-
De eerste Nederlandse gloeilamp brandde niet in Eindhoven en de eerste Nederlandse gloeilampenfabriek was niet die van Philips. De echte pionier was de Russische uitvinder en marineofficier Achilles de Khotinsky, die in 1883 een gloeilampen- en accu-mulatorenfabriek opende op het Noordereiland in Rotterdam.
Khotinsky ontwierp al in 1872 - vijf jaar voor de ontdekking van de kooldraadlamp door Thomas Alva Edison - een elektrische gloeilamp met platinum gloeidraad. Hij paste die toe voor de Russische marine in het eerste elektrische zoeklicht, en ontwierp daarnaast elektrische ontstekingen voor mijnen en torpedo's.
Voor het leveren van elektrisch licht aan de gewone burger bedacht Khotinsky een revolutionair systeem waarvoor met behulp van een Rotterdamse geldschieter op 24 december 1885 de NV Electriciteits Maatschappij Systeem de Khotinsky werd opgericht. De maatschappij leverde stroom aan kantoorgebouwen en pakhuizen aan de Maas en aan de winkelpassage van de stad.
Het was de eerste openbare elektriciteitsmaatschappij in Nederland.
De stroomleverantie verliep via accu's. De fabriek aan de Prins Hendrikkade produceerde stroom met een stoommachine, die werd opgeslagen in accu's die op drijvende pontons aan de fabriekskade stonden. Tegen de avond werden de bootjes naar de overkant gesleept en aangesloten aan het lichtnet van de betrokken gebouwen.
Op de bovenverdieping van de fabriek bliezen glasblazers de Khotinsky-gloeilamp. Doel was geheel Rotterdam op deze manier van elektrisch licht te voorzien, maar daarmee ging de gemeenteraad niet akkoord. Die had kort daarvóór besloten de gasvoorziening, en dus ook de gasverlichting, in eigen hand te nemen.
De uitvinder raakte verwikkeld in een slopend gevecht over het patent op zijn lamp met de Amerikaanse Edison and Swan Companies en vertrok in 1890 naar de Verenigde Staten waar hij verder carrière maakte. Pas een jaar later begon Philips met de bouw van zijn eerste gloeilampenfabriek.
