Een zeer gewaardeerde bijdrage van Gerrie van der Laan

Heb je een vraag of opmerking voor Gerrie van der Laan, stuur dan Aad, de webmaster, een email: aad@engelfriet.net

Op onze site kun je meer vinden over de in dit verhaal genoemde namen en aspekten, gebruik daarvoor onze zoekmachine:

Klik hier als je wilt zoeken via Aad's Freefind search engine, vul in het venster jouw woord in, bijvoorbeeld Rotterdam en klik op ENTER

---

Les précieux ridicules

Rotterdam, september 1937

De Taalcommissie van het Algemeen Nederlands Verbond heeft een boekje over de "Zuiverheid van Taal" uitgegeven, dat ik aanstonds heb aangeschaft. Mijn schrijftrant is me nooit erg zuiver voorgekomen, maar nu deze Taalcommissie me een lijst van een kleine 2000 verboden "ismen" voorlegt, begin ik toch te griezelen. Ik kan al dadelijk mijn proza gaan verbeteren en ik zal u aantonen, hoezeer wij dit literaire zuiveringszout behoeven. De redactie van deze courant, pardon, vergiffenis, ik moet zeggen: De opstelraad van dit nieuwsblad, houdt er klakkeloos een paar pagina's advertenties op na en de gezamenlijke opstellers, de hoofdopsteller incluis, weten met hun allen nog niet, dat het "bladzijden-aankondigingen" moet wezen. De audiëntie bij de minister noemen we voortaan "pleeggehoor", de bibliothecaris: boekerijbeheerder, de punaise: duimspijkertje. We schrappen de "kandidaat" uit onze woordenschat en noemen hem voortaan "dinger". De "dinger-notaris" mag nooit spreken van het "kohier", maar kortweg van de "bindende lijst van belastingschulden". Hij geeft geen "declaratie", maar "dient een ambtelijke kostenrekening in". Allemaal vanwege de zuiverheid. Wie zich al-te-gemakkelijke woorden heeft aangewend, went ze maar weer af. We gebruiken geen consideratie, of zoals we voor de commissie moeten zeggen "we gebruiken geen zeemanschap". Wie 't aller-zuiverst schrijft, krijgt van de commissie een erediploma, d.w.z. "ereschrift".

Disconteren is: te gelde maken. Hier zuivert de commissie een beetje onzuiver. Misschien is verdisconteren bedoeld. Ook is een ceel in de handel héél wat anders dan een "lijst". Wanneer de dinger-notaris een dossier aanlegt, doet hij verkeerd. Iedereen voelt, dat we dan te doen hebben met een "bundel van bijeen-horende stukken". Dat is lang maar zuiver. Wie een hypotheek begeert, vraagt voortaan, naar keuze, een "(geldelijk) verband, een onderzetting, een kusting of een plecht" op zijn huis, op gevaar af met een dwangbuis aan en een ijsblaas op het hoofd naar Meerenberg te worden gestuurd. Mijn manchetten, die ik altijd maar argeloos bij die naam heb genoemd, zijn "polsboorden" of "lobben". Ik houd van slappe lobben, maar niet van een glas bier met een hoog polsboord. In de manege, nee in de "rijgelegenheid", is dat heel gemakkelijk. In de bioscoop heb je zelden behoefte aan een programma, dat "feestwijzer" heet. De "robe-trotteur" - u herinnert zich die voetvrije rokjes, zoals ze 30 jaar geleden heetten - noemt de commissie een "korte rok". Dit is natuurlijk een guitigheidje. Er is in heel de wereld geen lange rok te vinden en toch draagt niemand een trotteurtje. Kort is kort en rok is rok.

Nu heb ik eens op een keer geschreven: "dat een officier van de infanterie, gekleed in een home-spun civiel pak, met een accountant de exploitatie van een autogarage besprak en vervolgens met zijn jonge vrouwtje thee dronk in een cosy-corner, die zij in de serre hadden gemaakt. Zij aten fondants en toast met jam. Zij rookten sigaretten, die zij met die bonte luxe-lucifers aanstaken; hij maakte haar grappige complimentjes over haar gracieuze figuurtje en plaagde haar een beetje met haar Gelders dialect". Deze tekst moet nu aldus vertaald worden in gezuiverd Nederlands: "Een officier - ja, officier mag. Stel je ook voor, dat je die eruit zuivert - een officier van het voetvolk, gekleed in een burgerlijk pak van huisweefsel, besprak met een rekenplichtige de inbedrijfhebbing (één woord zetter!) van een autostal. Vervolgens ging hij met zijn jonge vrouwtje nanoenthee drinken in de keuvelhoek, die zij in de broeikast (voor planten) hadden gemaakt. Zij snoepten smeltbrokken en aten geroosterd brood met ooftmoes (als zij liever vruchtendril heeft, mag dat ook van de commissie, want het is even zuiver). Zij rookten sigaretten, die zij met die aardige bonte weelde-strijkhoutjes aanstaken en hij maakte haar leuke loftuitinkjes over haar sierlijk naakt figuurtje en plaagde haar met haar Gelderse gouwspraak". Het naaktfiguurtje zit 'm in "gracieus", want de voorzitter der Taalcommissie leert ons, dat in het Frans gracieus alleen over het naakt gebezigd wordt. Nee, 't is heus, u hoeft niet te lachen. Un acceuil gracieux is dan zeker een naakte ontvangst.

Men heeft iets goeds willen doen. Er stáát ook wel wat goeds in dit boekje. Maar iemand die ons over duimspijkertjes, pleeggehoren, opstelraden, dingers, drukblokken (clichés), smeltbrokken, ontrichelingen (derailleren), gouwtalen, vruchtendrillen, ooftmoezen, dubbelbedden, vuurhoutjes, lobben, hervallers (recidivisten) en weet ik veel wat wil laten spreken, die leeft toch wel een heel klein beetje naast de maatschappij. Taal wordt niet achter een schrijftafel gemaakt.

---

Een zeer gewaardeerde bijdrage van Gerrie van der Laan

Heb je een vraag of opmerking voor Gerrie van der Laan, stuur dan Aad, de webmaster, een email: aad@engelfriet.net

Op onze site kun je nog meer verhalen vinden van haar, gebruik daarvoor onze zoekmachine:

Klik hier als je wilt zoeken via Aad's Freefind search engine, vul in het venster jouw woord in, bijvoorbeeld Gerrie van der Laan en klik op ENTER

wat zijn we trots op ons familiewapen ...., beetje jaloers zeker ....