Met fragmenten uit verschillende bronnen en natuurlijk ook een eigen bijdrage
Toen het begraven in kerken niet meer mocht, werd in 1832, ver buiten de stad, de begraafplaats Crooswijk aangelegd. Deze mooie tekening van de ingang stamt uit 1859.
De algemene begraafplaats in Crooswijk is pas ontstaan nadat in de Franse tijd begraven binnen de stadsvesten verboden werd, ook begraven onder de zerken in de Groote Kerk.
Maar het heeft toch nog lang geduurd voor de stadsarchitect Adams (o.m. ook de bouwer van het oude stadhuis) de dodenakker buiten de stad in een bocht van de Rotte kon laten aanleggen en een monumentale poort ontwierp met een duidelijk memento mori in de vorm van een onder een laken uitgestrekte dode.
Men was toen veel vertrouwder met sterfbedden dan nu, in 1905, toen deze foto werd gemaakt :
Het romantische levensgevoel koesterde de dood zelfs, versierde hem, niet om het betere hiernamaals, maar om het plezierige bewenen.
Tot vóór in de 19de eeuw stierf in elk gezin toch zeker de helft van de kinderen vóór hun 18de jaar ! Men moest met de dood dus wel op goede voet zien te leven. Denk bijvoorbeeld aan de cholera-epidemieen in de 19de eeuw, waarvoor Rose een oplossing had.
Even ernstig waren in de 17de eeuw nog de pest-epidemieen. In 1625 stierf een twaalfde deel van de volwassen bevolking aan de pest, en tien jaar later nog eens een twaalfde deel.
Men wist toen al wel dat men pestlijders moest isoleren. Daarom stopte men ze in het dolhuis. Overigens versierde men de pest toch ook. Eufemistisch sprak men van Gods zegen.
Er woonden toen, in de 17de eeuw, al enkele duizenden Rotterdammers buiten de vesten in het Cool, rijke buitengoedbezitters aan de lanen, en verder blekers, touwslagers en soortgelijke lieden, die voor hun bedrijf ruimte nodig hadden.
Zij woonden daar op eigen risico, want de schout had geen rakkers om voor hun veiligheid te zorgen, en gingen ze dood, dan moesten ze maar in Hillegersberg begraven worden.
Dat moet daar in 'De Berg' toen eens zo'n toestand zijn geworden, onder een koster die ook klokkenluider, doodgraver en onderwijzer was, dat de doden niet meer op tijd in de grond kwamen en verhakt werden in het lijkenhuis, waar de honden hun kostje ophaalden.
Hoeveel waardiger gaat men dan nu met de doden om, in 1905.
Daar, in Crooswijk, krijgen ook de doden hun graf die na de 14de mei 1940 uit het puin opgegraven zullen worden.
Met de mariniers die in de stad zullen sneuvelen.
En de Rotterdammers die in het verzet en, als er represaille-moorden volgen, zomaar op straat zullen worden neergelegd.
Waar hun bloed vloeit zal een nieuwe stad verrijzen, een frisse, breed-aangelegde blanke stad van beton en glas en staal. Men zal er blij mee zijn.
Maar velen zullen denken: ónze stad was een andere stad. Zij worden oud met hun herinneringen en gaan één voor één de geschiedenis in. Met de zalmen die niet meer in de rivier zullen spartelen.
Meer over de begraafplaats Crooswijk kun je vinden in ons verhaal :
Algemene Begraafplaats Crooswijk
op de noordelijke kop van de Rusthoflaan,
bij de Kerkhoflaan
Over het overbrengen van de graven uit o.m. de Waalse en de Schotse Kerk van Rotterdam hebben we ook dit verhaal.
We kregen de volgende reaktie:
De stad en de dood, is een boekwerk over de begraafplaats Crooswijk.
Hierin staat de naam van een predikant met de plaats waar de rustplaats is te vinden: S-S-2585
Alleen er staat een fout in het boek.
Er staat predikant : D.J.H.Landwehr.
Dit geeft verwarring
Het moet zijn : Ds.J.H.Landwehr.
Deze predikant die de eerste steen legde van de Bergsingelkerk schreef enkele kerkhistorische boeken o.a. over Ds.L.G.C.Ledeboer geboren te Rotterdam.
Hij is gevangen gezet t.t.v. Koning Willem III
Zat bijna 2 jaar in het Gravensteen te Leiden
Was predikant te Benthuizen
Ook een boeiend figuur in de historie der kerk van Nederland
Martin Hoogendoorn
