Wij lopen weer rechtdoor en komen dan uit in de 3e Pijnackerstraat. Vroeger was hier gevestigd een leesbibliotheek en een lagere school 2e klasse, zoals dat heette. De kinderen kregen toen onderwijs op een bepaald niveau.
Wij zijn nu eigenlijk op zoek naar de Snellemanstraat, waar vroeger de prachtige Gereformeerde Kerk stond. Dat is nog een probleem om die straat te vinden. Wij gaan linksaf, de Noordmolendwarsstraat in en tot onze eigen verbazing kruisen wij de Jensiusstraat, waar vroeger ook een bibliotheek was gevestigd en waar Aad al boeken leende, die niet helemaal voor zijn leeftijd geschikt waren.
Met de kaart in de hand komen wij dan uiteindelijk in de Snellemanstraat. Nu, wij herkennen hier werkelijk niets meer van. Wij wisten al, dat die kerk was verdwenen, maar ook heel de omgeving is veranderd. Veel nieuwe woningen, maar ook weer veel pleinen voor de jeugd.
Het wordt maar steeds kouder en donkerder en het loopt al tegen 17.00 uur, dus wij besluiten maar weer eens richting auto te gaan.
Via de Woelwijkstraat, ook helemaal gerenoveerd, steken wij de Jacob Catsstraat over en wat zien wij dan rechts van ons?? Jawel……in volle glorie bevindt zich op de hoek nog steeds de kapper uit eind jaren '60 waar Hans toen klant was. Aan deze winkel is zo te zien nog niets veranderd.
Ook deze omgeving is flink veranderd. Huizen zijn afgebroken en ook weer hebben pleinen plaats gemaakt voor huizen. Eigenlijk ook weer speelpleinen. Het plein, waar wij ons nu bevinden heeft een voor ons nieuwe naam nl. Brancoplein.
Weer steken wij over in de 1e Pijnackerstraat en lopen dan via de Pijnackerdwarsstraat richting Pijnackerplein. Alvorens wij in de auto stappen, houden wij even een korte plaspauze, want het is nu wel heel erg koud geworden.......
Vanaf Pijnackerplein 7b rijden wij nog éénmaal rond het plein en via de Benthuizerstraat en het vroegere muizengaatje op de Straatweg, arriveren wij al snel op de C.N.A. Looslaan voor een gezellig afsluitetentje. Gelukkig is het daar warm en wat denken jullie……jawel, de dames waren er nog steeds niet en kwamen later dan wij binnen, helemaal uitgeput van het winkelen.
Wij hadden in ieder geval een uitstekende middag gehad, maar lang nog niet alles gezien en bewandeld zoals de kaart van de Deelgemeente Noord in Rotterdam aangaf, dus……wie weet, wordt vervolgd.
Hellevoetsluis, 25 maart 2006.
We ontvingen n.a.v. deze nostalgische Oude Noorden wandeling de volgende zeer bijzondere herinneringen van Hans van Felius:
In Rotterdam schijnt altijd de zon, en de fontein spuit…
De nostalgische wandeling door Rotterdam-Noord kon ik een stukje meelopen. Ik woonde van 1956-1962 aan de Noordsingel, 140a. Tegenover het gerechtsgebouw. We hadden links het stenen bruggetje (er lag toen nog tramrails in), en rechts het houten bruggetje. Via het stenen bruggetje liep ik naar school, met mijn vriendje Freek, zijn zusje Roelien, en Eta en Ike, twee zusjes die op de hoek boven het café van To woonden. We waren in die tijd onafscheidelijk. We zaten op de Juliana van Stolbergschool, en liepen langs de speelgoedwinkel van Giesen, waar we met enige regelmaat een blaadje haalden. Zo noemden we de kleine foldertjes die je daar kreeg. Via het houten bruggetje ging je naar de burgemeester Roosstraat, daar was het postkantoor, en als je die doorliep kwam je in de Zwart Janstraat. Aan de Jacob Catsstraat was de kerk, mijn vader was daar ouderling en ik zat er op de sloidclub (spel je dat zo?). Ik figuurzaagde daar een Donald Duck…
Als je 55 bent krijg je dat soort dingen blijkbaar, die nostalgie. Afgelopen zondag een daggie Rotterdam. Zoals vroeger op zondagmiddag, naar het park, en langs de kade lopen, tot de veerhaven en het Westplein. Elk jaar ga ik minstens een keer op pelgrimage naar de diergaarde, Blijdorp. Dieren bekijk je in een diergaarde. Artis? Da's niks, en dierentuinen liggen ergens anders....
De Zwart Janstraat, met de winkel van Jamin, en Balkestein de drogist (mét witte jas, zo hoorde dat!), onze slager, met het stukkie worst. En de boekhandel, Van Aartsen, waar ik mijn eerste leeshonger mocht stillen. Op weg naar school kwamen we eerst langs het specerijenpakhuis, tegenover de ingang van de gevangenis, en dan over het puintje, waar onze groenteman op de hoek zat. Aan het puintje heb ik nog een litteken overgehouden... ik sneed me aan een oude rioleringsbuis die daar lag. De groenteman had een hulpje, Toon. Hij bezorgde de boodschappen op een fiets. Toon was niet helemaal "bij" zal ik maar zeggen. Een keer fietste hij, gevaarlijk zwenkend met drie dozen op elkaar, de kleinste onderop. Dat ging niet goed, en of iedereen die dag zijn juiste boodschappen heeft gekregen weet ik niet. Ik herinner me dat hij door ons groepje niet gepest werd. We vonden hem daarvoor waarschijnlijk te aardig.
