Als we het gaan hebben over de oudste sluizen van Rotterdam, nu niet meteen gaan denken aan de Parksluizen, want Rotterdam had ooit ook sluizen in de Hoogstraat of zoals dat toen genoemd werd, de Middeldam.

Nee, dit verhaal gaat niet over de Parksluizen, want daar hebben we al een verhaal over

LINK
Op diverse plaatsen op onze site kun je ook dit vinden

Het Privilege van de Stad Rotterdam, AD 7 Juni 1340
Uit dit verhaal bijvoorbeeld dit:

1340

• Willem van Henegouwen beveelt de Heemraad van Schieland dat zij de goede lieden van Rotterdam zullen doen hebben een open vaart en weg van Rotterdam tot in de Schie

Ook een citaat uit ons Geschiedenis van Delfshaven verhaal:

In 1389 kreeg de stad Delft van





Graaf Aelbrecht van Beieren
toestemming om een eigen scheepvaartverbinding met de Maas te graven langs Overschie. Aad heeft er al ooit eens een verhaal overgeschreven, klik maar even op deze link.


Schiedam bleef Rotterdam echter dwars zitten en natuurlijk v.v.. Overstromingen werden wederzijds geweten aan het op het verkeerde moment openzetten van de sluizen van resp. de Schie en de Rotte naar de Maas. Vooral vissers hadden er profijt van dat de sluizen zoo lang mogelijk dichtbleven ten koste van het waterpeil in het achterland, door de stroming richting Maas hoopte de vis zich op voor de sluis, even openzetten en je ving in korte tijd heel veel vis...

Het grootste konflikt met Schiedam bleef echter de verbinding via Overschie naar de Schie. De Rotterdamse Schie mondde als Spui uit in de Steigersgracht en vandaar naar de sluis in de Rotte op de Hoogstraat. Gelukkig voor Rotterdam ontstonden er geen waterafvoer problemen in de Steigersgracht, maar helaas voor het achterland van Schiedam, wel daar waar de Rotterdamse Schie uitkwam in de rivier de Schie, dus ter hoogte van Overschie. Op hoog bevel moest in 1376 de aansluiting op de Schie worden gedicht.

Rotterdam betaalde in 1380 een fors bedrag aan de Graaf om de verbinding met de Schie weer open te krijgen. Uit onverwachte hoek kwam toen een tegenzet.... Om meer grip op de winstgevende vaart vanuit en door Delft te krijgen, besloot Delft een eigen Schie kanaal aan te leggen, ook vanaf Overschie, maar nu richting Maas halverwege Schiedam en Rotterdam, de Delfshavense Schie. Aan de monding van de Maas ontstond weer een nieuwe nederzetting, Delfshaven.





Op deze kaart uit 1340 kun je heel goed de Rotte dam zien liggen
wat links naar boven de Rotterdamse Schie
dat slotje bovenaan is Huis Weena




vermoedelijk een fantasie tekening van het Hof van Weena,
zoals het eruit zou hebben gezien rond 1400
Deze scheepvaartverbinding, de Delfshavense Schie, mondde uit in de Maas, ter hoogte van waar nu ongeveer Schiemond is. Op de plaats waar Schielands Hoge Zeedijk door deze vaarweg werd doorsneden werd een





sluis
gebouwd. Daar vestigden zich vissers, enige handelaren en wat handwerkslieden en zo ontstond, ver van de stad Delft, haar eigen Delfs-haven.

