- Grote of St. Laurenskerk (Hervormde Gemeente), Grote Kerkplein (ged. hersteld)
- Schotse Kerk (Schotse Gemeente), Vasteland, hoek Herderstraat
- St. Laurentiuskerk (Oud. Kath. Kerk), Lange Torenstraat
- Joodse Synagoge (Nederl. Isr. Gemeente) Boompjes
- Evang. Lutherse Kerk (Evang. Luth. Gemeente). Wolfshoek
- Doopsgezinde Kerk (Doopsgez. Gemeente), St, Laurensstraat
- St. Rosaliakerk (R.K. Kerk), Rodezand - Leeuwenstraat
- St. Laurentiuskerk (R.K. Kerk), Houttuin
- St. Dominicuskerk (R.K. Kerk), Hoogstraat
- Zuiderkerk (Hervormde Gemeente), Gedempte Glashaven
- Hovenierstraatkerk (Vrije Evang, Gemeente), Hovenierstraat
- Westerkerk (Hervormde Gemeente), Kruiskade. hoek Crispijnlaan
- St. Antoniuskerk (R.K. Kerk). Bosje
- Allerh. Hartkerk (R.K. Kerk), Van Oldenbarneveltstraat
- Kerk van O.L. Vrouw Onbevl. Ontvangen (v.h. R.K. Kerk), (sedert 1929 als kerk buiten gebruik), Wijnhaven
- Nieuwe Westerkerk (Geref, Kerk), Ammanstraat
- Joodse Synagoge (Nederl. Isr. Gemeente), Gedempte Botersloot
- Nieuwe Oosterkerk (Geref. Kerk), Goudseweg
- Chr. Geref. Kerk (Chr. Geref. Gemeente), Jonker Fransstraat
- Hotel „Jeruël" (Ver. Stadsevangelisatie „Jeruel"). Jan van Loonslaan
- Hotel „Elim" (Leger des Heils), Schiedamsedijk
- Kerkzaal „De Hoop" (Presbyteriaanse Gemeente), Generaal van der Heydenstraat
- Zweedse Kerk (Zweedse Zeemanskerk), Boompjes hoek Terwenakker
- Kerk van O.L. Vrouw van Lourdes (R.K. Kerk), Prins Hendriklaan (Noordereiland)
- Gebouw „Het Nut" (Ver. van Vrijz. Hervormden), Oppert
- Kerkzaal van de Kerk van Jezus Christus van de Heiligen der Laatste Dagen, Sint Janstraat, hoek Van Spaanstraat
- Gebouw „Bethel" (Baptisten Gemeente), Goudseweg
- Doelenzaal (Ver. van Vrijz. Hervormden), Coolsingel bij Hofplein
- Noorse Kerk (Noorse Zeemanskerk), Drooglever Fortuynplein (Westzeedijk) (hersteld)
- Zaal Kralingen (Leger des Heils), Dijkstraat
- Zaal Noord (Leger des Heils), Benthemstraat
- Zaal Centrum (Leger des Heils), Hartmanstraat
- St.Elisabethkerk (R.K.Kerk), Mathenesserlaan (hersteld, niet op de kaart)
- Mathenesserkapel (Geref. Kerk), Mathenesserweg hoek Dirk Danestraat (niet op de kaart)
-
In de onderstaande lijst een overzicht van alle kerken die in Mei 1940 zijn verdwenen, de nummers refereren naar de kaart onder de lijst:
na 14 Mei 1940
Gebouwd in 1725
Het sierlijke hek werd aangebracht in 1768
De wijzers van de klok zijn voor ons wat merkwaardig, i.p.v. een X wordt een P toegepast
Uit ons Rosaliakerk verhaal nog een foto en een citaat :
Het was inmiddels geen toeval - dit zij nog terloops opgemerkt - dat de oude binnenstad zoveel Katholieke kerken betrekkelijk dicht bij elkaar telde en bovendien de Joodse synagogen op Gedempte Botersloot en Boompjes.
Het is een typisch Nederlands verschijnsel, naar wetenschappelijk vaststaat, dat zich in de binnenstad van alle steden speciaal de Katholieken en Joden groepeerden, als de handeldrijvende middenstand en die der industriëlen bij uitstek. Uitgesloten van het bekleden van openbare ambten, als beide groepen waren, legden ze zich in het bijzonder op handel en nijverheid toe. En de situatie is tot op de huidige dag vrijwel dezelfde gebleven.
