Heb je een vraag of opmerking voor Gerrie van der Laan, stuur dan Aad, de webmaster, een email: aad@engelfriet.net
Op onze site kun je meer vinden over de in dit verhaal genoemde namen en aspekten, gebruik daarvoor onze zoekmachine:
| Klik hier als je wilt zoeken via Aad's Freefind search engine, vul in het venster jouw woord in, bijvoorbeeld Middenstand en klik op ENTER |
|---|
De middenstand en het wettig gezag
De middenstand en het wettig gezag door N.F. Epkema, 2e penningmeester van de Rotterdamsche Middenstandsvereeniging "Handel en Nijverheid" 1919-1929.De middenstand, waarin het hart van het land klopt, vormt de verbindingsschakel tussen de twee uiterste standen, namelijk de arbeiders en de grootkapitalisten. Wee dan ook het land, waar hij niet aanwezig is, het kapitaal van de enkeling niet meer bestaat, het gehele maatschappelijk leven in één wet is ondergebracht, slechts een en dezelfde salariëring geldt, alle initiatief is gedood, enz.
De ganse gemeenschap heeft dan ook belang bij een goed functionerende middenstand, hetgeen men het best heeft kunnen waarnemen in de mobilisatiejaren, toen de middenstand op verschillende terreinen door de overheid geheel of gedeeltelijk verdrongen is. Deze tijdelijke overheidsmaatregelen droegen de kiem in zich om zo spoedig mogelijk opgeheven te worden, teneinde de distributie wederom in handen te stellen van hen, wier levenstaak zulks is.
Maar toen kwam november 1918, de maand waarin mr. P.J. Troelstra zich "vergist" heeft. De sociaaldemocraten hebben toen een poging gewaagd om te trachten van de bestaande gelegenheid gebruik te maken om één van hun leuzen "Verdwijnen van den middenstand" door bestendiging van deze maatregelen in vervulling te zien gaan.
De middenstand heeft zich toen spontaan als één man achter het wettig gezag geplaatst en na korte tijd was deze storm gelukkig weer bezworen.
Nadat de regering de door alle ministers ondertekende proclamatie had uitgevaardigd, welke als volgt eindigde:
"Tegenover de aankondiging, dat eene minderheid naar de macht zal grijpen, heeft de Regeering besloten in het belang van de rechten en vrijheden van het gansche volk het gezag en de orde te handhaven."
werd op initiatief van de toenmalige burgemeester mr. A.R. Zimmerman op 14 november 1918 de Rotterdamsche Burgerwacht opgericht, welke op 7 februari daaropvolgend georganiseerd werd in de vorm, waarin wij haar thans kennen.
Het instituut der burgerwachten vindt zijn oorsprong reeds in de 12e en 13e eeuw, toen tengevolge van de kruistochten de edelen hun lijfeigenen tot vrije poorters hadden gemaakt en deze, teneinde de door hen verkregen rechten te "beschutten", overgingen tot het vormen van burgerwachten. De kloekste mannen der stad verenigden zich om de wapenen te dragen en eventueel te hanteren voor de vrijheid en veiligheid van de stadsbevolking; zij droegen de namen van "schutten, schuttebroeders" en later van "schutters". Tot beschermheiligen hadden zij : "Sint Joris", "Sint Michaël" en "Sint Antonius".
Toen in de 16e en 17e eeuw de macht van de adel aanmerkelijk ging verminderen, om plaats te maken voor de regentenstand, begrepen de stadsbesturen, dat het in stand houden van deze burgerwachten het enige middel was om de vrijheid te blijven waarborgen.
De regentenregering bemerkte echter al spoedig, dat de burgerwachten eigenlijk tegen haar gericht waren en deed toen alle mogelijke moeite om het voortbestaan van dit instituut tegen te werken, zodat bij artikel 8 van de Unie van Utrecht de schutterijen werden gereorganiseerd op een door haarzelf vastgestelde wijze, zodat zij voortaan in tijden van onlusten het instrument werden in handen van de regering. Deze schutterijen bleken echter op den duur niet betrouwbaar te zijn, zodat naar aanleiding van ongeregeldheden, welke bij gelegenheid van de verjaardag van stadhouder Willem V hadden plaats gehad op de 22ste april 1783 door de magistraat te Rotterdam wederom toestemming werd gegeven tot het oprichten van een korps vrijwillige schutters.
een compagnie van de Patriottische Burgerwacht grijpt in, er worden diverse salvo's gelost voor de Prinsenkerk
in de menigte bevindt zich ergens Kaat Mossel
links van de Prinsenkerk de Boterhal
Nadat bij de intocht der Pruisen de burgerwachten onmiddellijk werden opgeheven, werden zij na de uitwijking van prins Willem V in 1795 door schout, schepenen en burgemeesteren van Rotterdam opnieuw opgericht "teneinde de rust in de stad te mainteneeren".
Mochten de burgerwachten zich in de middeleeuwen wapenen tegen de willekeur van de adel en later tegen de regentenstand, thans doen zij zulks omgekeerd en wel tegen de kleine minderheid van het volk, welke alle pogingen in het werk stelt om een meerderheid in gevaar te brengen.
