24 oktober 1865
We beginnen met een citaat uit ons Schouwburgen verhaal :De volgende prent van de Schouwburg stamt uit 1863 en toen werd daarbij, samengevat, het volgende verhaal verteld :
Maar nijd heel fel zijn voedster hoont
Later kwam er te staan :
Zal Rotte en Maas tot nut, vermaak en leering trekken
en nog later :
Er wordt verteld dat in 1851 de oude houten Schouwburg werd verkocht aan de Rotterdamsche Schouwburgvereeniging die een nieuwe Schouwburg liet bouwen naar een ontwerp van A.W. van Dam.
De eerste steen werd gelegd door 'den jongen heer G. van der Pot op den 7den Junij 1852'. De 'inwijding' vond plaats op 13 augustus 1853 en er is 'toen ten tonele gebragt Adel en Mathilda, een treurspel (!) en het Feestvierende Rotterdam (gelukkig), een allegorie'.
In de Schouwburg was plaats voor het volgende aantal personen : 100 op den 1sten rang, 200 op den 2den rang, 300 in 't parterre en 400 op de galerij.
Namens het bestuur ontstond er wel enige wrevel :
-
Sedert eenige jaren zijn te Rotterdam nog een paar kleine schouwburgen tot stand gekomen, een op de voormalige plaats Concordia, en een in de Lombardstraat. Van daar, dat thans in de couranten onder tooneelnieuws en recensien gewoonlijk wordt gesproken van den Grooten Schouwburg "op den Singel", welke omschrijving geheel noodeloos is en zonderling genoemd kan worden; want de naam van " Rotterdamsche Schouwburg" is altijd dezelfde gebleven, en het zal geen betoog behoeven, dat alle inwoners, jong en oud, den gewonen Schouwburg, even als andere hoofdgebouwen, zeer goed weten te vinden !
In 1887 werd de nieuwe Groote Schouwburg geopend aan de Aert van Nesstraat. Aan de Coolsingel bleef sindsdien de Tivoli Schouwburg gevestigd.
Terug naar 24 oktober 1865 :
Met een weinig illusie hadden de opera-bezoekers zich hedenavond verplaatst kunnen gevoelen in het gelukkige land, waar Von Bismarck het hoogste woord voert.
mit Pickelhaube
LINK
Alle uitgangen van de Schouwburg waren namelijk door Pruisische politie-agenten afgezet. Die heren, gedeeltelijk vermomd, gedeeltelijk in uniform, bespiedden met arendsblikken al wat in- en uitging.
Er was er vooral één bij, naar zijn kleding te oordelen de chef der expeditie, die ieder, die het waagde het bureau van controle te passeren, met zijn ogen als het ware doorboorde, wat het doordringende van zijn blik betreft, zonder enige twijfel een speurhond van onvervalst ras.
Toen de voorstelling van "Die Zauberflöte" afgelopen was en het publiek de zaal verliet, verdubbelden de vreemde politie-agenten hun streven om ieder, die de schouwburg verliet, te begluren. Zoveel inspanning zou met goed gevolg bekroond worden.
Een der laatsten, die de schouwburg verliet, was een welgekleed man, schijnbaar nog van jeugdige leeftijd, met een gladgeschoren gelaat, dat dodelijk bleek werd toen hij plotseling werd aangegrepen en in zijn aanranders landgenoten herkende, die hij zonder twijfel niet gehoopt had in de Rotterdamse Opera te ontmoeten. Voor het overige werd de vreemdeling, toen men hem eenmaal beet had, met een zekere onderscheiding bejegend. Twee der vreemde politiebeambten boden hem links en rechts zeer hoffelijk de arm aan en in een ommezien waren allen verdwenen.
Nu zal men vragen naar de sleutel van het raadsel, maar wij zijn buiten de mogelijkheid voor het ogenblik nadere opheldering te geven. Men hoorde beweren dat de gearresteerde Pruisen verlaten had met achterlating van een aanzienlijke som aan effecten en goud geld. Die bewering klinkt niet zeer waarschijnlijk. Daar het evenwel niet zo maar gaat in Holland, iemand door Pruisische of Oostenrijkse politie-agenten uit een schouwburgzaal te lichten en naar Duitsland te voeren, geloven we niet lichtvaardig te handelen, wanneer we onze lezers beloven hen nader over de zaak mededeling te doen.
Het enige dat wij op dit ogenblik hebben kunnen te weten komen, is dat de arrestant voorlopig aan het politiebureau aan de Kaasmarkt is afgegeven.
Toelichting :
Dit artikel, dat geschreven was door de journalist Herman Heyermans Sr., de vader van de toneelschrijver, veroorzaakte veel opschudding. Het bleek dat commissaris Wilhelm Bornheim en sergeant Ferdinand Schlegel van de politie in Mönchen-Gladbach naar Rotterdam waren gekomen om Johann Hermann Wiedemeyer te arresteren, een bediende van een advocatenkantoor, die er met 400 thaler uit de kas van zijn patroon vandoor was gegaan.
In het Hotel St. Lucas, waar hij logeerde, waren zij te weten gekomen, dat hij naar de Opera was gegaan. De Rotterdamse hoofdcommissaris Janssens had er geen bezwaar tegen gehad, dat de (Pickelhauben en sabels dragende) Duitsers de jongeman zouden arresteren. Hij had hen twee Rotterdamse politiemannen meegegeven, die de uitgangen moesten bewaken.
In tegenstelling met wat de heer Heyermans schreef, waren dus niet meer dan twee Duitse politiebeambten bij de arrestatie betrokken geweest.
De minister van Justitie reageerde op de door hem opgevraagde rapporten en op de perspublicaties met een bevel tot onmiddellijke invrijheidsstelling van Wiedemeyer.
In de Kamer verklaarde de bewindsman, dat hij ronduit wilde zeggen dat de gevangenneming naar onze wetgeving geheel en al onwettig was geweest. Het voorval leidde later - met nog enkele andere minder prettige gebeurtenissen - tot het ontslag van de hoofdcommissaris.
source
de kaarten komen uit ons verhaal over de stadsplattegronden van Rotterdam (LINK)
Op zoek naar nog meer verhalen uit de Pers anno 1860 - 1940 ? Klik dan maar vlug HIER
