In 1899 werd een ingenieus doordacht, typisch 19e eeuws systeem bedacht door de Spaarbank te Rotterdam om de afhandeling van een storting of een opname wat efficienter te doen verlopen. De Spaarbank was hier best trots op, want het werd uitvoerig beschreven, alhoewel in die tijd werd niet naar de mening van de klant gevraagd, zouden ze dat nu in 2004 wel doen??

Lees maar eens mee hoe toen het een en ander werd afgehandeld door de Spaarbank te Rotterdam, aan de Botersloot natuurlijk:

Het publiek zal geholpen worden in het tegenwoordige kantoor der zitting van terugbetaling door vijf beambten op de navolgende wijze:

Beambte A neemt van den spaarder het spaarbankboekje aan, vraagt hem, hoeveel hij wenscht in te leggen of terug te ontvangen.

Daarop begeeft A zich naar tafel 3 en zoekt het Rekening-Courantboek, waarin het met het spaarbankboekje correspondeerende folio staat, slaat het Rekening-Courantboek op dat folio open, en geeft dit aan beambte B.

Het spaarbankboekje geeft A aan beambte C.

Beambte C leest hardop het nummer van het spaarbankboekje, naam van den inlegger en de som, welke de spaarder wenscht in te leggen of terug te ontvangen.

Beambte B boekt deze som onmiddellijk in het Rekening-Courantboek als inlage of terugbetaling.

Beambte C boekt de som in het spaarbankboekje als inlage of terugbetaling.

Beambte D boekt nummer, naam en som in zijn op tafel No. 2 liggend register van inlagen of in zijn op dezelfde tafel liggend register van terugbetaling.

Beambte A schrijft nummer en som op twee losse controlelijsten, liggende op tafel No. 1.

Op dit moment is dus de inlage of terugbetaling gelijktijdig geboekt:
in het Rekening-Courantboek,
in het spaarbankboekje,
in het register van inlagen of terugbetaling,
op een losse controlelijst.

Thans geeft beambte C het spaarbankboekje aan den kassier, beambte E, deze boekt het nummer van het boekje en de som der inlage of terugbetaling op twee losse controlelijsten (volgens het model thans bij Commissarissen bij de zitting in gebruik), parafeert het boekje en ontvangt of betaalt daarna de som.

Alleen bij terugbetaling valt er nog één handeling door den spaarder te verrichten: hij begeeft zich naar tafel 2 en teekent daar in het register van terugbetaling voor kwijting.

Na deze handelingen, welke minder tijd vorderen dan de lectuur dezer uiteenzetting, is beambte A weer gereed, een volgenden spaarder te helpen.

Tot zoover de aanhaling uit het rapport van Januari 1899. Hoe goed deze regeling mocht ineensluiten en hoe afdoende zij mocht zijn uit het oogpunt van controle, zoo was het toch niet onbegrijpelijk, dat bij vermeerdering van den toeloop zich spoedig bezwaren zouden doen gevoelen. Vooral wanneer er veel nieuwe boekjes werden gevraagd, kon het aantal wachtenden in de wachtkamer onrustbarend toenemen. De reproductie eener photografische opname van de toenmalige wachtkamer op een der drukke uren moge ten bewijze daarvan strekken. Ook de nadeelen van het werken met rekening-courantboeken deden, naarmate het aantal hoofden van rekening toenam, zich steeds meer gelden.

Wachtkamer in het oude Hoofdgebouw van de Spaarbank te Rotterdam

Is mijn boekje nu bij C of bij D of ligt het misschien onder tafel 3....en zijn ze het kwijt

De zitting in de jaren tusschen 1899 - 1903

en dus het systeem van tafel A naar tafel C of was het net andersom ??
Van de wijze, waarop men in het in 1904 geopende gebouw deze bezwaren heeft weten te ondervangen - met de nieuwe werkwijze zelve werd reeds 1 Mei 1903. dus nog vóór de opening van het nieuwe gebouw van den Spaarbank te Rotterdam, een aanvang gemaakt - krijgt men een goed beeld door de achtereenvolgende beschouwing van de met dat doel opgenomen afbeeldingen der ruimten in het nieuwe gebouw, die bepaaldelijk voor de bediening van het publiek zijn bestemd.

