Een zeer gewaardeerde bijdrage van Gerrie van der Laan

Heb je een vraag of opmerking voor Gerrie van der Laan, stuur dan Aad, de webmaster, een email: aad@engelfriet.net

Op onze site kun je meer vinden over de in dit verhaal genoemde namen en aspekten, gebruik daarvoor onze zoekmachine:

Klik hier als je wilt zoeken via Aad's Freefind search engine, vul in het venster jouw woord in, bijvoorbeeld Rotterdam en klik op ENTER

---

Rotterdam, de wereldhaven aan de Maas

Tekst van M.J. Brusse.

Hertaling.

De haven zingt haar lied van de arbeid maar eindeloos voort. Haar stoere zang klinkt hoog door het leven van Rotterdam, dag en nacht, altijd door. Of je werkt of ligt om te slapen, of je waakt bij een zieke, dan feest viert, als je wakker wordt 's morgens, als je op 't kerkhof staat om een goede vriend te begraven. In je juichende blijdschap en je somberste tobben, dwars door de pianissimo's heen van een ontroerend concert, in de plechtigheid van de kerken, door de kraamkamer-stilte en als je zo maar wat mee paradeert over de Coolsingel-boulevard, boven meesters alwetende stem uit in de ordelijke klassen, bij 't vrijen in 't Park, 's middags als de dames gaan winkelen, wanneer je vaders testament wordt geopend, bij al je maaltijden en in je bad, in zomerse broeistille hitte, door een onweersbui heen en in de gierende stormen, als er brand laait, de spuiten trekken sirene-galmende uit, en in de rust van een zonnige zondag, van dat je geboren wordt af tot op je sterfbed, - altijd en altijd zingt daar de Maas, zingen de havens, al zwoegende voort, de titaanse zang van de arbeid.

Rotterdam hoort 't graag. Rotterdam luistert dankbaar, met trots, soms geestdriftig, naar die machtige trillers die uit de smokige gorgels van de schepen komen aandaveren, dat de lucht ervan dreunt. Zij zeggen 't hun kinderen, de vaders; hun vrouwen, de mannen. Zij zeggen 't met stralende gezichten tot de vreemdeling in de stad: "Hoort onze haven! Wij zelf hebben die gegraven. Hoort onze welvaart. Hoort onze arbeid! Dat is ons leven, ons zwoegen, ons vernuft, de energie en de spierkracht. 't Is onze voedster, ons geluk, ons vermogen, onze adel. 't Is onze prachtige en zo goedertieren Maas!" De snuivende winsen jagen 't ritme. De hoge rouladen van wielerende lieren rollen maar voort. 't Metalen gerinkel van kettingen en blokken, 't storten van erts in de ruimen met pauken-gedonder, de roffels van steekwagens over de kaden, 't ploffen van luiken en borden bij 't laden en lossen, 't bonken van kisten en balen en vaten als ze neerkomen in de strop. De karren, die bolderend de gestapelde lasten verrijden, 't ronken van de motoren als snerpend de tractors aanzetten en 't claxongeschal; 't hoevengeklik ook nog van de paarden voor sleperswagens - en daar giert dan een scheepssirene als waanzinnig doorheen. En 't ritmisch geplof van al die hakkepoffers. 't Spoelende water! 't Kabbelen en plenzen, 't slieren en bruisen, 't zuchten en steunen van 't woelende, zwalpende water, eindeloos doorploegd, door de schroeven tot sissen en koken gegeseld, door de roeiende riemen geslagen; gebeukt door de wind, gestuwd door de vloed dat 't golft en spartelt en schuimende opspringt en wegijlt langs kaaimuur en steigers en boeien en palen, en kruivende opkruipt in de boegen der schepen, waarvan 't de flanken kozende lekt en streelt.

De Rivier in de zon, dat ze spiegelt en glimmert en blikkert en fonkelt van de stoeiende stralen, met kaatsing van goud en flonkerende vonken en plassen van diep-glanzend blauw uit de zomerlucht. Bij donkere nachten een inktzwarte stroom, die ruisende voort spoelt. Dan kronkelen er koper-glimmende stangen doorheen en bloedrode slangen, slangen van groen, als weerschijn van de scheepslichten aan bakboord en stuurboord, van de toplichten, die als onbewogen staan te glanzen in de masten. En vuurplekken, weerkaatst door de toortsen, waar ze nog bij werken; - zoals die rimpelen onder de bootrompen uit. Langs de kaden slingeren zich snoeren van parelende glansjes, en daar kabbelend doorheen de banen van elektrische manen op kranen en tips - dat 't er over de inktzwarte Maas zo gloeit en maar voort waart en wrikt - traag kabbelend voorbij 't nachtwerk aan boord, dat, in dompe geluiden en trage stemmen over het water staag jakkerend voort zwoegt. De machtige en zo mild goedertieren Maas en de havens, waar de schepen de natuurlijke rijkdommen van over de wereld. heenvoeren. En de stad, die dit alles zo arbeidzaam gewrocht heeft om de schepen te ontvangen, te bedienen en hun lading te verwerken - hiervan wil ik nu aan landgenoot en vreemdeling vertellen.