In 1492 werden de Arabieren en Mooren uit Spanje verdreven, wat voor de aldaar gevestigde Joden noodlottige gevolgen had. Na de inneming van Granada, het laatste bolwerk der Mooren in Spanje, werd door samenvoeging der koninkrijken Arragon en Castilië, heel Spanje onder een scepter vereenigd. Spoedig daarop werd de inquisitie ingesteld onder den wreeden Groot-Inquisiteur Torquemada, biechtvader van koningin Isabella van Castilië, gehuwd met Ferdinand II van Arragon.
Toen kort daarop de Joden uit Spanje verdreven werden, trokken velen naar noordelijke gewesten en vestigden zich in de Zuidelijke Nederlanden, doch sommigen, waaronder de meest kapitaalkrachtigen, gingen naar Portugal, waaruit zij weinige jaren later toch ook verjaagd werden.
Degenen, welke gedwongen waren hun verblijf in Spanje te behouden, hadden zich, om aan verbanning te ontkomen, laten doopen en bleven voorloopig als z.g. schijnchristenen (voor wie de schimpnaam van "Marranen" werd gebruikt) in het land. Zij werden echter vrij spoedig eveneens verbannen, omdat men beweerde, dat zij in het geheim hun eigen godsdienst trouw gebleven waren. Zij allen volgden hun geloofsgcnooten in ballingschap en vestigden zich vooral in de Zuidelijke Nederlanden.
Toen echter de Noordelijke provinciën zich los trachtten te maken van het Spaansche juk en de Zuidelijke veel te lijden hadden van de Spaansche heerschappij, verplaatsten zij zich veelal nog meer noordelijk. Rotterdam kreeg van deze verplaatsing zijn deel, dat nog later aangevuld werd door de zg. Hoogduitsche Joden, die uit het Oosten van Europa kwamen.
De allereerste Joodsche gemeente binnen Rotterdam werd door Portugeesche Joden, uit Antwerpen afkomstig, gesticht. Onder hen bevond zich de hoog in aandien staande familie De Pinto, waarvan vooral Abraham Gillez Lopez de Pinco niets naliet, om de Joodsche gemeente te maken tot een waardige gemeente.
Hij was een rijk man, die het dubbele boerenhuis bewoonde aan de zuidzijde van de Wijnhaven No. 62, hoek Bierstraat. Na verbouwing werd dit een verzamelplaats en leerschool der Joden, die behoefte gevoelden hun kennis van Talmud en Bijbel te vermeerderen.
De Portugeesche en Hoogduitsche Joden hadden een tijdlang ieder hun eigen Synagoge, doch toen het aantal Portugeesche Joden sterk verminderde, besloten beide gemeenten in 1682 zich te vereenigen en gebruik te maken van de Synagoge aan de Glashaven W.Z.
Al spoedig werd deze Synagoge te klein en werd een belendend pand aangekocht om de bestaande kerk te vergrooten. Na overleg met het stadsbestuur liet men dit plan echter varen en kocht men van de stad een groot terrein, gelegen aan de Boompjes en uitkomende aan de Scheepmakershaven, ten einde daarop een groote Synagoge te bouwen. Het plan daartoe werd vermoedelijk gemaakt door den architect Titus Faber, denzelfden, die eenige jaren later de Luthersche kerk zou bouwen.
Donderdag 27 Augustus 1724 werd de eerste steen van de Synagoge gelegd en reeds op Vrijdag 8 Juli 1725 kon de inwijding met grooten luister plaats hebben. Het nieuwe gebouw, dat een oppervlakte had van 12 X 22 m, lag aan drie zijden vrij. Aan de voor- en achterzijde was een open terrein, terwijl aan de rechterzijde een open gang van voor naar achter voerde.
Het aan de voorzijde gelegen open terrein was afgesloten door een fraai, uit 1768 dateerend, gesmeed ijzeren hek uit het Lodewijk XV tijdperk. De gevels van het gebouw waren hoofdzakelijk in donkerrooden baksteen opgetrokken, terwijl enkele voorname details in Bentheimer zandsteen waren uitgevoerd.
De strenge, eenvoudige voorgevel had in het midden een iets vooruitspringend gedeelte, waarin de hoofdtoegang tot de kerk gelegen was, die alleen voor mannen was bestemd. De gevelhoeken waren door bloklisenen afgesloten, terwijl een houten kroonlijst als gevelafsluiting was aangebracht.
Boven het vooruitspringende gevelgedeelte was een fraai versierde, houten gevelbekroning zichtbaar, waarin een groote, zwarte wijzerplaat met vergulde cijfers was geplaatst.
