Een e-mail sturen naar Hans? Zijn e-mail adres is hans@engelfriet.net
(klik op deze tekst om een voorgeadresseerde mail te openen)
Terug naar  het Engelfrieten overzicht

Naar beneden 

De gerestaureerde Bijbel van mijn Opa Johannes Engelfriet

We beginnen met een citaat uit dit verhaal van Hans :



Maar nu het huidige verhaal van Hans :

Al ruim 30 jaar ben ik in het bezit van de grote platen Bijbel, welke ooit eigendom was van mijn opa. In de familie Engelfriet dacht men, overigens zeer terecht, dat deze Bijbel in het bezit van de familie Engelfriet moest blijven. En wat dacht men toen verder: die Bijbel hoort thuis bij de stamhouder en dat bleek ik dus te zijn.

Nu ben ik inderdaad de stamhouder, maar ook weer niet helemaal. Vóór mijn geboorte was al bekend, dat ik naar mijn grootvader Johannes Engelfriet zou worden vernoemd. Dit was zo de gewoonte in die tijd.

Maar in die tijd, dat ik geboren ben ( 23-11-1943) was het nog steeds de 2e wereldoorlog en mijn vader Piet verbleef overigens gedwongen in Duitsland en was dus niet aanwezig bij mijn geboorte. Aangezien mijn moeder Alie haar man toen toch wel erg miste, besloot zij om mij ook naar mijn vader Piet te vernoemen, dus ik heet voluit Johannes Pieter Engelfriet. Ik heb het al eerder beschreven: dit heeft mijn moeder wel geld gekost, maar op haar 80e verjaardag heb ik dit alsnog weer met haar goed gemaakt.



Maar goed, in de familie Engelfriet ben ik wel altijd beschouwd als stamhouder van opa Engelfriet.

In de jaren '50, toen ook oma Engelfriet nog leefde, kwam ik vaak op bezoek bij hen in de 2e Jerichostraat. Ik herinner mij, dat het binnen in de woning altijd vrij donker was. Nu hadden opa en oma Engelfriet klaarblijkelijk niet zo veel speelgoed, want weldra vroeg ik dan altijd of ik de platen in de grote Bijbel mocht bekijken. Nu, in de achterkamer werd die Bijbel dan keurig op de tafel neergelegd en uiteraard met de opmerking voorzichtig doen hoor!!! begon ik te bladeren.

Ik heb dit altijd fascinerend gevonden en combineerde dan altijd die platen met al die prachtig vertelde verhalen over de Bijbelse geschiedenis, welke elke dag werden verteld op school, u weet wel de Juliana van Stolbergschool, nog steeds te vinden in de Rodenrijselaan in het oude noorden van Rotterdam.

Na het overlijden van opa Engelfriet op 1 februari 1970 op 86-jarige leeftijd, vroeg de oudste dochter Cornelia (voor ons tante Cor) of ik die Bijbel wilde hebben. Nu, dat was snel geregeld al had tante Cor nog wel wat bedenkingen. Zij vroeg zich af of wij wel plaats hadden voor die Bijbel in ons kleine huis in de Meidoornstraat. Maar dat was geen probleem. Deze Bijbel kreeg een vaste en prominente plaats op ons orgel. Het orgel is nu al voor de 3e maal vernieuwd, maar die Bijbel is altijd dezelfde gebleven en heeft ook altijd op dezelfde plaats gestaan.

Als je die Bijbel openslaat, ontdek je meteen, dat prachtige handschrift van opa Engelfriet: het lijken wel sierletters. Met vaste hand heeft hij op de eerste bladzijde het volgende geschreven:

Ik heb dit natuurlijk al vele malen gelezen en ik blijf mij altijd afvragen, waarom bovenstaande werd afgesloten en ondertekend met John Engelfriet.
Opa zal hiervoor wel een reden hebben gehad. Het blijft dus voor nu altijd een geheim, althans voor mij wel.

Echter op diezelfde bladzijde heeft opa Engelfriet nog meer geschreven en ook met die sierlijke letters:



En dan volgt op de 2e bladzijde het Familie Register ook weer met sierletters geschreven en dat Familie Register is de basis geworden voor het opzetten van de Engelfrieten stamboom, waarmee neef Arnoud in augustus 2001 is begonnen en die stamboom heeft weer geleid tot de ontdekking van andere Engelfrieten.

Maar nu weer terug naar de grote platen Bijbel zelf. Deze Bijbel bevat alle canonieke boeken van het oude - en nieuwe testament en is voorzien van vele platen en op elke pagina voorzien van kanttekeningen. Dit gedeelte bestaat uit 338 pagina's.

