Voor we beginnen, onze opa Dingeman Boogaard had een jaarabonnement en ging er dus vaak heen, op de bijgaande foto zie je hem wandelen met zijn 2 jongste dochters op de Coolsingel, zoo zal het ook vaak gegaan zijn in de Diergaarde :
De foto komt uit dit verhaal trouwens...
We beginnen met deze kaart uit o.m. ons spoorwegen verhaal, weet je waar destijds de Diergaarde was gevestigd, in het verdere verhaal kun je lezen, waarom de Diergaarde zo dicht bij Station D.P. was gevestigd :
Citaat ons spoorwegen verhaal:
- de linker grote blauwe stip staat op het Henegouwerplein, bekend uit dit verhaal
- de rechter grote stip staat op het Van Hogendorpsplein, voor de oude Bijenkorf uit dit verhaal
- de linker kleine blauwe stip staat op het Kruisplein, zeg maar ter hoogte waar ooit Lutusca stond, geen idee ? klik maar even op deze link
- de rechter blauwe stip wat bovenaan staat, zou je kunnen zeggen, op het huidige Hofplein, ook daar komt nog een apart verhaal over, moet Aad nog even maken, nou we hebben al iets of het is al klaar....LINK
-
wat dieper in op de omgeving van het Station D.P. vlak voor de oorlog. Voor alle naoorlogse Rotterdammers (waaronder schrijver dezes...) is het altijd heel moeilijk om je te orienteren in het oude Rotterdam, de stad die zij en ik kennen, verschilt zoo van wat wij altijd gewend zijn geweest en dus beginnen we met een virtuele wandeling m.b.v. de onderstaande kaart.
Schrijver dezes zal weer fungeren als gids en hij doet dit gratis en voor niets en nu niet allemaal tegelijk meelopen natuurlijk, want de straten waren vroeger niet zoo breed.....
Laten we starten op het Henegouwerplein : daar boven rechts het emplacement, wilde je vroeger rechtsaf naar het station dan kon dat niet, je moest toen via die kronkelstraat, de Diergaardesingel en kwam dan uit op het Kruisplein, dan linksaf ging je verder op de Kruiskade, met meteen links de ingang van de Diergaarde die vlak voor de oorlog werd verplaatst naar Blijdorp.
Rechtdoor lopend op de Kruiskade kom je vanzelf op de Kruiskade waar nu links het Hilton is gevestigd en dus kom je op de Coolsingel, vlakbij de fontein van het Hofplein.
Nog een citaat ons spoorwegen verhaal:
Zoals je op de kaart kunt zien, liep je vast tegen het Station, duidelijk als kopstation ontworpen, de treinen moesten weer achteruit om er vandaan te komen. Slechts een paar sporen lopen er boven langs richting Station Beurs eh Blaak.
Duidelijk opgezet als een kopstation......
Links was de Papegaaienlaan waar zich de eerste ingang van de Diergaarde van Rotterdam bevond
Hopelijk is nu duidelijk waar ooit de Diergaarde van Rotterdam zich heeft bevonden, tot zeg WOII.
in 1883 vervangen door de ingang aan de Kruisstraat
in deze omgeving allerlei winkels die eten voor de dieren verkochten,
wat natuurlijk niet was toegestaan
alleen bij de ingang kon je verantwoord voedsel kopen
links de ingang voor mensen met een abonnement, de leden
Heel lang mochten niet-abonnementshouders (de niet-leden) alleen op bepaalde dagen in augustus de Diergaarde bezoeken á 50 cent
in 1932 werd de opening voor niet-abonnementshouders verruimd, geldnood...
deze mooie ingang is nu te bewonderen in Dierenpark Wassenaar
het hek kon niet mee met de verhuizing naar Blijdorp
Hier stond na de oorlog de nood bioscoop Lutusca, waar de trams zoo mooi omheen reden
toen wist Aad niet wat dat voor gebouw was, want het stond al heel lang leeg...
Uit dit verhaal deze foto met toelichting van Lutusca :
-
Maar we steken over en passeren dan in gedachten het Lutusca bioscoop gebouw. Lutusca werd direct na de oorlog gebouwd door 3 verwoeste bioscopen : Lumiere, Tuschinki en Scala. Wil je meer weten over de vooroorlogse Rotterdamse bioscopen, ga dan even op bezoek bij Gerard Martens.
ook het meisje lijkt sprekend op Alie,
maar toch helaas...
Eerst gaan we even lezen wat er ooit in het weekblad Groot-Rotterdam heeft gestaan (voor meer verhalen uit Groot-Rotterdam klik dan HIER) :
Op een Woensdagmiddag in de Rotterdamsche Diergaarde kan men genieten van dieren en kinderen.
