We gaan het hebben over de roerige dagen van juli 1932 in Overschie.
In het Vereenigingsgebouw aan de Oranjestraat werd op woensdag 8 juli een bijeenkomst gehouden waarop de heren Baars en Knotsenburg zouden spreken. Baars was leider van 'De Bezem', een organisatie, die later werd omgedoopt in 'Algemene Nederlandse Fascisten Bond' Op deze woensdagavond vertelden beide heren, dat zij in Amsterdam ongeregeldheden hadden veroorzaakt. "Want", zo zeiden zij, "wij zijn mensen van de daad".
Een van de aanwezige tegenstanders wilde daarop de spreker in de rede vallen. Hij werd door een zestal fascisten in elkaar geslagen, waarna een vechtpartij volgde. De politie greep hierop in en verdreef met harde hand de 'ordeverstoorders', socialisten en communisten, uit deze bijeenkomst. De fascistische vechtersbazen werden ongemoeid gelaten
Een week later deden zich opnieuw ongeregeldheden voor. Ditmaal hield Baars een toespraak in Schiedam. Hij zal er ongetwijfeld met krachtige taal gepleit hebben voor een sterke staat naar Duits of Italiaans model of zoiets.
Aanhangers uit de wijde omtrek, onder andere groepen uit Delft en Den Haag, trokken erheen. Als tegenactie trokken ook communisten, SDAP-ers en andere tegenstanders van het fascisme uit de omgeving op naar Schiedam. Zij versperden de Overschieseweg met een boom en verzamelden stenen om er de naar huis rijdende fascisten mee te bekogelen.
In ieder geval één van de fascisten liep in hun val. Zijn wagen werd zwaar beschadigd en hij en zijn medepassagiers liepen de nodige verwondingen op
Een van de inzittenden verklaarde aan de politie, dat er op hem geschoten was. De politie van Overschie rukte met versterking uit richting Schiedam en trof vlak bij de gemeentegrens twee groepen van ongeveer dertig man aan. Zij sloeg met geweld op deze groepen in. Er viel een aantal gewonden, terwijl sommigen een goed heenkomen zochten door in de Schie te springen
in de winkel achter de lantarenpaal was in de jaren zestig de kapper van Aad gevestigd....
Ondertussen waren andere groepen communisten in Overschie gebleven. Zij hadden zich, met de nodige stenen, aan de Delftweg bij de Schielaan opgesteld. Fascisten op weg naar Delft en Den Haag waren hun doelwit.
links op de hoek de woning van de burgemeester
Op de hoek waar zij stonden, woonde echter Burgemeester Baumann met zijn gezin.
1928-1941
Uit angst voor de oproerkraaiers werd vanuit het burgemeestershuis om hulp gebeld naar Rotterdam en om advies naar Den Haag. Zowel de politie als de mariniers stuurden vanuit Rotterdam manschappen. De mariniers kwamen zelfs per taxi.
De communisten hadden zich al verspreid, maar werden achterhaald. De krant 'Voorwaarts' schrijft: Een ware hakpartij ontstond en luid schreeuwend, volgens de hoofdagent als magere varkens, volgde een paniek onder de aangevallenen In het dorp patrouilleerden de mariniers met de bajonet op het geweer tot de rust was weergekeerd
Nog één keer daarna, op 20 Juli, kwam het tot ernstige ongeregeldheden. Nu zou een linkse leider, Schmidt van de Onafhankelijke Socialistische Partij, een toespraak houden, waarin hij felle kritiek zou leveren op het optreden van de burgemeester. Hij kondigde aan de burgemeester en de politie van Overschie te zullen aanwrijven, dat zij de fascisten steunden
De burgemeester liet veertig politieagenten uit Rotterdam komen om samen met hun Overschiese collega's de demonstranten te 'ontvangen. Veel van de toehoorders van de redevoering van Schmidt zouden uit Rotterdam moeten komen. Bij de Zestienhovense Kade werden zij teruggeslagen door de fel en hardhandig optredende politie. De zaal van het Vereenigingsgebouw, waar de toespraak zou worden gehouden, bleef gesloten. Het bestuur van de vereniging vond het bij nader inzien beter geen politieke bijeenkomst in haar gebouw te laten houden.
Driemaal kregen tegenstanders van de fascisten zo in een korte tijdspanne flinke vegen uit de pan in Overschie. Het zal de bewoners van Overschie toen niet erg verwonderd hebben.
Burgemeester Bos weigerde indertijd bijvoorbeeld de eerste socialisten in de raad een hand te geven. En men fluisterde, dat de huidige burgemeester Baumann en zijn zoon sympathiseerden met fascisten als Baars en later ook met de nog jonge NSB.
Baumann schijnt zich overigens gedistancieerd te hebben van de NSB, nadat van regeringswege aan ambtenaren werd verboden lid te zijn van onder andere deze organisatie (december 1933).
op de achtergrond de Delftweg met de RK Kerk Sint Petrus' Banden
vlakbij het Voorom
In een huis van de exportslager Bos werd een eigen vereinigingsgebouw voor de NSB opgericht, Het Bruine Huis. Van Vloten, een bankdirecteur, werd kringleider. Mogelijk heeft het in de bedoeling gelegen om Overschie het NSB-centrum voor de wijde omgeving te maken. De kaarten lagen daarvoor wel heel gunstig. Niet alleen waren er in Overschie veel welgestelden die steun gaven en een burgemeester van wie geen moeilijkheden waren te verwachten, ook binnen het politiecorps hadden zij hun man:
Hoofdagent Woerts, verleende zijn diensten en zorgde, dat nieuw personeel voor het politiecorps werd uitgezocht op gelijke sympathieën.
Woerts was ook de man, die in de dertiger jaren de lange harde Russische zweep in Overschie liet invoeren als wapen voor de politie. Die invoering liep overigens op een mislukking uit, want wellicht was hij in tijden van nood nuttig en versterkte hij het martiale uiterlijk van de politie, maar bij het dagelijks werk was het gelukkig erg lastig om met zo'n lange zweep te lopen.
Bij het uitbreken van de oorlog bleken vijf van de acht politieagenten in Overschie (Woerts was toen al vertrokken) lid van de NSB te zijn.
Voor meer verhalen over en foto's van Overschie klik je even HIER
1928-1941
Als historicus van de gemeente Jacobswoude (waarin o.m. de voormalige gemeente Woubrugge) ben ik bezig naar een studie van de burgemeesters.
Een van hen was Jan Cornelis Baumann (1916-1928 te Woubrugge).
Hij was een nogal omstreden figuur, had hier niet veel vrienden en stelde zich nogal autoritair op.
Wij hebben in het gemeentearchief geen goede foto van hem uit zijn Woubrugse periode.
Nazaten van hem heb ik niet kunnen traceren om er om te vragen.
Weet u mij te helpen aan een portret liefst uit het begin van zijn Overschiese periode (zo dicht mogelijk bij 1928).
Bij voorbaat hartelijk dank!
Hans van der Wereld