Uit een en ander moge voldoende blijken, dat in de loop der eeuwen telkenmale een beroep werd gedaan op het vrijwilligersinstituut, hetzij schutterij, burgerwacht of anderszins, welk instituut ijvert voor de vrede onder de bevolking en waar mogelijk het goede nastreeft.
En thans heerst ogenschijnlijk overal vrede en rust.
Maar wachter, wat is er van de nacht?
Het is een vaststaand feit, dat, hoe groot de waardering van de zijde der overheid voor de middenstand theoretisch ook moge zijn, hetgeen onder andere bij officiële gelegenheden in de keurige redevoeringen der middenstandscongressen tot uiting komt, praktisch, staat de zaak zo, dat de overheid, in het bijzonder na 1918, door haar sociale wetten en verordeningen hiernaar lang niet altijd in evenredigheid heeft gehandeld, integendeel hiermede zelfs menigmaal in strijd is geweest.
Men hoeft slechts te denken aan:
de arbeidswet 1919 met al haar oneconomische bepalingen, met als uitvloeisel daarvan het op 1 januari 1930 in werking tredende werktijdenbesluit voor winkels, de gedwongen winkelsluiting, waardoor het zelfs voor de kleine zakenman, zonder personeel, onmogelijk is geworden, om na sluitingstijd in het onderhoud van zijn gezin te kunnen voorzien, de zakelijke (beter ware: onzakelijke) belasting op het bedrijf, waardoor het feitelijk een vloek is geworden om een groter aantal arbeidskrachten in dienst te hebben dan 10 personen, de tabakswet met het daaraan verbonden gehate banderollestelsel, de talrijke pogingen, welke van gemeentewege nog steeds worden gedaan om als distributeur op te treden en als laatste product de ontwerp huisarbeidswet, waarbij men nota bene de werkgever verantwoordelijk wil gaan stellen voor de wijze waarop in particuliere woningen gearbeid wordt, alsmede voor de inrichting daarvan.
Nu gaan de middenstanders zelf hier ook niet geheel vrijuit, immers wanneer zij zich in hun respectievelijke kiesverenigingen beijverd hadden voor het naar voren brengen van behoorlijke middenstandskandidaten, dan zouden deze hun stem hebben kunnen laten horen in de overheidsbesturen, welke door hun wetten en verordeningen mede over het wel en wee van de middenstand beslissen. En hoe groot deze macht zou kunnen zijn, moge blijken uit het feit, dat er in ons land na ruwe berekening ongeveer 200.000 middenstandsbedrijven zijn, welke met de gezinsleden mede minstens 1/6 gedeelte van de gehele bevolking uitmaken.
Het gevolg van het een en ander is, dat de gemoederen van hen, die zich van overheidswege stelselmatig in hun vrijheid zien beknot en tegengewerkt en dat zijn er niet weinige, in opstand zijn gekomen, waardoor zij in twijfel zijn komen te verkeren en in een ondoordacht ogenblik mogelijk overstag zouden gaan. Middenstanders, gebruikt in dergelijke gevallen dan toch uw gezond verstand, hoeveel moeite en zelfoverwinning u dit misschien ook moge kosten en bedenkt, dat ook in tijden van onrust u het zijt, die als stootkussen zult moeten dienst doen.
Gij toch in de allereerste plaats hebt belang bij het rustig blijven voortbestaan der maatschappij. Wordt deze rust onverhoopt verstoord, hetzij door oproer of anderszins, dan moeten uw winkelruiten het 't eerst ontgelden, dan worden uw magazijnen en werkplaatsen het terrein der plunderingen, terwijl in geval van misdadige staking, waardoor bijvoorbeeld licht- en waterbedrijven stilgelegd worden, de exploitatie van uw bedrijven hierdoor zo niet ernstig geschaad, misschien wel geheel onmogelijk gemaakt zou worden.
In verband met de onzekere toestand in Oostenrijk, in het bijzonder in Wenen, heeft de "Gewerbebund" met haar 50.000 ledenaantal, dan ook in begin september besloten zich bij de burgerwacht aan te sluiten.
Rotterdamse middenstanders talmt ook niet langer u achter het wettig gezag te scharen en maakt de woorden, eens door Johann de Witt gesproken:
"De aerd der Hollanders is zoodanigh dat als haer de nood en de periculen niet seer klaer voor oogen comen, zij geenszins gedisponeert connen werden om naer behooren te vigeleeren voor haer eygen securiteyt."
niet toepasselijk op het huidige geslacht door u thans reeds te plaatsen onder het vendel der burgerwacht van uw woonwijk, opdat de overheid bij voorbaat weet, dat zij in de uren van gevaar van uw steun verzekerd is, terwijl uw toetreding een morele factor van niet te onderschatten betekenis zou zijn tegenover hen, die er steeds op uit zijn om u en uw belangen te belagen.
Een zeer gewaardeerde bijdrage van Gerrie van der Laan
Heb je een vraag of opmerking voor Gerrie van der Laan, stuur dan Aad, de webmaster, een email: aad@engelfriet.net
Op onze site kun je nog meer verhalen vinden van haar, gebruik daarvoor onze zoekmachine:
| Klik hier als je wilt zoeken via Aad's Freefind search engine, vul in het venster jouw woord in, bijvoorbeeld Gerrie van der Laan en klik op ENTER |
|---|
