Een e-mail sturen naar Aad? Zijn e-mail adres is aad@engelfriet.net
(klik op deze tekst om een voorgeadresseerde mail te openen)
Terug naar  het Engelfrieten overzicht

Naar beneden 

Ds. J. Scharp, een predikant uit de patriottentijd

Een zeer gewaardeerde bijdrage van Gerrie van der Laan

Heb je een vraag of opmerking voor Gerrie van der Laan, stuur dan Aad, de webmaster, een email:
aad@engelfriet.net

Op onze site kun je meer vinden over de in dit verhaal genoemde namen en aspekten, gebruik daarvoor onze zoekmachine:

Klik hier als je wilt zoeken via Aad's Freefind search engine, vul in het venster jouw woord in, bijvoorbeeld Scharp en klik op ENTER




Ds. J. Scharp, een predikant uit de patriottentijd

Hertaling.

Uit: J. Scharp, een predikant uit de patriottentijd.



Eén van de zes verhalen over Scharp, nieuwsgierig naar de andere vijf?

Klik hier als je wilt zoeken via Aad's Freefind search engine, vul in het venster jouw woord in, bijvoorbeeld Scharp en klik op ENTER




Afkomst, studie en huwelijk.

Toen voor jaren Van Oosterzee in een afdeling van de "Hollandsche Maatschappij van Fraaie Kunsten en Wetenschappen" het leven van een predikant ging behandelen, verontschuldigde hij zich daarover met het woord van Propertius : "De zeeman spreekt van winden en stormen, de landman van zijn ploegende ossen, de krijgsman telt zijn wonden op en evenzo de herder zijn schapen". Ik houd het erop, dat een dergelijke verontschuldiging alleen nodig is, als de belangrijkheid van de persoon, over wie het gaat, in twijfel kan worden getrokken. Het zou kunnen schijnen, dat dit het geval is met de man, die wij hier willen bespreken.

J. Scharp, eens gevierd en in geheel het land bekend, raakt nu meer en meer vergeten. Men leest zijn naam nog onder onze Evangelische Gezangen. Wie bovendien nog iets van hem weet, kent hem alleen als de vervaardiger van een preek zonder de letter R. Zij handelt over de tekst, Hooglied 1 : 3, Uw Naam is eene uitgegotene olie. Deze inval is niet van hem, maar slechts een bijgewerkte vertaling uit het Duits, "maar deze vertaling was zo stroef, zo slaafs, zo verregaand onaangenaam, dat ik" - zo zegt hij in de voorrede, - "bijna het gehele stuk heb moeten overgieten".

Bilderdijk maakte bij het portret van J. Scharp dit bijschrift:

De persoon die wij u willen beschrijven is niet onbelangrijk, maar uit het boven aangehaalde blijkt ook, dat wij in de geschiedenis van Scharp het leven van een predikant gaan schetsen. Daaraan ontleent het voor ons zijn betekenis.

Juist de predikant had in zijn dagen alle kracht nodig om zich in de stroom des tijds te handhaven, nadat jarenlang vanaf de Dordtse synode zijn persoon en ambt door de algemene eerbied en achting van de mensen was gedragen. Dit was nu voorbij. Het was de tijd van ons verval op staatkundig, maatschappelijk, zedelijk en godsdienstig gebied. Nieuwe denkbeelden door Engelse moralisten voorbereid, vonden van Frankrijk uit ingang in ons land.
De dagen der heersende kerk waren geteld en de predikanten zagen hun invloed met de dag verminderen. Voor hun ambt hadden velen nog slechts een medelijdend schouderophalen of een spottende glimlach over. De gemeente, dikwijls dom en bekrompen, hoorde veel liever een oefenaar, dan een predikant, die verder van het volk afstaande minder vertrouwd werd. Zijn positie was moeilijk. De strijd tussen patriotten en Oranjeklanten sneed door het leven van het volk heen en de kansel kon zich niet buiten die strijd plaatsen. Welk een verzoeking om zich in de stroom te laten meevoeren en geheel en al politicus te worden. Menig predikantsleven is op die rots gestrand.

