Een e-mail sturen naar Aad? Zijn e-mail adres is aad@engelfriet.net
(klik op deze tekst om een voorgeadresseerde mail te openen)
Terug naar  het Engelfrieten overzicht

Naar beneden 

Het vroeg-15e-eeuwse schip

Een zeer gewaardeerde bijdrage van Gerrie van der Laan

Heb je een vraag of opmerking voor Gerrie van der Laan, stuur dan Aad, de webmaster, een email:
aad@engelfriet.net

Op onze site kun je meer vinden over de in dit verhaal genoemde namen en aspekten, gebruik daarvoor onze zoekmachine:

Klik hier als je wilt zoeken via Aad's Freefind search engine, vul in het venster jouw woord in, bijvoorbeeld Rotterdam en klik op ENTER




Het vroeg-15e-eeuwse schip

Met onze kennis van het vroeg-15e-eeuwse schip is het redelijk gesteld. Zeker, wij kunnen niet even gemakkelijk een tot de oorlog uitgeruste baard, hulk of ever voor de geest halen als een Hollandia, waarmee De Houtman naar Indië zeilde, als een Groene Draeck, waarop Piet Heyn zijn leven liet, als een Aemilia, Tromps vlaggenschip bij Duins, als een Gouden Leeuw, waarop de jonge Tromp en zijn matrozen de dans aangingen en hun hart ophaalden als Keuningen, als een Zeven Provinciën, van welker top De Ruyter zijn drijvende wimpel liet waaien en daarmee de weg wees aan zijn eskaders en smaldelen; maar toch stellen vele, zij het primitieve afbeeldingen ons in staat een voorstelling te maken van de schepen die ongeveer 580 jaar geleden de kern vormden van onze eerste nationale oorlogsvloot; het oudste authentieke scheepsmodel ter wereld (dat zich in het Maritiem Museum Prins Hendrik te Rotterdam bevindt), daterend uit het begin der 15e eeuw, geeft ons zelfs een inzicht in de eigenaardige constructie der voorkastelen, die de toenmalige schepen hun typische vorm gaven.

Ook over het bedrijf aan boord is het mogelijk iets te zeggen. Hoewel het voornamelijk raadsheren, burgemeesters, rijke kooplieden en machtige reders waren, die de grote lijnen, volgens welke de krijg gevoerd zou worden, vaststelden, waren het toch de "schipheere ende haere schipscindere" die, zodra zij het zeegat uit waren, het eigenlijke werk moesten doen. De "sturmans" moesten de koers bepalen vrij van banken en klippen; onder leiding van den "hovebosman" moesten de "schipsknapen" de ankers "druipen" of "winden", bij stilte de riemen bemannen, en bij stormweer de zeilen bergen of de "bonnetten" afslaan; de "schutters" met hun "lootbussen en steenbussen" de vijand, hetzij Deen, Hanzeaat, "Likedeeler" of "Victaliebroeder" tot zinken zien te brengen of tot overgave dwingen, de "ghewapende mannen" moesten met hun "poelaxen, bremessen en glaviën" bij entering het dek van de tegenstander schoonvegen.

Op de vlootvoogden, de admiraals, rustte nog zwaarder taak: die moesten wanneer hun instructie hen in de steek liet (en dat zal dikwijls het geval zijn geweest, zodra men maar zee rook) zelf de te volgen gedragslijn bepalen, en bij het in zicht komen van 's vijands zeilen, tot aanval of aftocht besluiten, om dan, als de beslissing tot de strijd was gevallen, voorbeeld en leiding te geven. Van vaste regels voor de strijd, van indeling in eskaders en divisies, van seinen en seinbrieven, van dit alles weten wij echter niets.

Verklarende woordenlijst:

De ankers druipen = de ankers doen neerkomen

Winden = de ankers ophijsen

Bonnet = naam van een klein zeil

Likedeeler = naam van Friese en Oostfriese zeerovers (15e eeuw)

Victaliebroeder = naam van Friese of Oostfriese zeerovers (15e eeuw)

Poelaxen = bijlen om poelen uit te diepen

Bremessen = hakmessen

Glavie = de staalspits aan de lans




Een zeer gewaardeerde bijdrage van Gerrie van der Laan

Heb je een vraag of opmerking voor Gerrie van der Laan, stuur dan Aad, de webmaster, een email: aad@engelfriet.net

Op onze site kun je nog meer verhalen vinden van haar, gebruik daarvoor onze zoekmachine:

Klik hier als je wilt zoeken via Aad's Freefind search engine, vul in het venster jouw woord in, bijvoorbeeld Gerrie van der Laan en klik op ENTER






Familiewapenklein
wat zijn we trots op ons familiewapen ...., beetje jaloers zeker ....


Terug naar de top





Last update :

1 Februari 2025