Een gebouw dat voor gereformeerd Rotterdam van bijzondere waarde en betekenis is geweest, was de kerk aan de Hovenierstraat. Zij werd in 1865 gebouwd op de hoek van de Jan van Loonslaan, en op Oudejaarsavond van dat jaar in gebruik genomen door de toenmalige Christelijke Afgescheiden Gemeente.
Op de andere hoek van de Jan van Loonslaan stond de Christelijke school, waarvan de heer Nogarede en later de heer Pijl hoofd was. Iets verder in de Hovenierstraat was het bekende Hofje van Gerrit de Koker gelegen.
Achter de school en tussen de huizen in lag een klein Joods kerkhof, dat reeds in 1612 werd aangelegd. De bewoners van de huizen van de Hovenierstraat, de Jan van Loonslaan, de Schoolstraat, de Goudsesingel en ook enige lokalen van de school zagen aan de achterzijde op dit kerkhof uit. Het bleef bewaard en ligt nu geheel vrij, aan twee zijden begrensd door de nieuwe kerk van de Vrije Evangelische Gemeente aan de Jan van Loonslaan.
De begraafplaats is ongeveer 36 meter lang en 24 meter breed en door een laag hek van de openbare weg gescheiden. Op het grasveld liggen 16 grafzerken, waarvan er 15 Hebreeuwse opschriften dragen. Meer over dit Joods Kerkhof kun je vinden in dit verhaal. Want we gaan hier verder met onze Hovenierstraat Kerk :
Hoewel de kerk in architectonisch opzicht niet uitmuntte, was zij toch een merkwaardig bouwwerk, van baksteen opgetrokken. In de gevels waren hoogopgaande rondboogvensters aangebracht, die ter hoogte van de galerijen waren geblindeerd. De drie vensters in de voorgevel, waarvan de middelste het grootst was, waren door afzonderlijke raamlijsten geaccentueerd. De voorgevel was in drie velden verdeeld door rijzige pilasters, die bovenaan eindigden in kleine achtzijdige torentjes met dito spitsjes.
Aan de bovenzijde waren de gevels afgesloten door een brede kroonlijst die met het beloop van de pilasters meeliep en in het midden van de frontgevel iets was verhoogd.
Wie hebben daar allemaal gepreekt ?
De eerste predikant, die de bouw van de kerk heeft meegemaakt, was Ds. H. Beuker, die later naar Giessendam vertrok. Hij werd opgevolgd door Ds. A. S. Entingh, die hier van 1867 tot 1894 heeft gearbeid.
De vereniging van de verschillende kerkgroepen tot de Gereformeerde Kerk van Rotterdam ging met veel moeite en strijd gepaard en in verband daarmee werden in deze kerk talloze belangrijke samenkomsten gehouden.
Na het vertrek van Ds. Entingh werd in 1894 in dit bede huis Ds. C. B. Bavinck door zijn broer Prof. Dr. H. Bavinck, tot predikant bevestigd.
Toen de Transvaalse deputatie, bestaande uit Paul Krüger , Ds. S. J. du Toit en de generaal N. J. Smit in 1884 ons land be- zocht, heeft zij in deze kerk het woord gevoerd. Duizenden Rotterdammers verdrongen zich in de nauwe straten om een glimp van de beroemde „Boeren" te zien.
Nou hebben we over dit bezoek van Paul Krüger een heel leuk citaat uit ons Hotels en Herbergen van Rotterdam verhaal opgediept :
Daar aan het Pontegat was dus allang een Stads Herberg verrezen, die de verreisde vreemdelingen opving. En dat werd later hotel Leygraaff op de hoek van de Westerstraat en de Scheepstimmermanslaan.
Een etablissement van klasse, dat toch óók ups en downs heeft gekend! Het sprak vanzelf dat de president van de Zuidafrikaanse Republiek Paul Krüger , op bezoek hier in 1901, bij Leygraaff logeerde. Van daar uit heeft hij in een open calčche met twee paarden zijn triomftocht door de stad gemaakt.
Hij kreeg natuurlijk een apart luxe-appartement in het hotel, maar nu weer even roddelen: hij kon er het stilletje niet vinden, waar hij aan gewend was, en deed zijn plasjes in een hoekje van de salon. Wat wil men: een Boer in hoge nood...
Natuurlijk verloor Leygraaff als Stads Herberg zijn betekenis
Voorzitter van het Schoolbestuur van 1900 - 1920
We besluiten met een typisch citaat over Ds. Landwehr uit dit verhaal :
-
Aan Ds. Landwehr werd opgedragen een circulaire te ontwerpen, waarmee in brede kring propaganda gemaakt kon worden om leden en contribuanten te winnen en het werd noodzakelijk geacht, dat gedurende het eerste jaar een agent werd aangesteld om in de provincie voor de vereniging te werken.
