Uit o.m. dit verhaal:
1507 - 1582
Gouverneur-Generaal van de Nederlanden
1567 - 1573
Met de komst van Alva naar de Nederlanden en het instellen van de Raad van Beroerte, brak een nieuwe fase aan in het konflikt tussen de Nederlanden en hun Koning Philips II.
Weliswaar staan aan het hoofd der stad een burgemeester en vijf wethouders, mitsgaders een leger ambtenaren, maar hun licht wordt verduisterd door de glorie, die de gemeenteraad ontsteekt
Ach, hij is ons zoo dierbaar.
Schouwburgen en concertzalen zijn leeg, de ondernemers klagen steen en been, maar in de Raadszaal zijn alle beschikbare plaatsen trouw uitverkocht en vele burgers en burgeressen kunnen geen toegang meer krijgen
De gemeenteraad dan bestaat uit 45 dames en heeren
Voorheen waren er minder, omdat de stad toen kleiner was en er dus minder te praten viel en zij werden toen niet gekozen door de burgerij, maar door de leden van de aloude Sociëteit Amicitia op de Zuidblaak
Deze sociëteit bestaat nog, maar zij kwijnt
Sinds zij niet meer voor allerlei openbare lichamen de leden aanwijst, heeft zij haar beteekenis verloren, en de achtbare heeren, die er toe kunnen toetreden, vinden haar geen f 60 contributie meer waard.
't Ging toen zoo :
Midden in een partijtje omber legden aan twee of drie tafeltjes de leden hun kaarten neer, geeuwden eens, bestelden nog een grokje en één zei er "Als we vanavond den gemeenteraad weer eens samenstelden. Er is, geloof ik, binnenkort weer verkiezing'
Dan haalden de anderen hun agenda's voor den dag, waarin ze, op den datum van 1 April, een naam hadden genoteerd van een vriend, een neef of een broer, en met den oudste te beginnen noemden ze zoo'n naam
Wie door Amicitia een paar jaar geleden al was aangewezen als lid van het Armbestuur, de Soepcommissie, de Spaarbank of het Toezicht op het openbaar lager onderwijs, had daarmee zijn geschiktheid voor den Gemeenteraad bewezen
Een gemor van afkeuring ging door de societeits-zaal als er een naam werd genoemd van een niet-lid van één dier colleges . Dat was verwatenheid, dat kwam niet te pas, die meneer was nog niet droog" achter zijn ooren
Veel moeite gaf de verkiezing tenslotte niet. Zitten laten wat zit en voor de vacatures wat nieuw bloed, dat echter al minstens veertig of vijftig jaren door nette aderen moest hebben gestroomd
De namen werden op een lijst geschreven, in het ballotage-kastje opgehangen en afschriften werden aan de krant gestuurd, de deftige krant, de Nieuwe Rotterdammer , waarop de kiezers, voor een klein deel overigens, er een eer in stelden de namen, op een velletje briefpapier geschreven, in de openbare stembussen te gaan steken. Dat is nu uit
Niet meer Amicitia, maar z.g. kiesvereenigingen stellen de candidaten. ledere kiesvereeniging voor zich wil met genoegen de heele raadszaal bevolken, doch tot meer dan zestien leden ten hoogste brengt het er geen.
Overigens stemt men geen menschen meer, maar lijsten. Wie bovenaan staat, geeft zijn naam aan de lijst en de stemmen, die de vader van de lijst te veel heeft, druppelen neer op de dochters en de zoons in volgorde. De kiesdeeler beslist
Een eenvoudig rekensommetje wordt op het Stadhuis gemaakt, zooveel kiezers, gedeeld door 45 en het quotiënt, dat recht op een zetel geeft, heet de kiesdeeler
De kiezers stemmen op menschen, die zij heelemaal niet kennen en voor een deel ook niet als raadslid vertrouwen. Maar zoo is de wet nu eenmaal
De Gemeenteraad, aldus bijeengekomen, bestaat meest uit heeren, tusschen wie een paar dames zitten. Om de veertien dagen vergaderen zij en dan houden zij redevoeringen. Daarin overdrijven zij lichtelijk.