De nederzetting kreeg weliswaar een Raadhuis, doch dat was slechts een dependance van dat in Delft.
De eerste havens welke werden gegraven waren: de Kolk oftewel de





Aelbrechtskolk

Uit onze verhalen over het Stokvischverlaat halen we nog deze kaart met toelichting:

In de Romeinse tijd liep Schielands Hoge Zeedijk over, zeg, de huidige Kleiweg en Kootschekade.
Later fungeerde de huidige Walenburgerweg en Bergweg als Schielands Hoge Zeedijk, maar in de 19e eeuw werd gesproken over de West-Blommerdijkscheweg (Walenburgerweg) en de Oost-Blommerdijkscheweg (Bergweg). De Blommerdijkscheweg vormde een geheel met de Beukelsdijk, de vroegere Bokelsdijk.
Uiteindelijk volgde Schielands Hoge Zeedijk de Honingerdijk, Oostzeedijk, Hoogstraat, Korte Hoogstraat, Schiedamschedijk, Vasteland en Westzeedijk.

Waar precies de dam in de Rotte werd aangebracht ??

Meest waarschijnlijk op de plaats van het vroegere Moriaansplein:

Uiterst links op de bovenste foto zien we nog net een hoek van de St. Laurenskerk, als we onder het viadukt naar rechtsonder zouden lopen, dan lopen we over het Moriaansplein waar ooit C & A was gevestigd (meteen links op de hoek direkt voor het viadukt op de onderste foto) en Dagblad De Rotterdammer.

Dagblad de Rotterdammer op het Moriaansplein in 1903

LINK

LINK
Kortom, de dam in de Rotte werd aangelegd op de kruising van de Hoogstraat en het spoorviadukt en het spoorviadukt is weer aangelegd op de gedempte loop van de Binnenrotte, zoals te zien op deze foto's uit dit verhaal:

1865

vanaf de Boerenvismarkt in de richting van de Lombardbrug en de Blauwe Molen

het water is natuurlijk de Binnenrotte

oh wat mooi, maar nu niet meer voor te stellen

want let eens op dat huis links met die dakkapel,
dat heeft in de loop der jaren een heel ander uitzicht gekregen...

1870

Vijf jaar later t.o.v. de vorige foto

de Binnenrotte wordt gedempt t.b.v. het Spoorviadukt

LINK
En ja die Rotte, ze stroomde ooit ook via de Botersloot en de Slikvaart en de Leuve (via de Kolk ten noorden van de Delfsche Poort) naar de Maas, de hoofdstroom was echter de Binnenrotte, zoals zoo mooi te zien is op deze kaart:

Op de hierboven weergegeven kaart kun je dus heel mooi de dam in de Rotte zien liggen, waarschijnlijk werd de Rotte van sluizen voorzien zoo rond 1275.

1991

De restanten van de Middeleeuwse houten uitwateringssluis in de dam van de Rotte
De eerste sluis had een heel slim concept, bij vloed vanuit zee werd de sluisdeur door het stijgende water dichtgeduwd, waardoor het water van de Rotte werd geblokkeerd. Bij eb gebeurde dan het tegenovergestelde.

Vissers hadden er belang bij dat de sluis zolang mogelijk dicht bleef, want daardoor kon de vis bij de sluis gewoon uit het water worden geschept en zoo is waarschijnlijk de eerste nederzetting Rotta ontstaan....

In het begin werd de plek rondom de sluis simpelweg Dam genoemd. Toen er links en rechts van de Dam steeds meer huizen werden gebouwd, werd het al snel Middeldam genoemd, kortom er werden steeds meer sluizen gebouwd rondom die allereerste Dam, want de rivier de Rotte had vele uitgangen richting "Maas", zoals zoo mooi te zien is op onderstaande kaart uit ons Kloosters van Rotterdam verhaal :

• A. Zevenslaperskapel (LINK)
  
• B. Huis Bulgersteyn (LINK)
  
• C. Groote Kerk (LINK)
  
• D. School
  
• E. Gasthuis (LINK)
  
• F. Begijnhof / Bagijnhof (1379)
  
• H. Grauwe Zusterklooster (1405)
  
• I. Carmelitessenklooster (1442)
  
• K. Augustinessenklooster (1459)
  
• L. Cellebroersklooster (1441)
  
• M. Dominicanerklooster (1444)
  

Het oostelijk gedeelte van de Middeldam werd al snel Oosteinde en het westelijk gedeelte Westeinde genoemd. Pas rond 1400 komt voor het eerst de naam Hoogstraat voor, maar in de volksmond bleef de Hoogstraat eeuwenlang "de Dijk" heten..