Als we nu met een ervaring van een halve eeuw op het gebied van het christelijk middelbaar onderwijs in de eerste notulen van het bestuur lezen, dat besloten werd om ,,zoo eenigszins mogelijk, reeds in Januari 1899 eene school voor Middelbaar Onderwijs te openen", dan krijgen we de indruk dat het bestuur met meer élan dan met kennis van zaken aan het werk toog.
Niet alleen doet die datum, die midden in een cursusjaar valt, eigenaardig aan. maar het gehele besluit bewijst, dat het bestuur niet ten halve besefte, voor welke moeilijkheden het kwam te staan en hoe groot die moeilijkheden waren. Maar zou dit bestuur alleen staan in dezen of zal het andere besturen van op te richten scholen, zelfs nu ze van alle kanten kunnen worden voorgelicht, niet enigszins op dezelfde wijze gaan ? De circulaire, opgesteld door Ds. Landwehr, waarvan ieder bestuurslid er 500 zou ontvangen, terwijl een duizendtal bestemd was om in de provincie te werken, luidt aldus :
-
Aan allen die belang stellen in een Christelijke Opleiding onzer Jongelingschap in de Provincie Zuid-Holland :
L.S.
Vergunt ons door deze tot U te komen, om uwe aandacht te vestigen op een voor onze Provincie en voor heel ons Vaderland zeer gewichtig belang.
Tot heden bestaat er in heel ons land geene inrichting, zooals wij beoogen, waarin Chnstenouders met eene vrije conscientie hunne kinderen kunnen laten voorbereiden voor een eenigszins hoogere levenspositie, behalve alleen voor Universitaire opleiding.
Hierdoor bleef tot heden een gewichtig volksbelang door de Belijderen des Heeren onbehartigd, de geschiktheid voor allerlei burgerlijke en maatschappelijke betrekking voor het meerendeel werd gevonden bij de ongeloovigen en daardoor een breed terrein van ons volksleven aan den invloed van dat ongeloof ten prooi.
Dit mag niet langer zoo blijven en wij hopen ook dat het niet heel veel langer zoo blijven zal, wanneer gij ons uwe medewerking tot het voorgestelde doel niet zult ontzeggen.
Op Dinsdag 5 Juli werd door een zestigtal broederen en eenige zusteren in het lokaal , Obadja te Rotterdam vergaderd, onder diep gevoel der dringende noodzakelijkheid en onder opzien tot den Heere onzen God die daartoe reeds lang roept, eene Vereeniging gesticht "voor Middelbaar-, Handels- en Voorbereidend Hooger Onderwijs op Gereformeerden Grondslag".
Het doel dezer Vereeniging is, volgens Art 1 harer statuten :
De Vereeniging stelt zich ten doel het verstrekken van Middelbaar-, Handels- en Voorbereidend Hooger Onderwijs en is gevestigd te Rotterdam.
Haar grondslag wordt omschreven in Art 2:
"Het volstrekt gezag der Heilige Schrift erkennende, staat de Vereeniging op den grondslag der Gereformeerde beginselen, gelijk die zijn uitgedrukt in de Formulieren van Eenigheid - de belijdenis, den Heidelbergschen Catechismus, de Canones van Dordrecht".
Zij beoogt de algemeene ontwikkeling der zonen van ons volk en hunne voorbereiding voor het Koninklijk Instituut der Marine te Willemsoord, de Cadettenschool, de Militaire Academie, de Politechnische School, het toelatingsexamen voor surnumecair bij belastingen, posterijen, telegrafie en wat verders mocht blijken noodig te zijn, behalve nog volledige opleiding voor den handel en zoodra dit kan, Gymnasiaal onderwijs.
De contributie voor het lidmaatschap dezer Vereeniging is zeer laag gesteld en bedraagt minstens f 2 50 per jaar of een schenking voor eens van f 50-. opdat zoovelen mogelijk aan deze werkzaamheid, waarbij heel het volk belang heeft, kunnen deelnemen.
Indien voldoende geldelijke steun wordt verkregen en daarvoor bestaat goede hope, zal de school in September 1899 worden geopend en aanvangen met eene inrichting voor Middelbaar onderwijs, om daaraan zoo spoedig mogelijk eene Handelsschool te verbinden.
Gij gevoelt, dat aan zoodanige school in onze provincie dringend behoefte bestaat; daarom roepen wij dan ook met vrijmoedigheid, inzonderheid de Christenen in Zuid-HolIand op, deze goede en noodige zaak te steunen met hunne gebeden, gaven en medewerking.
De school zal worden gevestigd te Rotterdam, waarheen men uit bijna heel de provincie zich het gemakkelijkst kan begeven en het schoolgeld zal zoodanig worden geregeld, dat dit lager is voor degenen, die buiten Rotterdam wonen. De lesuren zullen dus worden geregeld, dat de leerlingen uit het grootste gedeelte der provincie des nachts thuis kunnen zijn en, wanneer mocht blijken, dat sommige Ouders hunne kinderen liever te Rotterdam laten blijven, dan zal het Bestuur pogingen in het werk stellen om daarin op geschikte wijze tegen matigen prijs te voorzien.
