Uit 1980, als inleiding in ons boek
Ziezo, nu zal ik u 's een verhaal ophangen van hoe mieters ik het had in Rotterdam, in die magere jaren voor de oorlog!
"Hemel," zucht u, ..daar gaan we weer."
Toegegeven, het is een wel zeer klassiek gegeven dat mensen sentimenteel doen over vroeger, toen ze het zo arm hadden en het geringste zo geweldig waardeerden, een suikerbol van 1 cent na drie weken zwoegen in de natte turf, u kent dat wel. Maar het ligt anders, want zó vreselijk was het in mijn familie niet. Mijn pa was procuratiehouder bij de Rotterdamsche Bank, daar verdiende hij in de jaren '30 natuurlijk óók een fooi, maar het was altijd nog puissante rijkdom vergeleken bij wat een werkloze metaaldraaier mee naar huis bracht.
En het leek heel wat, omdat de maatstaven anders waren. Het geld was gewoon meer waard en we deden nog niet zo luxueus.
Op mijn netvlies gegrift staat een beeld uit 1939: in de etalage van een zuivelhandel op de Slaak een reuzenstopfles vol eieren met een kaartje eraan: 33 voor 1 gulden. Nochtans kregen we niet elke dag een ei. Dat hoorde niet. Een ei kregen we op zondagmorgen, en dan moest je wel uit je nest komen en met gepoetste wangen aan tafel zitten.
Het gevolg was, dat het Ei iets werd met een Hoofdletter, iets voornaams en zeer delicaats, dat met uiterste zorg diende opengetikt, gepeld en genoten.
Was het ei op, dan was het eigenlijk tóch niet op, want dan kon men de goed onderhoudt schil omkeren in de dop, zodat het geheel er weer uitzag als een ongeschonden ei, dat men dan aanbood.
,,Ha, een eitje, eerlijk!" riep moeder, tikte het open en riep op de vrolijk teleurgestelde wijze die alleen zij zo prachtig beheerste: ,,Hèèè . . ."
Dit alles heeft natuurlijk weinig specifiek Rotterdams, zult u opmerken. Juist. Maar u hebt nu wel een indruk hoe de waarden lagen in die malaise-jaren! U zult ook terstond begrijpen dat een bedrag van f 0,20 voor een ventje van 11 een beduidende som was toen, en waarlijk: over f 0,20 beschikte ik alle zaterdagmiddagen.
Onze slager op de Oostzeedijk (tegenover de piano- en orgelhandel van Johan de Heer, die zelf geestelijke liederen zong voorde radio op een manier waar ik erg bang van werd, maar dit terzijde) gaf voor f 10- kassabonnen 2 dubbeltjes terug. Die waren mij gegund door ma.
Met deze twintig cents spoedde ik me dan naar de grote, grote markt op de Goudse Singel, en dan was ik de hele middag zoet.
Ik kocht heel langzaam, niet dan na ampele overwegingen. Het idee dat er van alles kon worden aangeschaft, was al mieters!
Terwijl ik zo de mogelijkheden tussen snoep, lektuur en andere vermaaksels overpeinsde, bezocht ik de vertrouwde punten: de speelgoedkraam waarachter een vrouw stond met een vleeskleurige, kartonnen neus (haar eigen neus was weggevreten door een gruwelijke ziekte, nietwaar?), de vreemd monotone, zwarte uitstalling van de man die zich alleen-uitvinder heette van een glibberig soort gezondheidsjujubes, en niet te vergeten de standwerkers.
"Mijn zoon studeert voor Minister van Waterstaat," riep de scheermesjesverkoper,,, vanmorgen stond-ie zó hoog in het water in z*n bedje! En daarom kosten deze mesjes, en u kan gaan kijken in de befaamde winkel met de blauwe pui in de Jonker Fransstraat, daar liggen ze voor veertig cents in de etalage, daarom kosten deze Oké scheermesjes bij mij vandaag geen veertig cents, geen zeven stuivers . . ." Wat een genot.
De twee duppies konden bijvoorbeeld zó worden opgemaakt: roomijsje van 3 cent, haring van 4 cent, 13 cent te gaan. Liedboek van het Zingende Boortje (,,Eussie oh Eussie, als ik zo het puntje van je neus zie ...") 5 cent, nu nog maar 8, voorzichtig worden.
Zo'n beetje in de richting van het Grand Theater was een boekieskoopman, die had wel een miljoen tijdschriften en, het woord zegt het al, boekies. Stel dat ik in het laatstgenoemde genre een Lord Lister kocht van 3 cent - nu nog maar een stuiver. Klapperpistooltje? Arabisch gom? De magere jaren! Onvergetelijk!
In Rotterdam kostten veel dingen de somma van nul komma pingpongballetje, of bijna niks. Overtocht met het pontje over de Rotte: 1 cent? Zoiets. Gratis: op een hek zitten met een vriendje en in een schrift de godganse middag autonummers noteren.
Het gerucht ging datje voor 500 autonummers bij de politie een reep chocola kreeg. Om duistere redenen kwam het nooit tot het moment van de waarheid, zoals we ook nooit te weten kwamen of het standbeeld van Erasmus heus op de hele uren een blad van zijn reuzenboek omsloeg.
Van de kosteloze bezienswaardigheden dient geboekstaafd de mechanische pop in de uitstalkast van de Van Nelle winkel op de Oostzeedijk: opoe schonk zich hortend maar daarom nog niet minder heus een kopje overheerlijke Van Nelle thee in, dat ze in haar oude hoofdje leeggoot - de thee liep daarna door een inwendige slang via haar arm weer in de theepot en riktiksnor daar ging ze weer.
Ach, magere jaren! Ach, Rotterdam van toen, wat heb ik het er fijn gehad.
Op zoek naar nog meer verhalen uit het weekblad Groot-Rotterdam ? Klik dan maar vlug HIER