Hierna zijn nog opgenomen de zgn. apocryphe boeken met inleiding van 6 bladzijden met als titel:

waarschuwing aan de lezers van de apocryphe boeken

Al met al beslaan deze apochryphe boeken ook nog 167 pagina's.

Toen ik deze Bijbel als familiestuk ontving, was de staat van deze Bijbel al niet zo goed meer. In de loop der jaren is deze staat alleen maar slechter geworden, temeer daar deze Bijbel altijd rechtop heeft gestaan op het orgel en langzamerhand uit zijn voegen is gescheurd.

Lange tijd heb ik nagedacht hoe deze Bijbel wellicht gerestaureerd zou kunnen worden. Vele malen heb ik dit wel onderzocht, maar eigenlijk was ik altijd bang, dat men deze Bijbel zo zou restaureren, dat de authenticiteit verloren zou gaan en ook nog de vaak hoge prijs, die men vroeg.

Nu had ik al geruime tijd geleden vernomen, dat in de kerkelijke gemeente waartoe ik behoor, een man is (72 jaar) die zich al jaren lang bezig houdt met het restaureren van boeken m.n. oude Bijbels zonder dat de authenticiteit verloren gaat.

Begin 2003 ben ik eens met deze man gaan praten en hij liet mij allerlei foto's zien van zijn restauratiewerkzaamheden alsmede zijn verslagen, die hij hierover schrijft. Ik was hier diep van onder de indruk en nu wist ik het zeker: deze man zou goed werk kunnen afleveren.

Uiteindelijk werd ik het met hem eens over de prijs, nadat hij alles zeer nauwkeurig had bekeken. En toen kwam de dag van 1 juni 2003, dat deze man mij benaderde met de mededeling, dat de restauratie gelukt was.

De grote platen Bijbel is dus weer in mijn bezit, gerestaureerd en al en nu ook voorzien van het restauratie verslag, waarvan onderstaand de tekst volgt met een verrassend element.

Restauratie verslag

A. Bibliografische gegevens

Het te restaureren object:
Datering:
Soort van de Band:
Binders:




Platen Bijbel
Vermoedelijk 1850 - 1900
Half Leer, half kunstleer
Dordrecht
Hendrik Jacobs en Pieter Keur

Amsterdam
Pieter Rotterdam in Compagnie


B. Technische gegevens

Schutblad constructie:

Kapitaal:
Platbevestiging:

Rugbeleg:

Naaiing:

Platbekleding:
De gehele band:



Twee enkele schutbladen,
in de kneep versterkt met linnen strook.
Machinaal kapitaalblad
De drie touwen waarop het gebonden is,
zijn aan het plat gelijmd, na te zijn uitgevlast
Een enkele strook linnen over de gehele lengte van de rug, van kop tot staat en is met een strook van een centimeter aan het plat bevestigd.
Hij is op drie touwen genaaid,
met enkelslag om de touwen, drie lange steken.
Leer half linnen band
Pseudo Franse band met valse ribben op het plat in goud het woord Bijbel, tussen de ribben zitten versieringen waarschijnlijk symbolen,
de zon wolken en een vogel.
De versieringen zitten tussen de ribben.


C. Schade omschrijving van het boek.

Er ontbreekt een katern in het Nieuwe Testament. In de brief aan de Filippenzen Hoofdstuk 11, IV, de pagina's nummers 233 t/m 240 en zitten in Handelingen in hoofdstuk XVI pagina 136.

De eigenaar van het boek wist het en heeft op pagina 136 van Handelingen en in Filippensen aantekeningen gemaakt op de witmarge boven aan de pagina.

D. Schade omschrijving van de band.

Het rugleer is op het voorplat in de kneep helemaal doorgesleten en op het achterplat gedeeltelijk.
Het genoemde stuk leer op voor en achterplat is sterk vervuild en het lijkt mij niet mogelijk dit weer schoon te krijgen.
De verdere bekleding van de platten zit op voor en achterplat voor 80% los en is beschadigd, aan alle drie zijden is het tussen het beslag doorgesleten en gescheurd.
De rug van het boek zal los gesneden moeten worden, ook zal het dikke rug karton in laagjes afgepeld moeten worden.

