Naar beneden

Hoofdpijn ? Johannes de Doper weet raad !!

Aad heeft dit verhaal nodig om hier later naar te verwijzen als we het over de Rotterdamse Gezondheidszorg hebben

Het volksgeloof, dat altijd zeer aanschouwelijk en concreet werkt, vond in de H.Cunera, die met een halsdoek werd gewurgd, een bijzondere patrones tegen hals- en keelziekten. Daar bovendien de koningin, die uit jalouzie Cunera had laten doden, haar in een stal had begraven, werd Cunera tevens patrones van het stalvee. De Norbertijnen hebben vanuit hun klooster bij Rhenen met zijn beroemde Cunerakerk de verering overgebracht naar Berne en later naar Heeswijk en omgeving.
Een verslag over de bedevaarten naar Heeswijk in 1960 vermeldde, dat "gewijd water en gewijd brood in ongekende hoeveelheden werden meegenomen om thuis te dienen voor mens en dier"

Een ander voorbeeld van analogie is de aanroeping van Sint Jan de Doper, die werd onthoofd, tegen hoofdpijn

In de kapel van Leenderstrijp is een eikehouten Johannesschotel uit het begin van de 16e eeuw het aanknopingspunt geweest, sinds 1962 worden ook hier de Sint-Janstrossen gewijd op de feestdag 24 juni.

Tegen hoofdpijn werd ook wel een andere onthoofde heilige aangeroepen, kapjes met afbeeldingen van deze H. Anastatius werden dan onder het bidden van een bepaald gebed op het hoofd gezet.
Het meest krachtdadig waren echter overeenkomsten met de pijnlijke doornenkroon van Christus, bij Hakendover, gem. Tienen, zetten nog jaarlijks talrijke bedevaarders voor het altaar van de H. Maurus een van de daar liggende ijzeren kronen op het hoofd, om zich tegen hoofdpijnen te vrijwaren of ervan bevrijd te worden.

In alle bovengenoemde gevallen en trouwens in alle bezoeken aan bedevaartskerken is er sprake van een sterk vertrouwen in de macht van de heiligen, dat de H. Maria als moeder van de lijdende Christus en als "Onze Lieve Vrouw van de zeven smarten" het grootste vertrouwen genoot, mag niet bevreemden.

Overigens had de votksverbeelding geholpen door allerlei legenden, voor bepaalde ziekten ook andere heiligen ingeschakeld. Soms was de naam van een heilige al voldoende om als specialist-geneesheer te worden aangeroepen, zoals Cornelius (cornu = hoorn) bij ziekten van het hoornvee of Blasius tegen keelziekten (blaasjes).

Bij de nu volgende gebruiken komt een nieuw element naar voren, nl het geloof dat symbolische handelingen werkelijke gevolgen kunnen hebben, het is een van de vele vormen van magie. Het afbinden of vastspijkeren of vastknopen van de koorts is hiervan een van de duidelijkste voorbeelden.

Offeren behoort tot de overdrachtsrituelen. Daar men zichzelf niet kon overdragen, werd naar een vervanging gezocht.
Oorspronkelijk offerde men het eigen gewicht, in de bedevaartskerken waren grote weegschalen hiertoe aanwezig. Een 16e-eeuws Vlaams lied bezingt een bedevaartsoord van de H. Cornelius "Men woegh daer kinders ras/tegen Tarw en vlas", de weegschaal, die overigens al voorkomt in de 6de eeuw bij het graf van de H. Martinus van Tours, is ook bekend van S. Dimpna te Geel, waar men als boete eerst graan langs de deuren moest bedelen en dan offeren "even veel als het eigen gewicht"

Voor de genezing van een keelziekte beloofde een zieke zoveel brood en wijn, als hij zelf woog, aan de H. Cunera
Degrote ex-voto's in was en zilver vormden een volgende phase, gebrek of zuinigheid heeft ervoor gezorgd, dat ze steeds kleiner werden.
Het huidig offeren van kaarsen of geld voor een genezing mist dat aanschouwelijk element, dat typerend is voor de vroegere volksgebruiken, al vormt geld wel degelijk een stuk van ons eigen leven.
Tot de plastische gebruiken behoort nog het offeren van spijkers of "nagelkoppen" tegen zweren, die wel enige overeenkomst vertonen met spijkerkoppen. Dit symbolisch offer, dat vroeger op diverse plaatsen voorkwam, is in Nederland alleen nog te vinden in de veldkapel op Esdonk bij Gemert. De spijkers worden door een opening in het buitenglas geworpen op een beeld van Christus-in-het-graf, of de relatie tussen de geofferde spijkers en de met nagels gekruisigde Christus oorspronkelijk is, kan bij gebrek aan gegevens moeilijk worden aangegeven.
Daar deze kapel vooral in de Goede Week bijzonder in trek was, is deze samenhang niet uitgesloten.

Het volksgeloof heeft eigen denkvormen, die niet gebaseerd zijn op verstandelijke logica maar vooral op uiterlijke overeenkomsten in kleur, vorm of naam.
leder beeld en iedere afbeelding bezit iets van de kracht van degene, die is afgebeeld. De grote waarde die men hechtte aan afbeeldingen op prentjes van bedevaartsoorden van bepaalde heiligen leidde ertoe, deze prentjes, zeker indien zij aangestreken waren aan een of ander wonderdadig beeld, onder de hoofdkussens of tussen de kleuren van de zieken te leggen. Dit vertrouwen in de macht van de heiligen nam wel eens vreemde vormen aan, wanneer men zulke prentjes ging verknippen en de knipseltjes in de pap van de zieke oploste om zo door het opnemen van de "krachtdadige afbeelding" de genezing te bevorderen.

Er zijn ook kleine pijpaarden beeldjes bekend, die men op bedevaartsplaatsen voor weinig geld kon kopen en die werden gebruik als "schaafbeeldjes", men schaafde wat klei van het beeldje af en gaf dat als "hemelse artsenij" aan de patiënten.

Dergelijke krachtige poeders zijn ook op ander gebied bekend. Er bestaan koekplanken met het hele ABC , vlijtige kinderen kregen op school als beloning zulke koekletters, opdat zij door het opeten van de letters nog vlugger en beter het hele alfabet zouden leren

wat zijn we trots op ons familiewapen ...., beetje jaloers zeker ....