Een laag, met blauwe pannen gedekt zadeldak, droeg een mooi achtkantig, houten torentje, bekroond met een gesmede finale en koperen windvaan.
De gevel was ingedeeld door twee kleine vensters bezijden den hoofdingang en door drie hooge, boogvormig afgesloten vensters daarboven, waarvan het middelste eenigszins versierd was. Inwendig gaf de kerk een bepaald indrukwekkend, harmonieus geheel te zien, waarvan de "Heilige Arke" of "Hechal" het hoofdornament was. In een afgesloten kast waren de "Heilige Wetsrollen" opgeborgen.
Een tweede voornaam onderdeel was de tegenoverliggende "Biema" waarop de Wetsrollen werden voorgelezen. Rondom de Biema waren de banken voor de mannen geplaatst, terwijl de vrouwen op de drie galerijen achter een versierd opengewerkt hekwerk haar plaatsen vonden. Deze galerijen hadden een afzonderlijken toegang van buiten af.
De kerkwanden waren door breede pilasters ingedeeld, die een kroonlijst droegen, waarop het gewelfde plafond rustte. Een daklantaarn in het midden van het gewelf geplaatst, liet naast de vele zijramen fraai licht in de kerkruimte vallen. Op overvloedige wijze werd dit interieur nog verlevendigd door den blinkenden koperglans der oude kerkkronen en kandelaars en door de wandramen, die de schoonheid van het geheel verhoogden.
De verdere, aan de open gang uitkomende gebouwen, waren als kerkelijk badhuis in gebruik en die aan de achterzijde, aan de open plaats liggende, voor woningen van voorzanger en koster en verder voor bibliotheek, receptielokalen en hulpsynagoge. In de laatste jaren werd de Synagoge aan de Boompjes niet meer zoo druk bezocht als vroeger. Aanleiding daartoe was het feit, dat een geleidelijke verplaatsing der Joodsche bevolking naar de buitenwijken der stad plaats had en men daar te ver van de Synagoge aan de Boompjes woonde.
Men dacht er dan ook over dit historische bouwwerk te verkoopen, doch de ontzettende Mei-catastrophe van 1940 heeft alles en alles een prooi der vlammen gemaakt, zoodat er niets anders overbleef dan een troostelooze ruïne.
links het Oostindisch Huis
LINK
rechts de synagoge aan de Boompjes
Als je ooit de onderstaande foto hebt gezien, wil je natuurlijk ook iets meer weten over Opperrabbijn Davids en dat hebben we gelukkig:
Opperrabbijn Davids werd op 28 augustus 1898 in Amsterdam geboren en behaalde in 1923 zijn Moré diploma.
Overtuigd zionist, had Davids zich intens bezig gehouden met vele vormen van zionistische leiding en opleiding, speciaal in kringen van de rijpere jeugd en de studenten. Zo was Davids o.a. voorzitter van de Amsterdamse afdeling van de Nederlands Zionistische Studenten Organisatie en een enthousiast leider van de op joods-traditioneel standpunt staande vereniging 'Or Chadasj* (Nieuw Licht).
Regelmatig trad Davidsals spreker op, om de idealen van het zionisme en speciaal het mizrachisme (een fractie van de zionistische wereldorganisatie, die de verwezenlijking van dr. Theodor Herzl's ideeën nastreefde op grond van tora en traditie) te propageren. Dank zij zijn gave van het woord, was Davids steeds een graag gehoorde spreker, die door zijn warmte zijn auditorium wist te boeien.
Nadat Davids in 1924 was benoemd tot opperrabbijn van Friesland en in 1927 de plaats had ingenomen van de jong gestorven Groningse opperrabbijn A. Asscher, volgde in 1930 de aanvaarding van de opperrabbinale functie in Rotterdam. Daar wachtte Davids een zware taak. Zijn ressort omvatte, behalve Rotterdam, een groot aantal kleinere gemeenten, die weliswaar een geestelijke voorganger hadden, maar toch tot het werkterrein behoorden van de opperrabbijn, die met al deze steden en dorpen een persoonlijk contact moest onderhouden.
Davids werd de opvolger van dr. B. L. Ritter, een geleerde van internationale faam, die een lange ambtsperiode achter de rug had. Het feit, dat een groot deel van de Rotterdamse joodse gemeente niet zionistisch was georiënteerd, maakte het de nieuwe functionaris niet gemakkelijk. Ook was de belangstelling voor de joods-traditionele levenshouding daar niet zo groot als in diverse andere gemeenten. Er was veel, tact en wijsheid nodig, om daar de rabbinale functie te kunnen uitoefenen. Beide eigenschappen bezat opperrabbijn Davids.