Een attractie te meer is in deze dagen het bruine kind, de hoeder en beschermer van den neushoorn, Nasor.
die Nasor in 't geheel niet zenuwachtig maakte
Het bruine kind is de favoriet der blanke kinderen, die het aardig zwarte jochie over al naloopen en, als hij binnen de afrastering met den jongen rhinoceros speelt met open monden bewonderen.
Nu, wij moeten zeggen, dat dit zelfs voor grooten een bijzonder en interessant gezicht is. Als men die twee ziet spelen, vermaakt men zich met hen op buitengewone wijze. 't Is kostelijk Nasor paard te zien rijden op het gedrochtelijke beest, of hem te zien slapen op den stuggen rug.
Dan heft het kind zich voorzichtig op en fluistert het lompe, leelijke dier wat in zijn groote oor. Het publiek, vooral de kinderen, schatert het uit. Er is algeheele vroolijkheid om die geestigen, bruinen speelkameraad en miniatuur oppasser.
De kleine Nasor op stap met het aardige dochtertje van den Diergaarde Directeur
Behalve deze bijzondere attractie genieten de kinderen in de Diergaarde van zéér veel. Op de eerste plaats mogen de apen genoemd worden, maar olifanten, zeeleeuwen, vogels en visschen bieden veel leerzaams en amusants.
En van de pret, die de kleinen hebben, kunnen de grooten extra genieten.
De Diergaarde is wel een kostbaar en heerlijk bezit van Rotterdam en omgeving. Moge de directie zoo dikwijls mogelijk allen in de gelegenheid stellen te profiteeren van dien wonderen tuin, met zijn fraaie natuur en merkwaardige verzameling beesten, die gebracht werden vanuit alle oorden der wijde wereld.
-
Een aantal maanden later vonden we nog dit over Nasor :
Op een goede dag stond er een annonce in de Nieuwe Rotterdamsche Courant dat er een jong neushoorntje in aantocht was.
Het zou per schip in de haven aankomen. De krat waarin het diertje vervoerd was, zou vandaar met een auto naar de Diergaarde gebracht worden. Een happening van de eerste orde.
De dag van aankomst werd geheimgehouden om het diertje niet te zeer te verschrikken door de te verwachten publieke belangstelling, maar de eerste zondag zou het den volke vertoond worden. Het beestje, niet veel groter dan een flinke hond, was in een perk van het kamelenverblijf gehuisvest. Het hekwerk daarvan was voorlopig stevig genoeg.
Maar de mooiste verrassing was de eigen oppasser, die de reis van Oost-Afrika naar Rotterdam had meegemaakt. Dat neushoorntje was een weesje. De moeder was waarschijnlijk in handen van stropers gevallen en had het bezit van een mooie grote hoorn met de dood moeten bekopen. Zo'n jong kalfje moet natuurlijk permanent bewaakt en verzorgd worden, liefst door één en dezelfde persoon.
Wat is dan gemakkelijker dan een jongetje van de straat te rapen en hem met de verzorging te belasten? Het diertje moest nog enige malen per dag met de fles gevoed worden, en wel liefst steeds door dezelfde persoon. Om die reden, én om het risico te vermijden dat het diertje door heimwee of anderszins uit zijn doen raakte, had men in Oost-Afrika het neushoorntje maar 'inclusief oppasser* verkocht.
Slavernij was al wel een eeuw verboden, maar dit was toch eigenlijk heel wat anders. Bovendien hadden veel Oost-Afrikaanse Arabische handelaren inheems huispersoneel dat een vergelijkbare dienstbetrekking vervulde. En zo had het neushoorntje, Kali genaamd, een vast oppassertje van een jaar of 8 - 9, Nasor geheten. Hij sliep op de hooizolder boven het kamelenverblijf. Hoe en wat hij te eten kreeg, was voor de diergaardebezoekers een onbeantwoorde vraag.
Rotterdammers, althans de meesten van hen, hadden nog nooit een neger gezien. Nasor genoot van de belangstelling voor zijn persoon en wist dit uitstekend uit te buiten. Leeftijdgenootjes onder de vaste bezoekers hoefden ineens niet meer oppassers te helpen, maar wilden met Nasor spelen.
Nasor was nooit naar school geweest en sprak alleen zijn eigen taal. In wat voor taal zou je ook moeten communiceren. De Rotterdammertjes spraken natuurlijk Rotterdams en al spoedig sprak Nasor ook een paar woordjes Rotterdams. Dat Oost-Afrikaanse Jochie beschikte over vaardigheden die op zijn Rotterdamse leeftijdgenoten een diepe indruk maakten.
