We begonnen met het volgende om te beginnen, uit ons verhaal over de Coolpolder:
De Binnenwegsche Poort met
Blekerij Pas Buiten
De Binnenwegsche Poort stond op de plaats waar ooit, veel later, het gebouw van het Rotterdamsch Nieuwsblad heeft gestaan, dus aan de Zuidzijde van de Oude Binnenweg
Het torentje naast de Laurenskerk is de toren van de Waalse Kerk en daar staat nu V&D
LINK
Uit dat zelfde Coolpolder verhaal ook nog deze informatie die we goed kunnen gebruiken voor dit verhaal:
- De vangdam in de Maas vanaf de zandplaat Feijenoord, we weten nu de reden...
- Het Zwanegat
- De oude Middeleeuwse Stadsmuur met
- 1: Keizerstoren
- 2: Blauwetoren
- 3: Jan Vetten toren
- De stadsuitbreiding van 1576 met
- a, b en c: de Bolwerken aan de Wijnhaven
- d, e en f: de Bolwerken aan de Nieuwe Haven
- De stadsuitbreiding van 1600 met
- A, B, C, D, E: de Grote Nieuwe Bolwerken rondom het gearceerde gebied rondom de latere Boompjes, nu nog voorzien van Palen i.p.v. Bomen...
- A, B, C, D, E: de Grote Nieuwe Bolwerken rondom het gearceerde gebied rondom de latere Boompjes, nu nog voorzien van Palen i.p.v. Bomen...
- Delfsche Poort
- Hofpoort
- Goudsche Poort
- Oostpoort
- Ooster Oude Hoofdpoort
- Wester Oude Hoofdpoort
- Ooster Nieuwe Hoofdpoort
- Wester Nieuwe Hoofdpoort
- Schiedamsche Poort
- Binnenwegsche Poort
-
Maar genoeg heerlijk afgedwaald naar het Noorden en het Oosten, we gaan ons nu meer richten op het gebied ten Zuiden van de
Binnenwegschebrug, een gebied dat vanaf de Maas en vanaf de Binnenwegsche Poort en de Schiedamsche Poort bebouwd is geraakt:
- Op onze site hebben we ook nog dit verhaal
waaruit we hier alleen dit gedicht en de kaart laten zien:
-
Wat heeft Rotterdam zoo groot gemaakt?
De bocht, de bocht, de bocht!
-
Wat kunnen we op deze kaart allemaal ontdekken:
Op de volgende kaart uit 1815 kunnen we uiteindelijk 10 Stadspoorten ontdekken, sommige poorten waren in 1815 al een aantal keren herbouwd.
we telden er tien
Laten we maar eens even een goede bril opzetten en al die 10 poorten gaan benoemen en dan beginnen we met de meest Noordelijke Delftsche Poort en gaan dan met de wijzers van de klok mee, rechtsom dus... en dan valt meteen op dat de Zuidelijke Waterpoorten wel erg dicht bij elkaar lagen
De Schiedamsche Poort is het meest linker rode streepje, onderaan de kaart. Naar boven, ongeveer in het midden van de kaart, tegen de vouw aan, zullen we maar zeggen, het rode streepje van de Binnenwegsche Poort.
En over het gebied ten Westen van deze 2 poorten, daar gaan deze 3 verhalen over.
Vanaf de Maas zag de stad er zoo uit trouwens :
Aad was er al snel van overtuigd dat de naam Blaak niets met bleek(en) te maken moest hebben. En toen vonden we de volgende informatie, en wees niet bezorgd, op de bovenstaande kaarten komen we vanzelf terug:
- De naam Blaeck komt waarschijnlijk uit de Hoeksche Waard en wel vanuit Heinenoord, waar behalve nogal wat mensen Blaeck heetten, er ook mensen op de Blaeck woonden.
Daarnaast vonden we iemand, die op de Blaeck in Mijnsherenland woonde.
- In het hedendaagse Rotterdam is de Blaak een brede verkeersweg met een groenstrook in het midden, maar tot de Tweede Wereldoorlog was de Blaak een brede haven midden in de stad. De Keizersbrug vormde een verbinding tussen Posthoornsteeg en Keizerstraat. De straten ten noorden en ten zuiden van het water heetten Noordblaak en Zuidblaak. Die twee namen verdwenen, maar door de naoorlogse doorbraak in de richting van de Rochussenstraat ontstond een nieuwe Westblaak. Ook het water verdween. In de oorlog werd de Blaak gedempt met het puin van de gebombardeerde stad. Het betekende de uitvoering van vooroorlogse plannen. Al eerder, in 1867, was een deel van de Blaak gedempt voor de bouw van een postkantoor (1874 - 1928). Zuid- en Noordblaak waren voorname straten.
