18 Juni 1932
Een der belangrijkste evenementen - georganiseerd door Jacques Kleiboer - van het zomerseizoen van 1932 was de rondvlucht van het luchtschip "Graf Zeppelin" boven Nederland en de landing op het vliegveld Waalhaven. Op die bewuste zaterdagmiddag werden 100.000 bezoekers op het vliegveld eerst gedurende enkele uren bezig gehouden met luchtvaartdemonstraties. Toen kwam dan het grote ogenblik:
"Dames en Heren", - roept de omroeper uit - ,,het grote ogenblik is aangekomen. Het luchtschip Graf Zeppelin is boven Rotterdam op weg naar Waalhaven. Die kleine grijze vlek daarboven de schepen, dat is de Zep-pe-pe-lien! "
Met een ruk wendden de hoofden zich om. Boven de vliegveldbeschutting uit het luchtschip te zien komen. Daar komt ie! Statig komt het gevaarte aanruisen, volmaakt rustig, ragscherp koerszettende naar het vliegveld. Daar komt nu de deining onder de menigte .....
De landingstroepen, soldaten met een blauwe band om de arm zijn al een kwartier tevoren naar het landingspunt gemarcheerd, stram, voor zover in Nederland een soldaat stram kan lopen. Ze worden gevolgd door gymnasten in luchtige costuums, die in elastische looppas hun posten links en rechts hebben bereikt. Een grote rood-witte vlag is plat op de grond neergelegd, op de plaats, waar volgens de berekening van de windsterkte de Graf Zeppelin moet landen. Dan komt de reus met rustige kracht op geringe hoogte de schutting ten zuiden van de hangars overzetten, net precies als elk Pandertje, krek zoals de Koolhoven-coupé dat een paar maal per dag doet.
Rustig, maar toch vrij snel duikt de kop van de luchtreus naar beneden, de achterste van de vijf motoren wordt al gestopt, de andere draaien nog flauwtjes. Langzaam heel langzaam zakt het gevaarte naar beneden. In de verte ziet men het gewriemel van de landingsmanschappen.
Daar hebben ze de gondel al te pakken en houden hem stevig vast. Uit de motorcabines in het midden en achteraan komen hoofden te voorschijn, die naar de gymnasten gebaren, langzaam wordt nu ook de staart van het luchtschip naar beneden gehaald. Om zes minuten over vijf is de Graf Zeppelin vlot boven Waalhaven geland.
Even later vertrekt een kleine karavaan van auto's van de Graf Zeppelin naar het gebouwtje van de Aero Club. Het zijn de passagiers die aan de rondvlucht boven het land hebben deelgenomen. In de voorste auto van de Aero - Praeses zit prins Hendrik, die ook van Twente is meegekomen, en direct na zijn aankomst wordt op het gebouw van de Aero Club de prinselijke standaard gehesen, terwijl het publiek op de tribunes een spontaan gejuich aanheft. Op de gereserveerde tribune heeft een hartelijke begroeting plaats tussen de daar verzamelde autoriteiten en de passagiers van het luchtschip met de Prins en de ministers aan het hoofd. Generaal Snijders en wethouder De Jong drukken de Prins de hand en deze vertelt enthousiast over de tocht.
Terwijl deze begroeting plaats had was op de perstribune enige onrust ontstaan. De organisatoren van luchtdag hadden aan de Rotterdamse bladen reeds tevoren heel clandestien toegezegd, dat ze bij het luchtschip een kijkje konden nemen. Toen dan ook alles rustig van stapel liep en het luchtschip was geland werd diep in het geheim het sein van de aftocht gegeven. Wij klommen over de balustrade en verzamelden ons rondom een van de organisatoren, toen er een kink in de kabel kwam.
De politie die heel sterk vertegenwoordigd was, trad tussenbeide en maakte onder leiding van de hoofdcommissaris zelf (wegens gevaar voor navolging door het publiek) bezwaar tegen de tocht. Of de luchtdag-organisatoren al opmerkten dat de Zeppelin-directie geen bezwaar had tegen het bezoek van een zo beperkt gezelschap als de pers, het mocht niet baten...