Wat te denken van een dikke bruine rat met een touwtje aan zijn achterpoot, waar je mee kon wandelen als met een hondje? Alleen, een hondje loopt achter zijn baas aan, maar een rat loopt zo hard hij kan weg en wordt dan door dat touw in zijn bewegingen belemmerd. Als de grap eraf is en de rat niet meer wil lopen, dan slinger je hem met het touw een keer of wat in het rond, en dan tegen een muur. Morgen is er wel weer een nieuwe rat.
Ondertussen zat de directie van de Diergaarde wel met een clandestien oppassertje opgezadeld. Hoe dat bij het inklaren bij de douane was gegaan, daar hadden de bezoekers geen weet van, maar dat er allerhande wettelijke voorschriften met voeten getreden waren én werden, was overduidelijk en dat kon zo niet voortduren. Nasor moest terug, maar hoe? Hij was als 'inclusief verpakkingsmateriaal' binnengekomen, maar hij kon toch niet als lege emballage weer terug?
En zo duurde het nog vele maanden vóór Nasor de Diergaarde weer verliet. In die tijd speelde Nasor met zijn Rotterdamse vriendjes, en niemand had er enige zorg over hoe het nu verder moest, behalve de directie van de Diergaarde.
Pas na veel ambtelijk geregel werd er een modus gevonden om Nasor op een verantwoorde wijze weer naar zijn thuisbasis terug te brengen.
Het afscheid ging met veel tranen en cadeautjes gepaard.
Een aantal jaren later lezen we in Groot-Rotterdam :
De oude Diergaarde zal niet lang meer leven. Men is reeds bezig, in de Polders, een nieuwe aan te leggen, die in vele opzichten groote verbeteringen zal brengen. Toch moet het menigen Rotterdammer aan het hart gaan, als de oude, bekende tuin eens wordt gesloten. Hij heeft daaraan immers zulke heuglijke jeugdherinneringen.
Hoe prachtig is toch die tuin op zichzelf, met de kassen en de monumentale sociëteit.
Goed kennen de Rotterdammers den weg langs alle paden, waar zich de hokken en kooien bevinden. De apen en den neushoorn, de fraaie watervogels, de olifanten en giraffen, men weet ze te vinden op hun oude plaatsjes. Straks, in de nieuwe Diergaarde, zal dat eerst even moeilijk zijn. Zoolang we den ouden tuin nog hebben, doen we goed er zooveel mogelijk van te genieten.
Aad voegt er aan toe :
zoo eind jaren dertig werd de Diergaarde te duur in onderhoud, opening van de poorten voor een groter publiek dan alleen de leden, zoals onze Opa, leverde niet veel extra geld op. Men koos voor de optie de dure grond (midden in het centrum....) te verkopen en met dit geld in Blijdorp iets nieuws en beter exploiteerbaar op te zetten.
Architect S. van Ravesteyn was verantwoordelijk voor het ontwerp. Van Ravesteyn was ook verantwoordelijk voor het nieuwe station CS, lees maar even mee :
Weer een citaat uit ons spoorwegen verhaal :
-
Op de volgende foto is het eind jaren '50 : het oude Station DP ligt rechtsboven, de railsen van de tram zijn al verlegd naar de huidige plaats, waar ze nu nog steeds liggen. We hebben nog een mooi gezicht op de oude perrons, ter hoogte van dat kleine witte gebouwtje zal het huidige Station CS worden gebouwd.
Het Stationspostkantoor wordt dan gebouwd op het oude Stationsplein.
een zoekplaatje....
En zoo zag het huidige Station CS eruit direkt na de oplevering in 1957, zullen we maar zeggen. Het station is ontworpen door S. Van Ravensteyn die ook de Diergaarde heeft ontworpen, dus zoek de overeenkomsten........
En dan tot slot nog de geschiedenis van de Diergaarde van Rotterdam, opgericht in 1857 door uiteindelijk 638 aandeelhouders die een kapitaal bijeen hadden gebracht van dfl 300.000,=. De Diergaarde van Rotterdam is dus een van de oudste dierentuinen van Europa.
Waarom ontstaan bij het Station ? Een aantal spoorbeambtes hielden van dieren....