Veel sluizen in de Hoogstraat waren zogenaamde duikersluizen, sluizen die eigenlijk onzichtbaar waren als je er overheen liep. Pas in 1858 bij de demping van de Binnenrotte t.b.v. het Spoorweg viadukt, zijn de sluizen in de Hoogstraat verdwenen, op eentje dan na, die onder de Vlasmarkt vanuit de Delftsevaart waar via het Stokvisverlaat ook de Rotte in uit komt. Over het Stokvisverlaat hebben we wel 4 verhalen: LINK, daarom in dit verhaal slechts deze foto's :

Aad is toen rechts van Het Gouden Hoofd het Hang opgelopen tot de eerstvolgende brug en heeft daar toen deze foto gemaakt :





Op de brug waar we nu op uitkijken heeft vroeger dus Het Gouden Hoofd gestaan, op de plaats van dat hoge bankgebouw visueel rechts op de brug, was vroeger het markante gebouw van Gerzon, ga maar eens even naar dit verhaal weer...
Volgens de naambordjes heet de straat links nog steeds Hang, die rechts heet nu Steiger

Als we ons helemaal omdraaien en recht de andere kant uitkijken, dan hebben we nu het volgende uitzicht :





Eerst maar even nog naar links, achter die boom is nog steeds de Vlasmarkt, ernaast op de Hoogstraat was nog duidelijk het gebouw van Galeries Modernes herkenbaar, daar is Aad links naast gaan staan en heeft toen deze foto genomen van de Delftsevaart:





Dat bruggetje brengt je vanachter V&D, naar de Laurenskerk. Als we even een grote virtuele sprong zouden nemen naar de andere kant van dat bruggetje, dan zouden we heel lang geleden dit hebben kunnen zien van de Delfstevaart:





Op de volgende foto kunnen we heel mooi de bocht naar rechts ontdekken, in de richting van de Vlasmarkt:







Willen we net de hoek om op de prent hierboven, worden we bijna overvaren door de Catharina Maria uit Capelle a.d. IJssel.....
Deze boot begint net de bocht om te komen in de richting van de Soetenbrug.





Dat mooie boogbruggetje op de achtergrond, dat is de Weezenbrug. De Weezenbrug verbindt de Keizerstraat rechts met de Weezenstraat links, waar ooit in de 16e eeuw het oudste Weeshuis van Rotterdam heeft gestaan. Op de brug is aan een kant het hoofd van een weesjongen aangebracht (van steen natuurlijk) en aan de andere kant het hoofd van een weesmeisje.

Hoe de Weezenbrug er in 2001 uitziet?





Op deze foto staan we er boven op.....

Voor ons in de verte de Grote Markt met afschuwelijke Parkeergarage en links, voor de graffiti, de ingang naar de Vlasmarkt.

Als we nu voor WOII onder de Weezenbrug door zouden varen, voorbij de Vlasmarkt, en ons hadden omgedraaid, dan zouden we dit uitzicht hebben gehad:





Heel in de verte zien we weer de Weezenbrug, rechts de ingang van de Vlaschmarktsluis. Ook valt inderdaad op dat het vroeger veel smaller was of is dit maar verbeelding....


Van Willem Engering ontvingen we deze fraaie ets met een vraag:





Natuurlijk zien we weer, al is de prent wel gespiegeld, de Wezenbrug met ernaast de Steigerse Kerk en dit is de vraag van Willem:

bij de ontruiming van mijn vaders huis kwam er een oude ets van het Steiger met op de achtergrond de St Dominicuskerk (Steigerse Kerk), alleen de vervaardiger van de ets kan ik niet ontcijferen, het is abraham of adam van muurst of van muur. Mijn vraag is dan ook, kan iemand mij daar iets meer over vertellen, de ets moet van rond 1920 -1925 zijn

Komt het bekend voor, ons emieladres staat helemaal bovenaan.