In de plannen voor de naoorlogse stad stonden ook de ideeën over de Blaak op papier: aan de noordzijde een breed trottoir als voorgrond voor de daar te vestigen winkels. Aan de overzijde ligt een reeks bankgebouwen, aansluitend aan het gespaard gebleven pand van de firma Mees en Zoonen. De banken zijn er gekomen, de winkels niet. De drie bankgebouwen hebben alle al weer een nieuwe bestemming. De winkelbedrijven hadden zich in een complex noodwinkels bij de Mathenesserlaan - Jongkindstraat gevestigd. Aan de Blaak kwamen helemaal geen winkels. Bij de Blaak lag oorspronkelijk de rand van de stad; het was één van de stadvesten waarlangs de stadsmuur liep.
Tijdens de uitbreiding van Rotterdam met de Waterstad (aan het einde van de 16e eeuw) werd de Blaak uitgegraven tot een haven. Aan de zuidzijde vestigden zich scheepswerven.
De betekenis van het woord Blaak is niet helemaal zeker. Volgende de geleerden zijn er twee mogelijkheden. Het kan zijn afgeleid van het Zuid-Nederlands woord "blak", dat stil, rustig water betekent. Een andere mogelijke betekenis is "land dat even boven het water uitkomt"
- De meest voor de hand liggende kandidaten zijn het Zuidnederlandse woord ´blak´dat ´rustige water´ betekent en het Middelnederlandse woord ´blec´dat de betekenis heeft van ´land dat even boven het water uitkomt´. De Blaak verschijnt op stadstekeningen uit 1480 - 1482 als de naam van de veste ´die Blake´
- Blaken komt van het woord branden, schitteren, prijken
- Blaken is het waterdicht maken van schepen
- Bla(a)k water noemen we nu brak water
- Bec of blac is land dat even boven water c.q. onder water gaat t.g.v. eb en vloed
- Blac land betekent braakliggend land
- Blac was gewoon de naam voor een kreek tussen de platen van het Westnieuwland
En toen was Aad natuurlijk niet meer te houden, want nu schuiven alle historische puzzelstukjes weer op hun plaats:
Blac was de naam voor een kreek tussen de platen van het Westnieuwland die geregeld droog viel met dus land dat even boven water c.q. onder water gaat t.g.v. eb en vloed. Kortom, brak water. Aangezien de Blaak de (historisch) 2e aangelegde haven van Rotterdam werd, werd de naam Blac of Blaak ook al snel gebruikt voor het waterdicht maken van de (houten) schepen. De kiel van een schip werd daarbij wel eens geblakerd. In ons taalgebruik kennen we trouwens nog steeds de uitdrukking, hij / zij blaakt van gezondheid of zoiets
- In de VOC tijd werd het waterdicht maken van de kiel van een schip kalefateren genoemd. Het desbetreffende schip kwam bij eb immers vanzelf op zijn kant te liggen..... en dan kwam plotseling de vloed veel te snel opzetten en dan was het schip soms verloren, want het was nog niet voldoende opgekalefaterd. En dus had de VOC overal op de route naar de Oost speciale plekken waar men precies op de hoogte was van de zeer regelmatige tijdingen met als bekendste voorbeeld het eiland Onrust voor de kust van Batavia.
Citaat uit dit verhaal:
-
De stad ontwikkelde zich vanuit de Hoogstraat oftewel de Middendam. Aan de Hoogstraat kwam een herberg voor de Graaf als die op bezoek kwam en in deze Stadsherberg (het "Gasthuis") werd dus ook recht gesproken. Het gebied richting Maas, evenwijdig aan de dam, kreeg de naam Steiger, want de schepen moesten daar noodgedwongen aanleggen voordat ze de Rotte op konden. In 1358 werd als zuidelijke stadsvest de Blaak al gegraven.
- De vangdam in de Maas vanaf de zandplaat Feijenoord, we weten nu de reden...
- Het Zwanegat
- De oude Middeleeuwse Stadsmuur met
- 1: Keizerstoren
- 2: Blauwetoren
- 3: Jan Vetten toren
- De stadsuitbreiding van 1576 met
- a, b en c: de Bolwerken aan de Wijnhaven
- d, e en f: de Bolwerken aan de Nieuwe Haven
- De stadsuitbreiding van 1600 met
- A, B, C, D, E: de Grote Nieuwe Bolwerken rondom het gearceerde gebied rondom de latere Boompjes, nu nog voorzien van Palen i.p.v. Bomen...
Speciaal voor dit verhaal hebben we deze kaart van Blaue even wat verder uitvergroot:
Rechtsboven de Blaak Het Steiger, de oudste haven van Rotterdam.
Het Steiger ligt aan de Hoogstraat...