En dit gaf de mogelijkheid tot zegenrijke arbeid. In woord en geschrift wist Davids bezieling te leggen en te brengen. Ieder van zijn gemeenteleden was voor hem een persoon, tot wie Davids zich aangetrokken voelde, zonder enig onderscheid naar rang of stand.
Groot was zijn liefde voor de jeugd. Het is dus geen wonder, dat in het bijzonder het godsdienstonderwijs zijn grootste belangstelling had.
Decorum was een kenmerkend element bij al hetgeen Davids deed, wat Davids dan ook van anderen verwachtte. Zo kan het niemand verbazen, dat hij dit element duidelijk tot uiting wilde laten komen in al de activiteiten van de joodse gemeenschap, of het nu de synagogedienst of een kinderfeest betrof.
Streng was Davids voor zichzelf en Davids verlangde van de functionarissen, die onder zijn leiding en toezicht hun taak vervulden, eenzelfde plichtsbetrachting. Davids verstond de kunst, nieuwe functionarissen aan te trekken, die een sieraad werden voor de gemeenten in zijn ressort. En voor allen was Davids een vaderlijke vriend. Maar niet alleen voor hen; voor een ieder, arm en rijk.
Het was een groot genoegen op de diverse joodse feestdagen en ook bij andere gelegenheiden Davids thuis te bezoeken. Niet minder groot was het genot Davids te mogen ontvangen. Hoeveel zieken heeft hij niet bemoediging, hoeveel in rouw verkerenden heeft Davids niet troost gebracht? Geen afstand was Davids te groot, geen woning te armzalig. Zijn fijne humor heeft ontelbaar velen geestelijk gesterkt. In elke kring was hij thuis.
Zijn oprechte vroomheid heeft velen een beter inzicht gegeven in de betekenis van het jodendom. Davids stond temidden van degenen, wier leider hij was. Grote liefde toonde hij voor de minderbedeelden. Wekelijks konden de werklozen samenkomen, om zich met verscheidene vormen van spel en ontspanning bezig te houden. Hierdoor en door zijn daar dikwijls gesproken woord voelden dezen zich niet als uitgestotenen; hun leven kreeg door zijn inhoudelijke toespraken nieuwe kracht en betekenis.
Davids organiseerde bijeenkomsten voor militairen, voor wie hij een speciale lokaliteit liet inrichten, waar zij een pied-a-terre vonden. Davids richtte het 'Instituut voor Joodsche Ontwikkeling' op. Jaarlijks verscheen een prospectus, waarin een voor alle geledingen passend programma was opgesteld, om het culturele peil te verhogen, met cursussen waarin jodendom en joodse literatuur en geschiedenis werden behandeld.
Hoewel Davids de mogelijkheid werd gegeven, zich voor de deportatie in veiligheid te stellen, weigerde Davids deze te accepteren, hij wilde bij zijn mensen blijven. Op de bureaus, waar zij, die een 'oproep' hadden gekregen, zich moesten melden, ook daar trachtte Davids nog moed en vertrouwen in te spreken. En toen Davids met zijn gezin gedwongen werd, zijn huis te verlaten, een onbekende toekomst tegemoet, verliet zijn godsvertrouwen hem niet
In Westerbork en in Bergen-Belsen werkte Davidsmet dezelfde energie, die hem kenmerkte. In de diepste ellende behield hij een open oog voor de goede kwaliteiten en deugden van zijn mede-gevangenen. Hoe dikwijls zei Davids met, wijzende op gedragingen van velen 'wanneer zij wellicht geen 'kedosjiem' (letterlijk heiligen) zijn, ze zijn in ieder geval 'bne kedosjiem' (kinderen van heiligen)' Bon sang ne peut mentir, zo bedoelde hij het en zo was het.
En alleen degene, die weet, wat het 'leven' in zo'n kamp betekende en wie ooit heeft gehoord, hoe speciaal rabbijnen waren blootgesteld aan de 'plagerijen' van de SS-ers, kan zich voorstellen, hoezeer het getuigt van een bijzonder karakter, als men het vertrouwen in de mens onder zulke omstandigheden bewaart.
Opperrabbij Davids werd op 22 februari 1945 de laatste eer bewezen door zijn stoffelijk overschot te begeleiden tot het hek van het kamp. Een oud-Rotterdammer zei over Davids later: Hier heb ik leren inzien, hoezeer ik ben tekortgeschoten in mijn eerbied en waardering jegens Davids.