De hal in het nieuwe Hoofdgebouw

De loketten voor de administratieve behandeling liggen aan de rechterzijde der hal
de kassen aan de linkerzijde

Daartusschen recht tegenover den hoofdingang bevindt zich het lokaal
voor de inschrijving der nieuwe boekjes

Links in de hoek een borstbeeld van Mr. M. Mees
bij gelegenheid van zijn 40-jarig Jubileum (December 1906) als Commissaris van de Spaarbank te Rotterdam

Marten Mees

1828 - 1917

LINK

Naar het voorbeeld van sommige spaarbanken in het buitenland koos men het systeem, waarbij het publiek wordt ontvangen in eene centrale hal, ter weerszijden waarvan zich bevinden de loketten, waaraan het publiek zich heeft te vervoegen.
De administratieve en de geldelijke behandeling werden gescheiden; een maatregel, die in de eerste plaats van belang is uit het oogpunt van controle, doch bovendien splitsing van den toeloop en snel afhelpen van het publiek bevordert.
In dezelfde richting werkt de verdere verdeeling der administratieve behandeling van inleg en terugbetaling over verschillende loketten.
Tot die splitsing verkreeg men de gelegenheid door de vervanging der omslachtige rekening-courantboeken door rekening-courantkaarten. Hierdoor toch werd er voor goed een einde aan gemaakt, dat twee beambten, die verschillende posten te behandelen hebben, op elkander zouden moeten wachten, omdat die posten in hetzelfde rekening-courantboek voorkomen.

Kaartenruimte met kaartenwagentjes in het nieuwe Hoofdgebouw
De rekening-courant-kaarten zijn in volgorde der nummers geplaatst in metalen wagentjes, die gedurende de zitting worden opgesteld in de zoogenaamde kaartenruimte, gelegen achter de loketten voor de administratieve behandeling van inleg en terugbetaling.
Van elk boekje, dat aan een dier loketten voorkomt, kan dus, ter vergelijking van het saldo, onverwijld de correspondeerende rekening-courantkaart worden getrokken. De kaartenwagentjes worden des nachts geborgen in eene brand- en inbraakvrije kluis.
Rustige behandeling der inschrijving van nieuwe boekjes en wegneming van het door die inschrijving vroeger veroorzaakte oponthoud worden bereikt, door de candidaat-inleggers te verwijzen naar een beambte, die bepaaldelijk met de inschrijving der nieuwe posten is belast en daartoe zitting houdt in een afzonderlijk vertrek, eveneens uitkomende in de centrale hal.
Bovendien bracht de invoering van het kaartsysteem en van de daarop berustende controle mede, dat voor de bijhouding der rekening-couranten, die vroeger tijdens de zitting en in hetzelfde lokaal plaats had, eene aparte afdeeling met eigen lokalen werd bestemd, waar de kaarten dagelijks, telkens na afloop der zittingen, worden bijgewerkt en gecontroleerd.
Het spreekt vanzelf, dat ook dit heeft bijgedragen tot beperking en vereenvoudiging der werkzaamheden. waarop het zich voor inleggen of terugontvangen van geld aanmeldende publiek telkens heeft te wachten.

Bij gewonen toeloop pleegt te kunnen worden volstaan met één loket van inleg en één loket van terugbetaling voor de administratieve behandeling; daarnevens voor de geldelijke behandeling met één kas, waarvan het loket is gelegen aan de tegenovergestelde zijde van de hal. Er bestaat intusschen gelegenheid om, zoodra en zoolang de toeloop van het publiek dit noodig maakt - en dit geschiedt schier dagelijks gedurende korteren of langeren tijd - voor één of meer dezer drie groepen van werkzaamheden een tweede of, zoo noodig, een derde loket open te stellen. In tijden van spanning is het zelfs meermalen voorgekomen, dat met vijf loketten van terugbetaling en drie kassen moest en kon worden gewerkt.

Is er te veel gezegd, toen hierboven werd verklaard, dat de in 1899 ingevoerde verbetering eerst ten volle tot haar recht is gekomen door de organisatie, die in 1904 door de opening van het nieuwe gebouw werd mogelijk gemaakt?

Na 1904 is de regeling der openingsuren van het Hoofdkantoor, van 9 uur des ochtends tot 8 1/2 uur des avonds met eene pauze in de middaguren van 1 1/2 tot 5 uur, jaren lang onveranderd gebleven.

wat zijn we trots op ons familiewapen ...., beetje jaloers zeker ....