Als 't van hun praten afhing, zou de stad, als een fraaie bloem allang uit den knop gebarsten zijn, waarin zij nu nog is opgesloten en lichtelijk verschrompelt
Zij praten niet slecht. Over 't algemeen praten zij zelfs beter dan voorheen de leden van Amicitia. Die hoorden elkaar, zonder hun achtbare waardigheid te verliezen, getuigen ,,dat de wethouder den waarschuwenden vinger hooren laat" en dergelijke eloquente dingen meer
Er wordt nu veel vlotter gesproken. Ontzagwekkend is de praatvaardigheid van al deze lijstennummers. Ze zijn als waterkranen, die worden opengezet. 't Stroomt maar en nooit raken de reservoirs leeg
Om de eenvoudigste dingen te zeggen hebben de heeren ieder wel een paar uur noodig
Ze zijn helaas niet altijd netjes, zooals voorheen. Ze kunnen elkaar de gepeperdste dingen zeggen in nog al eens gezouten taal, maar dat nemen ze elkaar niet kwalijk. Na afloop presenteeren ze mekaar een kopje thee met een koekje in de Raadscantine en 't kwam wel voor, dat een vijftal, die van mekaar geen stuk heel lieten, terwijl zij op het Stadhuis waren en kokende driften opjoegen in het hart van de collega's, daarna arm in arm met hen naar een gerenommeerd restaurant togen en a la carte delicieuze spijzen broederlijk gouteerden
De Raadsdames zijn tot nu toe altijd netjes geweest. Ze praten verbaazend weinig en als zij 't doen, zou 't een naaikrans stichten. Dames zijn voorbeeldige raadsleden in Rotterdam
In dit boekske, dat wellicht over twintig jaar nog zal geraadpleegd worden, kan ik geen namen noemen. Want dan zijn zeker veertig van de vijf en veertig, die nu zooals dat heet "zitten" - al lang vergeten. ' t Doet er ook niet toe. Er komen er telkens nieuwe en zoolang de, overigens onbegrijpelijke, eerzucht om lid van den Raad te mogen zijn, nog in mannenboezems woelt en in vrouwenharten siepelt, zullen de lijsten wel vol met namen komen
Nurksche Chronos, die in een enkele zittingsperiode van een paar jaren zoo alle roem uitput
Om die tijdelijkheid mag ook de vraag niet worden gesteld of ze 't goed doen, dat stadsbesturen. De voorstellen, die ze meestal aannemen, en soms verwerpen, komen voor 99 % van de ambtenaren. En de heeren die deze voorstellen moeten verdedigen, krijgen hun argumenten van dezelfde ambtenaren tenzij er politiek in 't spel is, dan vinden ze hun argumenten op de partij-programma's
Over alles wat hun voorgelegd wordt, oordeelen de Raadsleden.
Het kan in deze stad van handel en scheepvaart voorkomen, dat er in tien jaren niemand in den Gemeenteraad zit, die van die dingen verstand heeft en zelfs de Beurs bezoekt. Toch werden er aldoor havens gegraven, industrie-terreinen aangelegd, pakhuizen geboouwd
Ik zou haast een derde kruisje vragen voor het wonder van een college als deze Gemeenteraad, die eigenlijk zoo van niets verstand heeft en zoo alles beslist
Eén is er, die alles slikken moet, die alles te betalen heeft: de goede burger. Hij stemt op lijsten en ontvangt aanslagbiljetten, waarschuwingen en dwangbevelen. Hij heeft niet eens gelegenheid om te zien, wat hij eigenlijk gestemd heeft, want meer dan honderd burgers tegelijk kunnen het schouwspel niet genieten. In het oude Rome had men voor zulke dingen tenminste het geweldig omvangrijk Kapitool
De uitvoerige verslagen van de z.g. discussies leest - ja, dat mag men gerust zeggen - niemand. Wie heeft daar tijd voor?
Hoogstens, als een recensie van een tooneelvoorstelling of een concert, leest men de korte overzichten. De rest bemerkt men wel op 't belastingbiljet.
Alleen op den dag van de stemming bemoeit zich de burgerij met den Gemeenteraad. Daarna weer vier jaren volstrekt niet. En omgekeerd de Gemeenteraad met de burgerij een paar weken vóór de stemming en ook dan niet meer. Dan vergeten ze elkaar in platonische liefde.
Geluk en wijsheid werden, zoolang de wereld draait, staats- en stadsbesturen toegebeden. Dat zal ook hier wel zijn gebeurd, maar als 't met onze stad goed gaat, was er toch altijd meer geluk dan wijsheid in het spel.
De Gemeenteraad is te bezichtigen Donderdags om de 14 dagen, des namiddags te 2 uur in het Stadhuis.
Plaatsbespreken vooraf dringend aanbevolen
Op onze site hebben we ook dit verhaal