Het vermocht de goede stemming niet bederven. De op het veld aanwezige journalisten schaarden zich op het eerste commando in rijen van twee en juist zou men het schouwspel beleven van de militaire opmars der persridders, voorafgegaan door een défIlé met "koppen rechts! "voor de hoofdcommissaris, toen ineens het aanslaan van de motoren ons oor bereikte en...phoei-i-i-iii daar ging de Zeppelin de lucht in, nagewuifd door de landingsmanschappen.
Het was een ogenblik zo komiek, zo dwaas, dat wij lang zullen onthouden. Op de gereserveerde tribune stond een man met een geweldige krans met linten in de vaderlandse kleuren. Die krans was bestemd voor de huldiging van kapitein Lehmann.
Even verder wachtte een bediende van een bekende vishandelaar uit Rotterdam op het ogenblik waarop hij toestemming zou krijgen om een bestelling kreeft, sla en eieren die telefonisch uit Friedrichshafen was opgegeven naar het luchtschip te mogen brengen. Onthutst zag het bestuur van de Aero Club de Zeppelin zich vrij maken van de aarde.
De mooie Duitse speech zat nog onuitgesproken in het hoofd van de praeses, de expresselijk gemaakte tribune was nog niet bestegen, de ets van Rotterdam die men de commandant als een herinnering wilde aanbieden, stond nog in het clubgebouw, en wat het gekste was twee passagiers voor Friedrichshafen die eerst de huldiging van kapitein Lehmann wilden bijwonen, wachtten daar ook nog rustig af...
Hoe het zij voor het publiek op de tribunes was het natuurlijk ook een teleurstelling dat de Zeppelin al zo spoedig vertrok, maar het meest beteuterd keken toch wel de organisatoren van de Luchtdag, die voor deze schaarse minuten 35.000 Reichsmark hadden moeten neertellen.
De heer Van der Leeuw kwam kort daarna met zijn auto terug met de mededeling, dat kapitein Lehmann het beter had gevonden om maar ineens te vertrekken. Er stond nogal wat wind en de weerberichten waren ook niet al te gunstig en hij dacht er niet over om het luchtschip te verlaten. Hoe dit zij, een bijzonder gunstige indruk heeft dit plotselinge vertrek van de Zeppelin niet gemaakt.
Voor het grote publiek is echter alles weer vergoed door de royale wijze waarop kapitein Lehmann van de duizenden heeft afscheid genomen. Zeer laag vloog de Zep vlak boven de tribunes. Uit alle raampjes van de gondel werd gezwaaid en de manschappen in de cabines der motoren wuifden onophoudelijk met de Blue Peter.
Op verzoek van de radio-omroeper zwaaiden de tienduizenden met zakdoeken en met hoeden terug en dit vertrek werd tot een van de aardigste en indrukwekkendste momenten van het bezoek, een afscheid dat uiteindelijk overging in een donderend gejuich, dat zich vermengde met het gezoem der motoren en het vrolijk gefluit van de boten in de havens en de sirenes op de weg.
Mijn vader heeft een jeugdherinnering op papier gezet over een Zeppelin die over Rotterdam vloog. Hij dateerde dit in 1927.
Nu is mij bekend dat de Zeppelin vanaf 1922 is geproduceerd en transatlantische vluchten uitvoerde. Werd er bij deze vluchten ook over steden als Rotterdam gevlogen? Dan zou het kunnen; anders heeft mijn vader het verkeerd en moet het verhaal in 1932 hebben plaatsgevonden.
Met vriendelijke groet,
Richard van Vugt
Bij deze vraag voegen we nog dit toe, naast ons bovenstaande verhaal:
Waalhaven, het eerste Nederlandse vliegveld voor de burgerluchtvaart, werd op 26 juli 1920 geopend. Op 18 juni 1932 tijdens het bezoek van de Graf Zeppelin trokkken duizenden mensen naar dit vliegveld, ook bij luchtfeesten en bij het bezoek van de Lindberg (2x)
En dus zijn we erg blij met het volgende verhaal ontvangen van Richard van Vugt:
- De Zeppelin boven Rotterdam op zondag 13 oktober 1928
Het is zondag en de zon schijnt op deze mooie oktobermorgen. Vader maakt zich klaar om naar de Hoogmis te gaan. Hij heeft mij aangekeken en gevraagd of ik mee wilde. Wat dacht je? Natuurlijk wil ik met hem mee. Het moet iets moois zijn die 'hoog'mis. Anders zou die zo ook niet heten.