Het Station Delftsche Poort [een paar honderd meter rechts van de ingang aan de Kruisstraat] was tot 1883 van het westen uit alleen maar te bereiken langs Binnenweg of Kruiskade en dan over de Coolsingel en de Stationsweg. Toen kwam de Koningslaan [later Kruisstraat genaamd], en daar kreeg de Diergaarde, die in 1857 al was gesticht, haar monumentale ingang met een sierhek van gesmeed ijzer, rijkelijk verguld.
De Diergaarde in haar oerstaat was een creatie van de stationsbeambte F. van der Valk en een vriend, G. M. H. van den Bergh, die op een stukje land voor het oude station, waar wat heesters waren geplant en een vijvertje was gegraven, eenden en waterhoentjes hielden, en fazanten. Zelfs de stationschef S.J. Roosdorp ging aan het "spoortuintje" meedoen, en nog een vierde man, J. M. Scheffer. Zij huurden een aangrenzende tuin, met uitpad naar de Kruiskade [waar later de Place des Pays Bas van Pfläging kwam (LINK)] en konden toen ook zoogdieren aan hun collectie toevoegen, eerst een haas, vervolgens apen, een hert, twee rendieren, een tijgerkat, een hyena, zelfs een beer. En hun gevogelte [Van der Valk was begonnen met een vleugellamme meeuw] werd uitgebreid met pauwen, papegaaien, een arend, een gier...
Voor een tientje per jaar mocht men lid van hun dierenparkje worden, en het liep, ze hadden al gauw 400 leden. Ze bezaten zelfs een sociëteitje in een koepel...
"Geen dilettantisme", zeiden de notabelen die al geruime tijd de koppen bijeen gestoken hadden om tot stichting van een "zoölogische inrichting" te komen. En ze kochten voor dfl 3400,= de pioniers uit, legden beslag op een enorm groot terrein langs het spoor, en riepen "de" Diergaarde in het leven, weldra ook met een sociëteit van comme ça, een schepping van de architect A. W. van Dam, die de Groote Komedie al had gecreëerd, en de Byzantijnse Zuiderkerk aan de Glashaven.
Met de aanleg van de diergaarde werden de Zochers belast, die al eerder het Park ontwierpen. En directeur werd "de leeuw van Kralingen', Henri Martin, een Marseillaan van huis uit, die veel ervaring had met roofdieren.
Henri Martin had de wereld bereisd met een menagerie, was verliefd geworden op een Nederlandse circusdochter, tevergeefs aanvankelijk omdat hij met zijn menagerie maar een klein mannetje in het vak was, werd leeuwentemmer om haar toch te vermurwen, slaagde daarin, haalde de schaapjes op het droge, hield er mee op toen hij grijze haren had, zou graag naar Marseille teruggegaan zijn, maar moest de wil van zijn vrouw volgen, die haar hart op Kralingen had gezet, werd daar een populaire figuur bij de upper ten, want hij kon mooie verhalen vertellen [of uit zijn duim zuigen], kortom, hij was zeer getapt.
Het bestuur van de Diergaarde had ook wel iemand aan hem, hij behuisde de dierenverzameling, die hij voor die tijd virtuoos uitbreidde, spectaculair, apen op een rots, pauwen in een Oosters paleisje met minaret, de roofdieren 's winters in een gebouw met trapgevels...
En Volkskracht betaalde, de stichting die voor de gemeente een aan haar gelegateerd kapitaal te beheren had gekregen van G. W. Burger, dat door zijn oom, de cargadoor W. S. Burger, was opgebouwd, en waarvan tot in lengte van jaren de rente zal dienen om op cultureel gebied grootse daden te verrichten. Zo'n sociëteit met uitgebreide restauratie en een Oosterse feest- en congreszaal bijvoorbeeld.
Een dag in het jaar bloeit de Victoria Regia in de tropische plantenkas van de Diergaarde, en dat is dan een gebeurtenis die in de plaatselijke dagbladen met een artikeltje gevierd wordt.
De jongste van de redacties wordt er dan op uitgestuurd om er zijn vaardigheid op te oefenen. De oudere redactieleden weten het al wel, kunnen er niet meer warm voor lopen, en toch is het nuttig, het zeldzame verschijnsel met frisse verbazing te aanschouwen en iets van ontroering onder woorden te brengen, want dat houdt de belangstelling voor de Diergaarde warm.
De Diergaarde zelf verleent alle medewerking om de plechtigheid luister bij te zetten.
Hij is een belangrijke functionaris, want de Diergaarde is vooral ook gaarde, zij herbergt niet alleen dieren, zij is met haar boompartijen, bloemperken en serres tevens arboretum en hortus botanicus.