Spokie, die kende ik ook. Tot mijn schande moet ik bekennen dat die wél gepest werd. We konden harder rennen dan hij, dus spokie spokie roepen was tamelijk ongevaarlijk. Hij werd dan wel kwaad en kwam achter ons aan, maar inhalen? Nee, dat nooit. Zijn voortuin had een bijzondere aantrekkingskracht. Een dichtgegroeide jungle, met achterin een geheimzinnig huis. De meeste ruiten kapot, dichtgeplakt met plastic en karton. Overigens, dat Spokie rijk was wisten we al eerder dan zijn dood. Dat kwam uit toen er brand uitbrak. Het geld kwam overal vandaan, uit de tuin, het schuurtje, en naar verluidt ook uit de broodtrommel. Soms in bankbiljetten die allang uit de roulatie waren. De geruchten gingen dat tonnen aan geld gevonden werd in dat huis. Door de rookontwikkeling is zijn zuster met wie hij daar woonde gestikt. Ik woonde er toen niet meer, maar mijn broer nog wel.... overigens moest ik het niet wagen om thuis Spokie te zeggen. Mijn moeder en oma spraken over de Zonderling, en ze konden beter niet ontdekken dat ik ook in het koor meezong: spokie spokie; want daarop stond een zware straf! Adriaan van der Ham heette hij in werkelijkheid... altijd gekleed in een zwart pak, droeg bolhoed en paraplu. Een morsige 'heer'. Na de brand zat hij korte tijd in een inrichting, maar later woonde hij weer in de buurt. Als ik me goed herinner bij iemand in pension. Ik zag hem in die tijd nog wel eens, en toen was ik blij dat hij niet wist wat ik ooit geroepen had.
Juut… dat woord komt nu ook weer in me op. Dat heb ik in geen eeuwen meer geroepen. Was ook niet nodig, de laatste tijd. Als kind wel, want we kenden toen nog het instituut 'wijkagent'. In ons geval 'de Bolle', en die was niet populair. Toen de singel een keer opgebroken was sjouwden we rond met stenen en zand en bouwden een kasteel, ik heb er geloof ik nog een foto van. De Bolle liet het ons afbreken en we moesten de stenen terugleggen op de plek waar ze vandaan kwamen. De brigadier van het politiebureau aan de Bergsingel was in mijn herinnering een stuk aardiger. Een tijdje kwamen we er regelmatig. Een van ons had gehoord dat je gevonden voorwerpen daar kon aangeven. En dat deden we toen ijverig! Een roestig hangslot, een verbogen sleutel, alles wat we vonden brachten we langs. En hij? Heel geduldig hoorde hij ons aan en zei dan: "Jongens, neem het maar mee naar huis. Ik weet jullie wel te wonen, en als er iemand om komt stuur ik hem wel door. En als-tie na een jaar nog niet is geweest, dan mag je het houwen." Gewichtig namen we de rotzooi mee naar huis. Maar of we het een jaar bewaarden? Ik betwijfel het…
Onze school was overigens een keurige school. Je werd er opgeleid voor 'verder leren'. Toen ik er op kwam was meester Verstraten het hoofd. Een ouwe man met een kaal hoofd. We moesten in optocht de school in. Ik herinner me een trap, met een groot raam er boven. Later kwam meester Renes als hoofd. Van de meesters en juffen herinner ik me niet zoveel. Juffrouw Den Hartig als naam, maar hoe ze er uit zag en hoe ze was? Geen idee. Korte tijd hadden we een Surinaamse juf, in die tijd iets bijzonders. Ze was heel anders dan de andere leerkrachten, veel expressiever. Aan het einde van de gang was een soort keukentje; ik denk dat daar de koffie en thee voor het personeel werd gezet. Achterin was een deur, die altijd dicht zat, wat we heel spannend vonden. Want, wat zat daar achter? Op een keer was hij open, en er bleek een andere school achter te zitten. Klopt dat? Of droomde ik dat? Was dat wat we in onze arrogantie de 'schoffiesschool' noemden?
Eén juf herinner ik me nog wel, want die leverde mij m'n eerste echte fikse straf op. Juffrouw Van Vliet. Ik zal iets opgevangen hebben van een gesprek van mijn moeder met iemand anders uit de buurt. Ze vonden de juf een 'modepop'. En Freek en ik schreven dat op de muur van de onderdoorgang naar het binnenterrein waar de school stond: juffrouw van Vliet is een modepop. En we werden natuurlijk betrapt. We moesten nablijven en bovendien kregen we een emmertje sop en we moesten de muur schoonschrobben.