E. De restauratie van het boelblok.
Het op de rug los zittende deel van het kapitaalband wordt weer vastgezet.
Het loszittende deel van het rugbeleg wordt ook weer vastgezet. Omdat het rugbeleg een eindje is ingescheurd wil ik één of twee stroken nieuw linnen op de rug vastlijmen, dwars over de rug van plat tot plat en de nieuwe strook door de scheur van het oude beleg vastzetten op het platten.

Door het hele boek heen heb in 26 grote en kleine scheuren geteld. De kleine scheuren zitten meestal in de wit marges en lopen niet door de tekst en kunnen aan de keerzijde van de pagina met rijstpapier hersteld worden. De grote scheuren moeten volgens de natte methode gerepareerd worden.

Om te beginnen eerst het volgende uitleggen. Een pagina kent twee kanten: de zichtzijde en de keerzijde, anders gezegd oneven is de zichtzijde en de even kant de keerzijde. De droge methode repareren met reparatie papier gebeurt altijd aan de keerzijde. Bij de natte methode grote scheuren in de tekst is dit niet nodig.
Papier scheurt nooit recht af, het scheurt altijd schuin af. Alleen met een mes maak je een rechte scheur!. Wij leggen aan de keerzijde van de te repareren pagina dun reparatie papier (Japans rijstpapier). Dan gaan wij aan de zichtzijde van de pagina de randen van de scheur insmeren met lijm (boekbinderslijm) heel zuinig smeren wij de randen van de scheur en leggen ze voorzichtig op elkaar (lettend op de tekst dat die goed ligt), drukken het geheel dan voorzichtig aan en laten het een uurtje drogen, daarna stabiliseren wij de scheur door middel van met een zachte kwast overlijmen met dunne lijm.

F. De Boekbandrug.
Het nog aan één kant vastzittende deel van de rug moet ik doorsnijden om de rug helemaal los te kunnen maken. Zou ik dit doen, dan wordt het erg moeilijk om het nieuwe leer onder de rug te krijgen en erg instabiel. Een andere kant van de zaak is, dat als het boek klaar is, de rug niet meer in het midden zal zitten, bij het doorsnijden moet ik vooral oppassen niet door de touwen te snijden.

De dikke kartonnen waar het rugleer opgeplakt is, moet ik in dunne laagjes afpellen. De moeilijkheid is echter, dat de valse ribben geplakt zitten en dat laagje karton met de ribben heb ik nodig om op de rug onder het nieuwe leer te plakken. Hiervoor moet van pakpapier een zogenaamde holle rug gemaakt worden om het geheel goed te laten scharnieren en het leer op de knepen en de rug te ontlasten, zodat het niet weer afscheurt.

G. De Platten, het bekledingsmateriaal.
Het tot op de platten door lopende deel van de leren rug zal verwijderd moeten worden om bij de touwen en het beleg te kunnen komen. In verband met de nieuw aan te brengen linnen strook om het oude beleg te verstevigen. Zie B.

Het kunstleer op de platten (zie D) dat voor 80% los zit, zal helemaal los moeten, aangezien het aan drie zijden helemaal doorgesleten is. Het zal van het plat langs het schutblad los gesneden moeten worden en ook op het voorplat en achterplat moet het langs het beslag los gemaakt worden.

H. Sluiting en beslag.
De sluitingen zijn prima in orde en werken perfect.
Het beslag is ook in prima staat moet alleen goed schoon gemaakt worden.

I. Het schoonmaken van Band en Beslag.
Mag ik u vrijblijvend advies geven??

Maak het beslag (die metalen delen die op de band zitten) indien nodig om het halfjaar schoon met wasbenzine. Matig op een schone doek. De doek om een zacht kwastje doen en goed tussen de krullen van het beslag en om de randen van het beslag. Op het linnen gaat het er niet helemaal af. Het boek is meer dan honderd jaar oud!!

Maak het leer van de rug en het linnen van de platten nooit schoon met gewone was. Neem witte zuur vrije was, ook dit niet vaker doen dan één keer per jaar.

Tot slot:

Wens ik u veel plezier met uw bezit.

Hopelijk gaat deze grote platen Bijbel nu weer heel wat jaren mee, want mede op advies van de restaurateur staat deze nu op een kartonnen "voetzooltje" zoals dat heet.

Met veel plezier staat deze de gerestaureerde Bijbel nu weer te pronken op de vaste plek op het orgel.

Dankzij Lenie hebben we nu ook een fraaie prent van deze familie Bijbel:

familiebijbelhans

De familie Bijbel van Johannes Engelfriet






Familiewapenklein
wat zijn we trots op ons familiewapen ...., beetje jaloers zeker ....


Terug naar de top





Last update :

3 Oktober 2005