken, waarbij de koninklij­ke stadhouders uit het venster van het kasteel van Praag waren geworpen, ontbrand­de de oorlog. De Habsburgers kregen steun van de Liga, de Boheemse opstandelin­gen van de Unie. Zo werden van meet af aan de meeste Duitse vorstendommen bij het conflict betrokken.

Spoedig daarop, in 1619, stierf Matthias. Zijn opvolger als koning van Bohemen was Ferdinand van Habsburg (die kort daarna door de keurvorsten tot keizer werd gekozen), maar de Bohemers wilden deze Habsburger in geen geval erkennen en kozen als tegen koning een van de protestantse vorsten, namelijk Frederik V van de Palts, naar het scheen een der belangrijkste vorsten van de Unie en bovendien een schoonzoon van koning James I van Engeland. Frederik heeft zich niet langer dan één winter als koning van Bohemen kunnen handhaven, vandaar zijn bijnaam 'Win­terkoning'. Reeds in 1620 werd zijn leger bij de Witte Berg, nabij Praag, door het keizerlijke leger onder Tilly verslagen, waarna hij zelf onmiddellijk de vlucht nam en lange tijd in Den Haag heeft gewoond.

Vreselijk waren de vervolgingen waaraan de protestanten in de komende jaren blootstonden, allereerst in Bohemen, later ook in de Palts. Tevens scheen daarmede het lot van de Unie, dus van het protestantisme, in tal van andere Duitse vorsten­dommen en Habsburgse landen beslist, totdat in 1624 in Frankrijk de kardinaal de Richelieu aan het bewind kwam en deze katholieke kerkvorst werd de man die het protestantisme in het Duitse Rijk voor ondergang zou behoeden.

Beducht voor een te grote macht van het Huis Habsburg langs Frankrijks grenzen trachtte Richelieu, die zijn eigen land voorlopig buiten de strijd wilde houden, waarvoor het nog niet gereed was, andere mogendheden te bewegen om tegen de keizerlijke troepen te velde te trekken. Na moeizame onderhandelingen vond hij koning Christiaan IV van Denemarken bereid om in Duitsland in te grijpen. Diens zuster, Anna, was de vrouw van James I van Engeland en Christiaan was dus een oom van Elizabeth Stuart, de Winterkoningin, zuster van koning Charles I.

Maar ook de keizer kreeg nieuwe hulp: Wallenstein, oorspronkelijk een arm protestants edelman uit Bohemen, maar zeer eerzuchtig en even energiek als gewe­tenloos. Wallenstein was katholiek geworden en had ruimschoots weten te profiteren van de verbeurdverklaring, na de slag bij de Witte Berg, van aan protestantse edelen toebehorende bezittingen. Binnen enkele jaren was Wallenstein de rijkste man in Bohemen.

Wallenstein bood de keizer aan, op eigen kosten een leger te werven en te onderhouden (dat wilde zeggen, dat het onderhoud, zéér ruim genomen, geheel zou komen ten laste van de streek waar de troepen zich zouden ophouden!) en met deze krijgsmacht wist Wallenstein Christiaan IV in 1626 uit het Duitse Rijk te verjagen en tot in Jutland te achtervolgen.

Nu werd de vrees voor een overheersende positie van het Huis Habsburg eerst echt algemeen. Deze vrees, en niet langer de godsdienstige geschillen, was het motief voor het voortzetten van de strijd geworden. In Engeland en Schotland ging bovendien de sympathie uit naar prinses Elizabeth Stuart, de Winterkoningin en zuster van koning Charles I (die in 1625 zijn vader James I was opgevolgd), zodat velen vanuit Engeland en Schotland naar het toneel van de strijd togen om zich bij de tegenstanders van Wallenstein aan te sluiten.