Het is tijd en we lopen het trapportaal uit en verlaten onze woning aan de Van Duylstraat 61. Heerlijk zo buiten te lopen in de frisse lucht. Het is nog stil op straat. Alleen wat kerkbezoekers lopen met kroost ingetogen verder. Vader heeft zijn missaal in zijn binnenzak gestoken. Maar de vrouwen hebben hun kerkboek meestal in de hand. Gezellig voortstappend aan de hand van mijn vader babbel ik honderduit.
Bij het plantsoentje in de Jan Kruijffstraat steken we over. Op de hoek is een winkeltje waar ze heilighartbeelden verkopen en rozekransen. Voor ons ligt de noodkerk van Sint Antonius Abt, waar pastoor Beukering de scepter zwaait. Het is een goedhartige man met een groot eirond gezicht en een kolossaal figuur. Als hij niet zo glimlachend naar me keek, zou ik het liefst zijn weggelopen.
Binnen in het donkere portaal zoekt vader een weg naar de trap die naar het balcon leidt waar ook de organist speelt. Er zijn hier weinig zitplaatsen. We kijken uit op het houten altaar en horen het klossen van de schoenen over de planken vloer. Reikhalzend staar ik naar voren waar de kaarsen zijn aangestoken en in het gangpad de zangers in witte toog staan opgesteld. Het orgel begint te spelen en even later volgen de mensen in de kerk. Leuk joh. Het is allemaal nieuw voor me als zesjarige. Genietend van de vertoning ontwaar ik telkens weer een ander voorwerp dat mijn aandacht trekt. Het gezang verstomd en de preek begint.
Het gaat allemaal langs me heen en verveeld ga ik maar achterom kijken. Daar valt nu weer veel meer te beleven. Sommige mensen zitten zachtjes met elkaar te praten en anderen zijn in slaap gevallen. Dan opeens lijkt de kerk weer bevangen te zijn door leven. Het orgel begint te spelen en de kerkbezoekers gaan luidruchtig staan om het 'Credo' aan te heffen. 'Credo in unum Deo' zingt de pastoor en het volk gaat verder. De ruimte is nu weer gevuld. De reuk van kaarsen en wierook vermengd zich met elkaar.
Tijdens de consecratie is het even stil. Even maar! Want terwijl de hostie wordt opgeheven is een duidelijk gebrom waarneembaar dat snel aangroeit. De pastoor kijkt omhoog, vermanend naar de organist, die nietsbegrijpend achterom kijkt. Zijn orgel geeft dat geluid niet. En dan, zijn er mensen die bij het grote ronde raam van het balcon gaan staan en zich verdringen om naar buiten te kijken. Vader pakt me ook bij de hand. Gelukkig dat we hier staan want dan kan ik ook kijken. De kerk stroomt gedeeltelijk leeg, de straat op. Iedereen staart naar boven. Degenen die in de kerk zijn gebleven staren vragend naar boven, naar het balcon en naar de kerkdeuren waar de menigte zich vergaapt. En dan zie ik op straat een onheilspellende schaduw voortschuiven. In plaats van naar boven kijk ik nu naar beneden. Vader wijst: 'Nu moet je naar boven kijken. Dat is de Zeppelin. Daar zitten mensen in. Kijk in die gondel. Daar kun je ze voor de raampjes zien zitten.'
Alle devotie is verdwenen. De pastoor heeft zijn hostie neergelegd en wacht geduldig tot zijn schare weer tot bezinning is gekomen. Dat was wel mooi. Nog nooit heb ik zo'n fijne zondag beleefd. Telkens zie ik weer dat beeld van die reusachtige sigaar voor me. Wel een beetje eng hoor.
Arnold van Vugt (1922-1997)
2 juli 1996
En natuurlijk hebben we nog veel meer verhalen waarin vliegveld Waalhaven voorkomt:
| Klik hier als je wilt zoeken via Aad's Freefind search engine, vul in het venster jouw woord in, bijvoorbeeld Waalhaven en klik op ENTER |
|---|
Op zoek naar nog meer verhalen uit de Pers anno 1860 - 1940 ? Klik dan maar vlug HIER