Het gebouw aan de Noordsingel, "Den Vaderland Getrouwe", vlak bij de hoek van de Bergweg herinner ik me ijselijk goed. Ik kreeg daar die enge prikken die alle kindertjes toen kregen. In mijn herinnering was het aan de binnenkant een beetje beige van kleur. Iedere keer als ik er langs kom (óók anno 2008!) denk ik aan die prikken. Kindertrauma!
Troost je Hans: webmaster Aad moet ook altijd denken aan al die prikken als hij daar weer eens langskomt....
Verdere herinneringen? Verkleurd door de tijd en door de weemoed. Aan de Noordsingel scheen altijd de zon en de fontein spoot altijd (nou ja, alleen in de zomer, en alleen op zondag natuurlijk!). En oh ja, het boompie stond altijd in het blad. Het boompie was een gedrocht van een wilgje aan de singelkant, dat zijn takken droef naar beneden liet hangen. Daardoor was een binnenruimte ontstaan die we gebruikten als kamertje voor allerlei spelletjes…
Ons speelterrein had duidelijke grenzen, Bergweg en Zwart Janstraat aan de ene kant, tot aan de Jacob Catsstraat, dan de singel tot aan het Noordplein (met op de hoek de spaarbank waar eens in de zoveel tijd mijn spaarpotje werd geleegd), dan naar de overkant van de singel, de Zomerhofstraat, en door tot aan de Vijverhofstraat, en die uit tot aan de Bergweg. Dat stukje Rotterdam was de wereld in die tijd, al gingen we soms de grens over, tot aan de Schiekade waar de Snelle Visser zat, en het Sint Franciscus (Schiekade 80), waar ik als Hervormd jongetje min of meer per ongeluk ter wereld kwam. Een enkele keer ook op het Pijnackerplein, maar dat gold als min of meer vijandig gebied geloof ik. Aan de Teilingerstraat was de bloemenmarkt. Je had er het 'fonteintje', een krullerig gietijzeren pilaartje waar de marktlui water tapten. Later werd het vervangen door een strak gestyled exemplaar, de vooruitgang! Bier zullen ze ongetwijfeld ook gedronken hebben. Er zit nog steeds een café op de hoek van de Agniesestraat. Je had er ook een kelderkroegje waar het altijd stonk. Bierbottelarij J.G. Baksteen. Die tekst vergeet ik mijn hele leven niet meer…
In die tijd genoeg kerken. De Noorderkerk aan de Jacob Catsstraat. Dat was onze wijkkerk. In diezelfde straat woonde meneer Gordijn, die met mijn vader in de kerkenraad zat. Fritsje Gordijn kan ik me ook nog herinneren. Je had er ook een patatzaak. Aan de singel had je de Rehobothkerk, niet Gereformeerd maar iets anders (Christelijk Gereformeerd?). In de Teilingerstraat zat het Leger des Heils, waar je over het touwtje hing als het slecht met je was. Dat klonk raar en ik snapte het ook niet zo eigenlijk. Verderop de katholieke kerk, de parochiekerk van oma, die nu eenmaal een ander geloof had dan wij. Dan zijn we inmiddels weer aan het einde van de singel, het stukje dat nu echt onherkenbaar is. Daar stond vroeger de koekjesfabriek van Paul C. Kaiser, met een reclamebord, daarop een meisje met pijpenkrullen en vreemde kanten pijpjes onder haar rok vandaan. Zij werd door ons Paula Kaiser genoemd. Nostalgie…
Nostalgie was ook het liedje van An van de Berini's, over de Almondestraat. Ik ben m'n loapie kwait (ik zal het wel niet fonetisch correct spellen, maar ik kan het nog wél zeggen, al moest ik van thuis 'keurig' spreken). Als ik daar weer loop, in mijn oude buurt, ja, dan ben ik dat ook kwijt. De melkwinkel is weg (wie kent dat verschijnsel nu nog?), de lettergieterij is niet alleen weg maar vermoedelijk ook ter ziele. En de winkel van de Hefbrug, waar mevrouw De Labije haar zaken in grammen verkocht, die is gesloopt; als een van de klanten een ons vroeg, werd dit keurig door haar verbeterd, een ons…. was honderd gram! Mevrouw De Labije verkocht geen onsjes. Brood kocht je bij de Coöp misschien, maar taart (als je genoeg duppies had) bij Salter. Dan zijn we ineens weer op de andere hoek, van de Noordsingel en de Bergweg. Ging je daar om de hoek richting het treinviaduct met Station Bergweg, dan kwam je vanzelf bij de drogisterij van Brouwer. Bij Jeanetje Brouwer keken we op woensdagmiddag tv. Vast en zeker de Verrekijker en Dappere Dodo.
Ik ben m'n loapie kwait. Maar soms, heel soms, dan schijnt de zon en spuit de fontein, het uurwerk van het gerechtsgebouw slaat twaalf, en Toon levert de boodschappen af bij mijn moeder. Ze bakt de vis die ze bij Jansje heeft gekocht. Jansje, de Scheveningse vrouw die met vis langs de deur kwam. Mmm… het ruikt goed!
