het scheppen van drinkwater langs de 's Gravenlandseweg
Vanaf de jaren '50 nam de vraag naar water toe o.m. door de introduktie van het lavet :
In de 19e eeuw kwam men er achter dat cholera iets te maken had met de zuiverheid van het drinkwater, denk maar aan het uitgevoerde Rotterdamse singel plan van Rose (LINK).
Toen de eerste watertoren in het land verrees, had dat echter niets te maken met de volksgezondheid. De marine en de gemeente Den Helder vonden in 1856 zo'n bouwsel nuttig om schepen van schoon drinkwater te voorzien. Het aantal particuliere aansluitingen was de eerste jaren niet groot. Voor een klein bedrag kon men huishoudwater per emmer krijgen bij de straatbronnen of bij de waterboeren, die per kar of schuit hun verse waar aanvoerden.
Ook Amsterdam had inmiddels een waterleiding, zij het zonder toren, zodat onafgebroken gepompt moest worden. Uit de duinen werd het drinkwater door middel van een stoommachine via buizen en een pompstation aan de Haarlemmerweg naar spaarbekkens bij de hoofdstad geleid. Maar ook hier bleven de mensen in hun dagelijkse behoefte aan water voorzien door uit regentonnen te scheppen, of in de rij te staan bij de schuiten, die het water uit de Vecht vervoerden.
In Amsterdam heerste soms een ernstig watertekort. De grachten waren tevens open riolen en omdat daar ook het zilte water van de Zuiderzee in stroomde, waren ze eigenlijk als waterleveranciers ongeschikt.
Als in 1866 een nieuwe cholera-epidemie het land teistert, doen de deskundigen een interessante ontdekking : daar waar zuiver drinkwater voorradig is, blijft de gevreesde ziekte weg. Het is niet toevallig, dat de zwaarst getroffen gemeenten het eerst een watertoren laten bouwen.
het ontwerp voor de watertoren van Rotterdam
Die van Rotterdam komt in 1875 gereed, die in Scheveningen in 1874.
En dan volgen andere plaatsen : Leiden (in Katwijk), Groningen, Dordrecht (in Zwijndrecht), Gouda, 's-Hertogenbosch, Gorinchem, Schiedam, Leeuwarden.
Als het zo ver is, kan men als gemeente eigenlijk niet meer achterblijven en ontstaat een watertorenwedloop, die heilzame gevolgen heeft voor de volksgezondheid.
Het prestige van de gemeente wordt ook bevorderd door het uiterlijk van de plaatselijke watertoren. De architecten laten zich meestal inspireren door het verleden en bouwen watertorens als kastelen, zoals zij dat ook doen met stoomgemalen, vuurtorens, fabrieken enz.
Tussen de watertoren van Den Helder en die van Rotterdam bestaat al een aanzienlijk onderscheid : in Den Helder een nietszeggend gebouwtje met een Ielijke ijzeren bovenbouw, te midden van wat fantasieloze, witgebiesde optrekjes, in de Maasstad een indrukwekkende ronde burcht met tientallen hoge vensters en bekroond door een spits als een kathedraal, net iets hoger dan de schoorsteen van het ketelhuis, te midden van een prestigieus complex van filterbedden en pomphuizen, naast een machinehuis en een ketelhuis.
de watertoren van Rotterdam aan de Honingerdijk
De Haagse watertoren in Scheveningen is wat minder wulps, maar even indrukwekkend, eerder in de traditie van de zware torens langs de Zeeuwse stromen, waarbij het utiliteitskarakter vergeten lijkt.
Nederland, het land van de torens, wordt ook het land van de watertorens. Omstreeks 1910 valt op het platteland nog veel te doen, maar zijn nagenoeg alle plaatsen van meer dan 15.000 inwoners er van voorzien, en er mee versierd.
de filterbassins van Rotterdam
En hier kon je je water ophalen, bij een waterstokerij :
We ontvingen de volgende leuke reakties:
Groet uit Bretagne,
Han Mollevanger
Ik las Uw artikel over de watertoren in Rotterdam, De Geschiedenis vertelt dat er geen mensen woonden.
Nu mijn familie woonde in de watertoren. Mijn overgrootvader was de beheerder ongeveer rond 1890, mijn oma is in de watertoren geboren.
Met het hele gezin werd de toren bewoond als dienstwoning. Ik heb nog overlijdenskaarten van mijn overgrootouders met adres Watertoren, Honingerdijk. Het tegeltje heb ik ook aan de muur hangen. Van mijn oma gekregen voor zij overleed.
De watertoren is dus wel degelijk bewoond geweest, zeker begin 1900. Er is niet zoveel van de watertoren bewaard gebleven en nu is het een restaurant. Het blijft voor mij altijd bijzonder als ik er langs rij.
Ik woon al mijn leven in Rotterdam en ben nu 60 jaar.
Met vriendelijk groet,
Mevr. E.F. Bogert
