Een zeer gewaardeerde bijdrage van Gerrie van der Laan

Heb je een vraag of opmerking voor Gerrie van der Laan, stuur dan Aad, de webmaster, een email: aad@engelfriet.net

Op onze site kun je meer vinden over de in dit verhaal genoemde namen en aspekten, gebruik daarvoor onze zoekmachine:

Klik hier als je wilt zoeken via Aad's Freefind search engine, vul in het venster jouw woord in, bijvoorbeeld Rotterdam en klik op ENTER

---

De stoomsleepvaart in Rotterdam in 1841

Reeds bij de eerste pogingen tot invoering van de stoomvaart op de Rijn ging men van de gedachte uit stoomschepen voor het verrichten van sleepdiensten te gebruiken. De Nederlandsche Stoomboot Maatschappij (N.S.M.) stelde zich zelfs voor geregeld beurtschepen de Waal op te slepen, maar zij moest spoedig ervaren, dat de beurtschippers terugdeinsden voor de extra-kosten, die deze versnelling van het verkeer met zich bracht. Alleen met een belangrijke regeringssubsidie was het de Rotterdamse maatschappij mogelijk een sleepdienst op de Waal te onderhouden. Pogingen om vanuit Keulen sleepvaart stroomopwaarts in te stellen mislukten, omdat de trekkracht van paarden goedkoper bleek te zijn. De reder Stinnes, die sedert 1838 stoomsleepvaart voor zijn kolenschepen overwoog, kwam na uitvoerige berekeningen tot de conclusie, dat een dergelijke uitbreiding van zijn bedrijf niet zou renderen.

In 1841 pasten, ongeveer tegelijkertijd, Roentgen te Rotterdam en Camphausen te Keulen, een nieuwe vinding toe, die een omwenteling in de stoomsleepvaart teweeg zou brengen. In plaats van de logge, ongelijksoortige zeilschepen, die alleen op sommige moeilijk bevaarbare trajecten de hulp van sleepboten nodig hadden, bouwden zij ijzeren sleepaken, geheel erop ingericht zo weinig mogelijk weerstand aan de druk van het water te bieden. Door dergelijke sleepaken zelf aan te schaffen en te exploiteren, zouden de stoomvaartondernemingen zich beter dan tot dusver op goederenvervoer kunnen toeleggen. Toen in 1841 de N.S.M. de eerste Nederlandse sleepaak in de vaart bracht, deed ook Keulen proefnemingen met het nieuwe vaartuig. Op initiatief van Camphausen ging men daar zelfs nog een stap verder op de weg der specialisatie door de oprichting van een stoomsleepvaartmaatschappij, de Kölnische Schiffahrtsgesellschaft.

In Nederland toonden velen zich nogal ongerust ten aanzien van de Duitse onderneming, die haar bestellingen in België en Frankrijk op goedkope wijze had verkregen en dus nogal lage vrachten kon berekenen. De Nederlandse regering stelde bij K.B. van 31 juli 1841 vast, dat voor alle stoomvaartdiensten op de Rijn een concessie nodig was en dat een concessie ingetrokken kon worden, als de regering het nodig oordeelde. Dit was slechts een dreigend gebaar, want reeds de 6de november 1841 verleende de Nederlandse regering concessie aan de Keulse sleepvaartmaatschappij en in 1842 verklaarde zij zelfs, op aandrang van Pruisen, dat het K.B. van 31 juli 1841 niet zou gelden voor de sleepvaart. Merkwaardig is, dat de Kamer van Koophandel te Rotterdam adviseerde om het verzoek van de Keulse maatschappij toe te staan, omdat de N.S.M. in de winter, als de zeilvaart stillag, zeer hoge vrachten berekende. Ook liet volgens de Kamer van Koophandel de sleepdienst van de N.S.M. op de Waal te wensen over.

Het succes van het nieuwe middel van verkeer was vanaf het begin groot. In december 1841 sleepte de N.S.M. haar eerste sleepaak met 4.880 centenaar lading in 38 uur van Rotterdam naar Keulen. In 1842 sleepte de N.S.M. op deze wijze 160.154 en de Keulse onderneming 141.000 ctr, met zeer bevredigend resultaat.

Het voorbeeld van Rotterdam en van Keulen werd spoedig nagevolgd door enige hogerop gelegen steden. In 1842 werden te Mainz en te Mannheim stoomsleepvaartmaatschappijen opgericht. Het merkwaardige van de Mannheimse onderneming was, dat alle beurtschippers van Mannheim zich erbij aansloten, o.a. als deelnemers in het bedrijfskapitaal. Behalve de sleepaken zouden ook gewone beurtschepen gesleept worden, maar zoveel mogelijk zou men de verouderde zeilschepen door een moderner soort vaartuigen vervangen. Met de invoering van de gemoderniseerde sleepvaart op de Rijn brak voor de beurtvaart een moeilijke tijd aan. Het kapitalistisch grootbedrijf zegevierde, tot voordeel van Nederland juist in de jaren, waarin de concurrentie der grote buitenlandse spoorwegen gevaarlijk dreigde te worden.

---

Een zeer gewaardeerde bijdrage van Gerrie van der Laan

Heb je een vraag of opmerking voor Gerrie van der Laan, stuur dan Aad, de webmaster, een email: aad@engelfriet.net

Op onze site kun je nog meer verhalen vinden van haar, gebruik daarvoor onze zoekmachine:

Klik hier als je wilt zoeken via Aad's Freefind search engine, vul in het venster jouw woord in, bijvoorbeeld Gerrie van der Laan en klik op ENTER

wat zijn we trots op ons familiewapen ...., beetje jaloers zeker ....