Terug naar ons verhaal:

Als we nu rechts langs het water in de richting van de Vlasmarkt zouden lopen, en we draaien ons even om, dan zien we een gat.... door dat gat moesten de boten onder de Grote Markt door, maar dat komt straks....





want eerst kijken we nog even recht op de Vlasmarkt sluis:





Een citaat uit dit verhaal:


Onder de Vlasmarkt loopt de Spuisluis van de Delftsevaart, rechts zie je het sluiswachtershuisje. In de verte de huizen aan de Delftsevaart, nu niet meer voor te stellen...
Ook daar werd een, we zouden nu zeggen, kontinue veiling gehouden, was toen meer gebruikelijk dan nu in de open lucht, ooit schreef iemand daarover:


een raadsel hoe de veilingmeester op de Vlasmarkt er urenlang onbegrijpelijke woorden en cijfers kon zingzeggen zonder duizelig van zichzelf te worden. De Joodse koopmannetjes en koopvrouwtjes schenen dat gebed zonder einde allemaal te begrijpen. Ze verstonden de veilingmeester nog als door het rooster van de sluiskolk uit de diepte de doffe blaf van scheepshonden klonk en de sluiswachters met hun rinkelapparaat bij de peilschaal de doorvaart organiseerden. De onverstoorbaar mijnende mannen en vrouwen met hun gekorven gezichten staan mij in de herinnering geetst.


De Vlasmarkt is ook de geschiedenis ingegaan als de doorgang naar Leiden in 1574 van ruim 200 platboomvaartuigen van de geuzen op weg naar Leiden met je weet wel, nee, je weet het niet ??? Klik dan maar vlug HIER..., om je te helpen doen we er vast deze prenten bij .....




Hopelijk is te zien dat het overdekte gedeelte veel dieper de Delftsevaart ingaat dan in 2001. Het verlengde gedeelte (in feite weer niets anders dan een brug) werd Spui genoemd.





2001

Vanaf de Vlasmarkt in de richting van de Delftsevaart
Vlak voor de brug over het Spuiwater in de richting van de Vlasmarkt, lagen vroeger boten te wachten tot het sluis tarief een dubbeltje zou worden...

Maar nu terug naar die allereerste sluizen in de Middeldam oftewel de Hoogstraat, uiteraard hadden al die sluizen een naam die je kunt terugvinden via het onderstaande kaartje:

De namen en jaartallen van de oudste sluizen in de Middeldam / Hoogstraat van Rotterdam

• A. Spuisluis, vanuit Delftsevaart; vanaf 14e eeuw tot nu
  
  
• B. Bleiswijkse Sluis; voor 1331 - 1465
  
  
• C. Zevenhuizer Sluis; voor 1331 - 1465
  
  
• D. Nauwe Kerkstraat Sluis; gedempt
  
  
• E. Keizerinnesluis; 1345 - 1871
  
  
• F. Bleiswijkse en Zevenhuizer Sluis; 1465 - 1871
  
  
• G. Zegwaardsesluis; 1386 - 1871
  
  
• F en G vormen samen de Dubbele Sluis

De voormalige Bleiswijkse sluis
binnendijks gedeelte met houten schoeiing van de open sluisvliet, rechts

Heel veel meer over deze oude sluizen, w.o. de Bleiswijkse Sluis kun je vinden in dit verhaal.

En dan besluiten we dit verhaal natuurlijk met die mooie Rotte kaart van Dirk Smits, zijn gedicht de Rottestroom moeten we ook ergens hebben........:

wat zijn we trots op ons familiewapen ...., beetje jaloers zeker ....