- A, B, C, D, E: de Grote Nieuwe Bolwerken rondom het gearceerde gebied rondom de latere Boompjes, nu nog voorzien van Palen i.p.v. Bomen...
Op de 3e en de 4e kaart is het Nieuwe Land, de latere Waterstad al binnen de ommuring van de stad getrokken, waarom en wanneer?
Direkt nadat Rotterdam de kant van de Opstandelingen aan het begin van de 80-jarige oorlog had gekozen, want zo'n drama als met Bossu wilde men niet nog een keer meemaken. Rotterdam was in het begin van de 80-jarige oorlog een grensplaats dat heel gemakkelijk veroverd zou kunnen worden door de vijand, vandaar die achteraf te zware en dus kostbare stadsmuren..... Ironie van de geschiedenis is ook dat het ommuringsplan gebaseerd was op een opdracht van Philips II die Rotterdam ook al beschouwde als een grensplaats... Philips II is trouwens ooit ook in Rotterdam geweest, aan dat bezoek hebben we het standbeeld van Erasmus te danken, zie dit verhaal.
Over de Waterstad hebben we al eens dit geschreven in dit verhaal:
-
De stad ontwikkelde zich vanuit de Hoogstraat oftewel de Middendam, die je zoo mooi kunt zien op de bovenstaande kaart.
Links van het bootje de ingang van de Leuvehaven, de rechter haven ingang was de ingang tot de Oude Haven. Tussen beide haven ingangen werd een imponeer boulevard (ja, dat was echt de reden) aangelegd die ook fungeerde als wandelpromenade, het kreeg de mooie naam De Boompjes, want aan de oever waren allemaal bomen geplant ter verfraaiing van het Waterfront.
Op de onderstaande kaart van het Middeleeuwse Rotterdam, dus nog zonder de Waterstad uitbreidingen, kun je de oudste ommuring van Rotterdam ontdekken.
Ook op deze laatste plattegrond is het Steiger te vinden, ten noorden van de ingang van de Oude Haven, ten zuiden van de stadswal links
Nog heel veel meer over de oudste geschiedenis van Rotterdam, kun je vinden in dit verhaal:
-
Rotterdams oudste stadsmuren, langs de Westvest, dateren uit de tweede helft van de vijftiende eeuw. In het midden van de zestiende eeuw werden muren en poorten gebouwd langs de nieuwe tracé's van Oost- en Zuidvest. De dreiging van de Spanjaarden in de beginjaren van de Opstand was een stimulans om de stad aan de zuidzijde met wallen en bolwerken te versterken, die de plaats moesten innemen van de enige decennia eerder gebouwde muren en torens van het tracé Blaak-Nieuwehaven.
Toen die geslecht waren werden de vesten zelf ingericht tot handelshavens. Zeventien jaar nadat de Zuidervaart met bolwerken aan de uiteinden gegraven was als nieuwe vest (1575), onderging ook deze een metamorfose tot haven ten dienste van de haringvloot (1592 Haringvliet). De plannen tot bouw van een gordel van fortificaties langs de rivier, zoals die ingetekend is in de plattegrond van Henrick Haestens (1599), zijn zelfs nooit uitgevoerd. De geprojecteer de vestingmuur werd uiteindelijk een kademuur (Boompjes) ten dienste van de handel (1615) aan de basis van een voor die tijd ruim havencomplex (Leuvehaven, Wijnhaven en Scheepmakershaven). De ontwikkeling van Rotterdam was in een stroomversnelling terecht gekomen. Het had na het sluiten van het Twaalfjarig Bestand en het verdwijnen van de oorlogsdreiging veel meer behoefte aan havenareaal en kaden dan aan vestingmuren en bastions.
En wat we verder allemaal aan foto's en informatie hebben over de Blaak, dat kun je heel eenvoudig vinden via onze zoekmachine:
| Klik hier als je wilt zoeken via Aad's Freefind search engine, vul in het venster jouw woord in, bijvoorbeeld Blaak en klik op ENTER |
|---|
Tot slot, als voorbeeld, deze prent van de Blaak, die hebben we speciaal bewaard voor dit verhaal, we kregen hem van Gerard Bouman. Die woont sinds 1956 in California. Zijn familie was voor twee honderd jaar beurtschipper op Rotterdam vanuit Goudswaard. Gerard had een oude pentekening van De Blaak van na 1923. De schuit op de voorgrond was van zijn vader Marius Bouman. De schuit was gebouwd in 1900 als een zijlschip van 40 ton. In 1923 werd de schuit verlengd en werd er een motor in gezet.
Citaat uit dat verhaal:
-
We beginnen maar met die mooie plattegrond uit dit verhaal, even zoeken ter hoogte van de huidige Blaak, inderdaad links tegen de Leuvehaven aan, daar was het Wolfshoek:
