Een e-mail sturen? Het e-mail adres is aad@engelfriet.net
(klik op deze tekst om een voorgeadresseerde mail te openen)
Terug naar  het Engelfrieten overzicht

Naar beneden 

Bonen in het zout en haring in het zuur, dus over de inmaak in de jaren 1930

Alie Engelfriet-Boogaard herinnert zich haarscherp hoe ....

Bonen in 't zout

Augustus was de tijd om bonen in te maken. De groenteman uit de Tweede Pijnackerstraat, bij ons thuis om de hoek, was Dirk Moerman. Hij was ook waterstoker, waar we op maandag - wasdag, water moesten halen, een emmer kostte 5 cent. Als groenteman bracht hij ons altijd 3 kisten sperciebonen en 3 kisten snijbonen. Soms ook wel eens vièr kisten van elk, als ze erg goedkoop waren. Moeder bekeek natuurlijk eerst de prijzen heel goed.

Als de bonen gekomen waren, dan was het met het hele gezin bonen afhalen, wassen, en de snijbonen snijden. We hadden maar één snijbonenmolentje, één van ons stopte de hele bonen erin (steeds twee tegelijk, want de molen had twee gaatjes naast elkaar) en nummer twee moest draaien. We waren met z'n allen met recht "in de bonen".

Al tevoren waren van zolder de bruine Keulse potten gehaald en deze stonden schoongemaakt klaar voor de verse bonen. Je deed er eerst een laagje bonen in en dan strooide je daar een flinke hand zout op, dan weer bonen, dan weer een hand zout en dat steeds herhalen. Als de pot vol was, ging er een oude schoongewassen theedoek over, daarop een plankje en dan een straatkei er boven op. Die straatkeien moest een broer van mij buiten gaan zoeken.

Meestal hadden we dan 6 potten vol en daar hadden we allemaal heel hard voor gewerkt. Maar lekker dat ze waren, die bonen! Mijn moeder maakte trouwens ook zelf wel zuurkool en andijvie in, maar de bonen, die waren het voornaamste.

Haring in 't zuur

Als de nieuwe haring in het land was, dan hoorde je alom de spreuk: "Haring in het land; Dokters aan de kant" want nieuwe haring eten, dat was erg gezond, zei men! Je kon die haring overal kopen. Elke dag kwamen er Scheveningse vissersvrouwtjes, in klederdracht natuurlijk, en met aan elke arm een mand met haring, naar Rotterdam met de trein van Scheveningen naar het Hofplein.

De meeste vissersvrouwtjes waren gezellig dikke en struise dames, oh, ze zagen er zó gezond uit. Dat zei mijn moeder tenminste altijd, dat kwam allemaal van die haring en wij geloofden dat natuurlijk zonder meer!

De vissersvrouwen hadden in hun manden de haring, maar ook een plank met mes en een lege blikken bus voor het afval van het schoonmaken van de haring. Ze hadden zo door de stad hun vaste klantjes - waaronder mijn moeder. Dus kwamen ze met hun manden bij ons aan de deur. In het portaal werd vervolgens gehandeld en (uiteindelijk) gekocht.

Een keer, ik weet het nog goed, kostten de haringen per stuk 6 cent, twee voor 10 cent. Mijn moeder wilde wel 10 stuks nemen, maar ze waren wel wat duur .... In de tijd dat de vissersvrouw die haringen schoonmaakte, daar beneden in het portaal, ging mijn moeder gauw een kopje koffie voor de vissersvrouw halen. En ze zei terzijde tegen ons: "Je kunt beter met stroop smeren, dan met azijn!" Wij snapten helemaal niet wat Moe bedoelde, haringen met stroop?? Maar het ging natuurlijk over de prijs, snap je!

Mijn vader maakte altijd haringen in. Als het weer zover was, dan zei hij tegen Moe: "Bestel er maar 75 stuks, maar let op de prijs!" Nou, dat was Moe wel toevertrouwd.

Na veel stroop wordt de koop gesloten en volgende week zal alles bezorgd worden. En daarvoor moet ik speciale boodschappen gaan doen. Want voor het haring inmaken heb je speciale spullen nodig. Vader gebruikt er een grote brede stopfles voor. Ik moet eerst twee liter azijn halen (bij Kruidenier Cranendonk, aan het Pijnackerplein, waar ze de azijn voor me in mijn meegebrachte flessen gieten) en dan een grote ui. Op de hoek van de Zwartjan en de Burgemeester Roosstraat heb je drogist Bos, daar moet ik haringkruiden met pepertjes kopen, die kosten wel 45 cent, maar ja, Vader heeft het zelf gezegd, dus moet het.

En dan was het zover. Nou, wij natuurlijk allemaal kijken als Vader aan de haring-inmaak ceremonie begon. De azijn in de fles, de ui in ringen gesneden, de kruiden en de pepertjes, en dan de schoongemaakte haringen. Als alles erin zat, moest de stopfles afgedekt worden. De fles had geen deksel of zo. Vroeger had je zogenaamd "vetvrij papier", nou een velletje daarvan ging over de mond van de fles, dan een touwtje er een paar keer stijf omheen gedraaid. "Zo," dachten wij als kinderen dan, "dat is klaar," maar nee hoor, want wat deed vader vervolgens: hij prikte met een vork een rij gaatjes in het papier! Hij zei dan: "Anders kunnen de haringen geen adem halen en dan gaan ze dood!" "Nou ja, ze wàren toch al dood? " Dus wij snapten er niks van. Maar ja, Vader zei het, dus was het vast zo.

Bijloo's

Ach, dat schiet me nog te binnen. Heeft niks met bonen of haring te maken, maar als ik naar drogist Bos moest, dan moest ik van Moeder ook altijd gelijk een flesje "Bijloo's-hoofd-eau-de-cologne" meebrengen. Dat was tegen hoofdluis, maar daar mocht je toen niet openlijk over praten. Zowel mijn zus als ik hadden lange haren en die moesten goed bijgehouden worden. Moeder zei dan altijd: "Je kunt dat dan in één rit meebrengen." Hoezo, "rit" - ik moest wel naar Bos lòpen.

Een jaar nadat dit verhaal op het internet kwam, kregen we o.m. deze reaktie :

Geachte mevr. Engelfriet-Boogaard.

Ik had een vraagje : moeten de bonen droog in de pot of met water en hoeveel zout moet er gebruikt worden per kg bonen.
Wij hebben het namelijk geprobeerd maar na een paar dagen was het een beschimmelde witte smurrie geworden.

En daar kwam het volgende antwoord op van Alie Engelfriet-Boogaard :

Het is een toch wel lang antwoord geworden, dus zet u schrap:



Nou en dan als toetje voegt Aad er dit nog aan toe :




Ook kregen we nog deze lekkere reaktie:

Beste mevrouw Engelfriet,

Al eerder reageerde ik naar Aad, dat ik jullie website zo geweldig vond.
Ik heb toen wat verteld over de bonen in het zout, zoals u die nog kende en die wij heden ten dage nog steeds eten.
In augustus heeft vooral mijn vrouw er veel werk aan gehad, afhalen, snijden zouten, aandrukken enz. enz.

Gisteren, zaterdag 15 janauri 2004, hebben we ze alweer voor de derde keer gegeten dit seizoen.
Compleet met rookworst en een zij gerookt doorregen spek. Een foto van de tafel sluit ik hierbij.

hanssaarlooseten

Zoals u ziet is er een bij die het niet op het bord heeft, maar ook die wordt voorzien van een kostje naar haar mondje. Geen probleem bij ons. De rest heeft het bord echt helemaal volgeladen en daarna hebben we echt heel lekker gegeten.
Succes verder met de website.
hartelijk groeten van Hans Saarloos uit Haastrecht.

En deze:

Als ze nu nog snijbonen in willen maken kunnen ze het recept aanhouden, maar de bonen in bijv een haringvaatje doen die dan luchtdicht wordt afgesloten zodat je geen last meer van schimmel hebt en ook geen steen en doek meer nodig hebt
Hoop dat iemand er wat aan heeft

Lika





Familiewapenklein
wat zijn we trots op ons familiewapen ...., beetje jaloers zeker ....


Terug naar de top





Last update :

12 Augustus 2006