Een voorbeeld van de inzet van een Schots regiment:

Begunstigd door de duisternis konden de Schotten zich ongehinderd van de vijand losmaken, maar toen de Schotten laat op de avond in Heiligenhafen waren aangekomen, bleek geen van de schippers bereid om de Schotten op te nemen, bang als zij waren om onder de dreiging van Tilly's nadering aan de verslagen troepen hulp te verlenen.
Want er was inmiddels een wilde paniek onder de troepen van de hertog van Saksen-Weimar ontstaan.

Nauwelijks was het bekend geworden dat het Schotse regiment zijn stelling had verlaten, of de rest van het leger sloeg op de vlucht. Van een ordelijke terugtocht was geen sprake meer. Denen en Duitsers vluchtten overhaast naar de kust, weldra gevolgd door hun eigen ruiterij, die een ontzettende wanorde veroorzaakte. Man­schappen, paarden, musketiers, piekeniers, bagage- en munitiewagens, alles drong tezamen op de kust en op het landingshoofd bij Heiligenhafen in een bijna onontwar­bare massa.

Sir Donald Mackay, de bevelhebber van de Schotten, begreep de ernst van de situatie en zon terstond op middelen om het overschot van zijn dapper regiment in veiligheid te brengen. De andere troepen waren grotendeels huurlingen, die waarschijnlijk onbetrouwbaar waren en naar de vijand zouden overlopen zodra zij daarin hun voordeel zouden zien.

Sir Donald Mackay wist dat Tilly de achtervolging al had ingezet en dat er geen ogenblik meer te verliezen was. De vluchtende ruiters drongen de pier al op en poogden de beschikbare schepen voor zich zelf en hun paarden in beslag te nemen. Sir Donald Mackay zag, dat hem maar één kans overbleef: hij gaf zijn Hooglanders bevel om de ruiters van de pier weg te vagen. 'Piekeniers in front!' en onmiddellijk vormden de Schotten een linie over de gehele breedte van de pier, acht rijen diep, in de voorste gelederen de piekeniers, daarachter de musketiers.

En onweerstaanbaar voorwaarts gaande drongen zij de ruiters van de pier het water in, dat gelukkig niet heel diep was zodat er niet één verdronk. De Schotten overmeesterden vervolgens een schip, waarop zij allereerst het vaandel in veiligheid brachten; vervolgens stuurden zij dit schip met een gewapende bemanning uit om andere schepen te dwingen langs de pier te komen teneinde de Hooglanders op te nemen. Dit gelukte, en zo wist het regiment ten slotte nog ter elfder ure in veiligheid te komen. De keizerlijke troepen waren Heiligenhafen al binnengedron­gen en de laatste boot, die van wal stak, werd nog juist met sabelhouwen van vijandelijke ruiters bewerkt.

---

De stad heet Münster en geen Munster, Aad vindt het slordig om in allerlei publikaties steeds meer te lezen Munster i.p.v. Münster..... Als je gewoon de atlas er even bij pakt, vind je de juiste spelling toch zoo : Münster en geen Munster

Op deze opmerking: is het nu de Vrede van Münster of de Vrede van Munster, krijgen we zoveel reakties, ca 50% voor, ca 50% tegen, dat we hier niet meer op kunnen reageren.

Ons standpunt blijft: de Vrede van Münster en niet de Vrede van Munster, München heet ook geen Munchen, idem Düsseldorf. En inderdaad Köln heet bij ons Keulen.

---

We zijn blij met deze korrektie:

Ter verbetering bericht ik dat Adriaen Pauw (1585-1651), Heer van Heemstede c.s., op het portret van Gerard Terborgh afgebeeld, van 1631-1636 Raadpensionaris was van de Staten van Holland en West-Friesland.
Na de Vrede van Münster, nogmaals van 1651 tot zijn plotse dood 21 februari 1653.
Zijn broer Reinier Pauw (1591-1676) was o.a. schepen van Amsterdam, echter nimmer Raadpensionaris.

Hans Krol

---

We kregen ook deze reaktie van Bert van der Velden:

Ik las op deze site bij 1648 de discussie over Munster of Münster.