Op de één of andere manier wordt een schuld gedelgd die ontstond met het verloren laten gaan van de botanische tuin van de Klinische School achter de Schiedamschesingel.
Een evenement is daarom ook elk jaar de Pinksterserre, waarin alle vroeg getrokken bloemsiergewassen hun kleurenweelde tonen.
Een keukenstunt van het tuinpersoneel, ook weer gehonoreerd met een lyrische stukje in de plaatselijke bladen van de jongste verslaggevers, die een kapstok zoeken voor hun talent..........
Nou, na al deze indrukken, hebben we dorst en wie weet, ook een beetje honger, alleen geen frites en cola deze keer, laat staan fricadellen en hamburgers. Want dit waren dan de prijzen van
in de Diergaarde van Rotterdam, wie zou dat hebben kunnen betalen ?????
|
Verschillende Dranken Oude Jenever Rum Cognac Kirschwasser Crême de Vanille Crême de Rosé Curaçao Annisette Persico Kümmel Chartrense Half om Half Triple sec Benedictine Advocaat Rode wijn Boerenjongens Whiskey |
20 cent per glas " " " " " " " " " " " " " " " " " |
|
Bieren Heinekens Gerste Heinekens Pilsener |
10 cent per glas 15 cent per glas |
|
Groc. Groc van Wijn Groc van Bessenjenever Groc van Jenever Groc van Cognac Groc van Rum Groc van Punch Citroen Limonade Frambozen Grenadino Kwast met spuitwater |
20 cent per glas " " " " " " " " " |
|
Limonades Citroen Limonade Frambozen Ginger Ale Gemberbier Spuitwater Victoriawater Sodawater Koffie Thee Kwast Chocolade |
20 cent per flesch " " " " " " 15 cent per kop 15 cent per kop 15 cent per glas 15 cent per kop |
|
Bordeaux wijnen St. Suerin Medoc St. Julien Frombert St. Emilion |
f 1.50 f 2.00 f 2.00 |
|
Moezel wijnen Zeltinger Erdener Treppchen |
f 1.50 f 2.00 |
|
Rijn wijnen Laubenheimer Niersteiner Auslese |
f 1.50 f 2.00 |
|
Champagne Louis Roederer, Carte Blanche Louis Roederer, Grand Vin Sec |
f 6.50 f 6.50 |
|
Spijskaart Bouillon Groentesoep Sardines met Broodje Biefstuk met Aardappelen Salade met Ei Doperwten Roastbeef met Broodje Ham met Broodje, per portie 3 Spiegeleieren met Broodje 3 Spiegeleieren met Ham Broodje Kreeften Mayonaise Broodje met Roastbeef Broodje met Ham Broodje met 2 Eieren |
25 cent 30 cent 60 cent 90 cent 30 cent 40 cent 60 cent 70 cent 40 cent 70 cent 90 cent 25 cent 30 cent 25 cent |
We kregen de volgende reaktie:
In het boek de leeuw van Kralingen, een panorama over het leven van Henri Martin (auteur Frits van Dixhoorn) lees ik dat Henri Martin (wereld beroemd dompteur en eerste directeur van de Rotterdamsche Diergaarde) op Vredenoord hoek 's Gravenweg Esschenlaan gewoond zou hebben.
Ook Het Rotterdamsch Jaarboekje 1939 in een artikel van Hazewinkel vermeld hoek Esschenlaan Vredenoord als locatie voor de woning van Henri Martin.
Maar in uw lijst van eigenaars van Vredenoort komt zijn naam niet voor.
Kan het zijn dat hij het huurde?
Woonde hij misschien op de andere hoek van de Esschenlaan?
Is hij over het hoofd gezien?
Feit is dat alle bronnen vermelden dat hij een rozentuin om zijn huis had.
Hij moet daar geruime tijd gewoond hebben voor 1857 toen hij verhuisde naar de Rotterdamsche Diergaarde.
Martin Hanning
Wie kan ons helpen ???
We kregen de volgende reaktie:
er staat een helebooel op de site van de diergaarde van vroeger maar wat ik zoek heb ik niet gevonden
ik heb van 1955 tot 1957 in de diergaarde op de kleuterschool gezeten
dat was best wel bijzonder ik heb daar ook foto s van niet van de school maar een groepsfoto en een portret foto
kun je mij zeggen waar ik fotos kan zien en verhalen over die kleuterschool?
de naam is volgens de achterkant van de foto wat mijn moeder erop geschreven heeft
in de jaren '60 is de school naar de noorderhavenkade gegaan
ook op schoolbank staat er niets
ik hoop dat iemand me wat wijzer kan maken
alice leeflang