Jarenlang heeft Rotterdam in de familie van Hollandse steden gegolden als de arbeidsman. De arbeider voor een eigen bestaan, die de verwanten respecteerden om zijn arbeidzaamheid, maar op wie zij toch ook wel neerzagen, om de verwaarlozing van zijn uiterlijke staat en omdat hij zich geen tijd gunde het met de goede manieren, zelfs met de dingen der beschaving, zo nauw te nemen - laat staan zich ook aan de vreugde te wijden. Rotterdam was als die handwerkslieden, van wie wij later de lijvige biografieën vol lof lezen; omdat zij de scheppers zijn geworden van grote bedrijven. Al hun geestkracht en vaak ook hun spierkracht hebben zij in die eerste moeilijkste tijden alleen en uitsluitend gegeven aan de opbouw van de onderneming, die nu eenmaal het doel was van hun bestaan. En wat niet onmiddellijk dienstig was voor het vervullen van die levenstaak, waaraan zij rusteloos voort zwoegden, waarop zij al hun wensen, hun verbeeldingen, hun berekeningen concentreerden, vaak ook een deel van hun nachten - dat ontging hun in deze felle gerichtheid op één lotsbestemming, of zij negeerden het, ontkenden het, verachtten het zelfs als bijkomstigheden. Hierdoor lieten zij aanvankelijk veelal na te werken, te slijpen aan de eigen persoonlijke verschijning onder de mensen. Zij liepen er bij in hun werkmans-plunje, met een pet op, ongeschoren, met vuile handen, op klompen zo gewenst. Maar ook de harmonische ontwikkeling van hun innerlijke wezen in andere richtingen verzaakten zij alleen maar voor de groei van hun "zaak". Aan hun woning, die ook de woning van hun gezin was, stelden zij geen wensen van een aangenaam en met smaak verzorgde inrichting, van gemakken. Ja, voor hun naaste omgeving hadden zij soms weinig aandacht over, bekommerden zich nauwelijks om hun opvoeding, om hun verdere laat staan hun ideëler verlangens, buiten de primitieve behoeften van zich te voeden en gekleed te gaan. Want daar werd zelfs een bedrijfsorganisatie geschapen, die mogelijk later, misschien pas aan een volgend geslacht, welvaart zou brengen, mogelijk weelde en de bevrijding uit de slaafse gebondenheid van nu - de bevrijding ook van de verdrongen affecten, van de fantasie, van de menselijke neigingen naar kennis, naar schoonheid, naar altruïsme, naar ontspanning en vooral naar erkenning. Tot zo lang moest hiervoor wel heel veel buiten de alles opeisende arbeid ontbeerd worden.

Wat was die taak, waaraan Rotterdam jarenlang zó zwaar heeft gezwoegd, met opoffering van wel heel veel van wat het leven een diepere zin en een zonniger blijheid geeft? Haar ligging aan de brede zwier van de Maas, die de Noordzee zo triomfantelijk als een heerweg met Centraal Europa verbindt, had haar die van nature gesteld. Het was de scheepvaart. Aanvankelijk, in de oeroude tijden van haar ontstaan, waren de eerste bewoners van deze watergebieden, waar ook de Rotte als een idylle doorheen kronkelde, vissers geweest. Maar de vissersvaartuigen waren gestadig aan vervangen door grotere zeilschepen, die dapper de koopvaardij gingen uitoefenen tot in naburige landen, ook over zee. De overgang van de zeilvaart in de stoomvaart heeft, niet alleen voor de eigen Rotterdamse beurtdiensten en langzaamaan ook voor haar rederijen, een enorme uitbreiding gegeven aan dit innig Hollandse bedrijf. Want steeds meer vreemde schepen vielen er binnen om te lossen en te laden, toen de Hollandse Waterweg eenmaal gegraven was, die een veilige verbinding vormde, ook voor grote en diep geladen zeekastelen, met de stad, waaruit door de binnenwateren en ook gestadig aan over land langs de spoorwegen het hele continent van Europa te bereiken was voor de koopwaren, die in de scheepasruimen bij centenaarslasten binnenkwamen.

De geschiedenis van Nederland is voor een groot deel door de scheepvaart bepaald. En hierin heeft Rotterdam in de latere tijd een leeuwenaandeel gehad, - uitgelokt vooral ook door onze eigen koloniën , die immers zoveel voortbrengen, dat, in het moederland verbruikt en weer uitgevoerd, bijdraagt tot de bloei van handel en bedrijf. Het is op het einde van de negentiende eeuw geweest, dat vooruitziende mannen, door de vroedschap steeds krachtig gesteund, gegrepen zijn door het toekomstbeeld: Rotterdam wereldhaven. En aan de verwezenlijking van dit grootse doel heeft sedertdien het voornaamste deel van de burgerij in alle lagen meegewerkt met een overgave, die door de machtige uitkomsten volkomen gerechtvaardigd is, - al is er aanvankelijk bij de eenzijdigheid van dit reuzenwerk hier en daar voor de beschaving van de stad en haar ontwikkeling heel wat verzaakt moeten worden, dat later in een des te sneller tempo kon worden ingehaald - vooral toen de schepen een tijd lang goud binnenbrachten. Het is de wordingshistorie van het machtige havenbedrijf, dat aan Rotterdam zijn betekenis in de wereld, zijn welvaart en zijn karakter verleent, waaraan deze stad tevens haar stoere en veelal romantische schoonheid dankt, die van een innig Hollandse waterlandse aard is. En haar burgerij is hierdoor wel kenmerkend geworden de bevolking van een havenstad.

Woordenlijst:

Wins (winch) = stoom- of elektrische lier op schepen

Roulade = reeks van tonen

Centenaarslasten = zware, drukkende lasten

---

Een zeer gewaardeerde bijdrage van Gerrie van der Laan

Heb je een vraag of opmerking voor Gerrie van der Laan, stuur dan Aad, de webmaster, een email: aad@engelfriet.net

Op onze site kun je nog meer verhalen vinden van haar, gebruik daarvoor onze zoekmachine:

Klik hier als je wilt zoeken via Aad's Freefind search engine, vul in het venster jouw woord in, bijvoorbeeld Gerrie van der Laan en klik op ENTER

wat zijn we trots op ons familiewapen ...., beetje jaloers zeker ....