Een aantal jaren geleden is het verschil me voor altijd en eeuwig duidelijk gemaakt, namelijk 200km!!

Met een groep zouden we naar een museum in Munster, maar de chauffeur uit Amsterdam dacht dat de bestemming Münster was.

Dus de man had

• 1. niet voldoende brandstof en
• 2. geen geld bij zich om die brandstof te betalen,
• 3. geen tweede chauffeur, en
• 4. hij mocht niet harder dan 80 km/uur i.p.v. 100 km/uur. Als punt
• 5. kunnen we noemen dat er op die zaterdag nog maar weinig tijd overbleef om het museum in Munster te bezoeken, en
• 6. dat de chauffeur veel later thuis kwam dan zijn vrouw had gedacht!!

Het Munster waar wij naar toe gingen ligt namelijk vlakbij de vroegere DDR-grens.

Er is dus heus een wezenlijk verschil!



Waarop nicht Marieke de atlas erbij pakte en het volgende mailde:

Ik moest natuurlijk gelijk Munster op de kaart vinden na dit leuk vertelde relaas gelezen te hebben, hetgeen echter niet in mijn ouwe Bos Atlas stond. (tja, ik heb niet de GROTE BOS atlas).

Toch heb ik, dankzij het Panzermuseum via een internetreisje, Munster gevonden: het ligt in een bijna rechte lijn ten oosten van Bremen.

Hoera, nu kan ik weer rustig slapen........

---

We kregen de volgende reaktie:

Ik ben ooit met het gemeentebestuur van Groningen nog eens in Munster, om het vredesverdrag met "Bommen Berend", de bisschop van Munster, alsnog te tekenen. Dat verdrag was er namelijk niet, en het was een gezamenlijk initiatief van de beide stadsbesturen om driehonderd jaar nadien dat alsnog te tekenen.

(Bommen Berend heeft in 1672 Groningen belegerd, en op 28 augustus is hij -door het verzet onder Rabenhaupt- afgedropen, dat wordt nog elk jaar gevierd, ("Gronings ontzet") en alle stedelijke zaken en organisaties hebben dan nog altijd een vrije dag).

Mijn handtekening staat dus ook nog onder het "Vredesverdrag van 1972" !!!

Ik weet niet meer precies wie er allemaal van Groningen bij waren, in elk geval Swier Broekema, die hoofd van het cultuurbureau van de Provincie was, en ik als hoofd van het gemeentelijk bureau Culturele Zaken.

Maar het initiatief was niet van ons. Ik geloof dat men in Munster wat teleurgesteld was dat noch onze burgemeester, noch een wethouder, mee was gekomen, dat er alleen een ambtelijke delegatie was gekomen, want wij werden wel vol egards ontvangen door de burgemeester van Munster en het Duitse equivalent van onze wethouders, en nog een groep mensen.

Er kwam ook een prachtig boek ter tafel voor de handtekeningen.

Ik voelde me achteraf wat ongemakkelijk, ik had de indruk dat het daar veel serieuzer was opgevat dan het in Groningen was bedoeld, het was van ons uit toch meer een leuke geste zonder echte diepgang.

Maar hoe dan ook: de vrede tussen beide steden is dus in 1972 alsnog gesloten, al weet ik helaas de datum niet meer.

Johan Rijfkogel

---

Geinteresseerd in een historische rondleiding voor uw eigen groep(je) door Aad 'arcengel' Engelfriet, webmaster van deze grootste Nederlandstalige geschiedenis website, door o.m. een stad of streek in bijv. Nederland, België, Duitsland, Groot-Brittannië, Ierland en/of een historische lezing, publicatie, recensie: Voor meer vrijblijvende informatie aad@engelfriet.net Wilt U eerst meer weten over Aad Engelfriet: klik dan HIER

wat zijn we trots op ons familiewapen ...., beetje jaloers zeker ....