Ik wil hier een predikant tekenen, die waarlijk predikant was, een man van gaven, betekenis, kracht, - met onbetekenende mensen bemoeit de geschiedschrijver van later dagen zich niet - die in zijn denkbeelden en spraak een kind van zijn tijd was, van het odium politicum en theologicum van die dagen niet vrij gebleven, maar onder alles wat hem ontsierd mag hebben een trouw karakter, bij wie het gaat om de belangen van de kerk, van het geloof, het heil van de aan hem toevertrouwde gemeente. Die man zullen wij leren kennen in JAN SCHARP, de laatste en de langste tijd van zijn leven predikant te Rotterdam.
Hij werd geboren de 16de augustus 1756 te 's-Gravenhage, waar zijn vader hoofdgaarder van 's lands belastingen was. Zijn geslacht was vroeger in hogere stand geplaatst. Met zeker welgevallen geeft hij ons zelf de lijst van zijn voorouders, die hij kon opvoeren tot het jaar 1390. Sindsdien werd zijn geslacht verbreid over Europa en zette telkens zijn naam in landstaal over. Daaruit is Paoli Sarpi, beroemd als staatsman te Venetië en geschiedschrijver van de Trentse kerkvergadering. In Duitsland is een tak van de familie tot de adelstand gekomen en door huwelijk van de laatste vrouwelijke afstammelingen het geslacht ontstaan van de graven Von Cratz von Scharpfenfenstein. In Engeland had hij professoren en aartsbisschoppen in zijn geslacht. Nauwkeurige mededelingen over zijn geslacht van de hand van H.J. Scharp vindt men in het Algemeen Familieblad 1893 blz. 222, waar ook het wapen der familie beschreven en afgedrukt is.

Duid het Scharp niet euvel, als hij, - het was in de gedachtenisrede van zijn vijfentwintigjarige ambtsvervulling, - zelf nadrukkelijk herinnert dat hij behoorde tot een geslacht, "waarin verscheiden eeuwen de handel bloeide, aanzienlijke krijgsposten bekleed, de aartsbisschoppelijke mijter en de hoogleraartabbaard gedragen zijn, dat in meer dan in een land beroemd en waarvan in Duitsland ééne tak veradeld is." In onze dagen zou men zulk een mededeling op de kansel kinderachtig pedant vinden, maar kleingeestige pedanterie was nu eenmaal zo sterk de kwaal van zijn tijd, dat ook een nederig man als onze Scharp hier de maat te buiten gaat, zonder dat hij of een van zijn hoorders dit opmerkte. Daarbij komt, dat in die tijd niet veel predikanten zich op zulke familieleden verheffen konden. De tijdgeest, die meer naar Voltaire dan naar Christus luisterde, de kleine traktementen, de bekrompenheid van hen, die in de gemeente pilaren geacht werden en naar wier oordeel de leraar zich had te voegen, maakte de jongelingen van goeden huize afkerig van het ambt.

In maart 1767 kwam Scharp op de Latijnse school te 's-Gravenhage, waar hij elf prijzen behaalde, om haar na een oratie: "De modestia cum eruditione jungenda" (dat nederigheid en geleerdheid met elkaar gepaard moeten gaan) met de Leidse Hogeschool te verwisselen. Als student, nog geen achttien jaar oud, deed hij zijn eerste prediking te Tholen ( 10 augustus 1774) over Rom. X11: De liefde zij ongeveinsd, en de indruk van deze rede was zo gunstig voor hem, dat hij, drie jaar later proponent, terstond werd uitgenodigd om te St. Annaland op beroep te komen prediken, hetgeen weer tot gevolg had, dat hij op zijn tweeëntwintigste verjaardag aldaar het predikambt aanvaardde.

Drie weken tevoren was hij getrouwd met Anna Catharina Engelcken, uit een oud Duits geslacht, te Scheveningen, waar zijn huwelijk door Ds. Castendijk werd ingezegend. Zij heeft voor hem en haar gezin aan haar naam beantwoord. Hij is achtentwintig jaar met haar in een hoogst gelukkige echt verenigd geweest, waarna hij nog voor de tweede maal gehuwd is met Adriana Vonk, wed. Durselen. Hij heeft uit zijn eerste huwelijk tien kinderen gehad, waarvan er hem zeven weer zijn ontvallen.

Wij weten reeds, dat Scharp een dichter was. Dichters nu kunnen bij belangrijke gebeurtenissen in hun leven niet zwijgen. Dan moeten de snaren getokkeld worden. Gewoonlijk zijn het hun schoonste zangen niet, al worden zij ook met grote stiptheid bij iedere dichter in de uitgave van hun complete werken opgenomen, omdat immers het nageslacht te veel zou verliezen, als er één dichtregel van hen ongedrukt bleef. Zulk een complete uitgave is er nu van Scharp's verzen niet, maar toch is ons menig lied bewaard, dat hij naar aanleiding van huiselijke omstandigheden heeft gezongen. Ik wil er hier een laten volgen. Het was na de herstelling van zijn eerstgeboren zoontje Abraham "'t lief beginsel van zijn kracht", zoals hij hem in een ander vers noemt. Het luidt aldus:




Een zeer gewaardeerde bijdrage van Gerrie van der Laan

Heb je een vraag of opmerking voor Gerrie van der Laan, stuur dan Aad, de webmaster, een email: aad@engelfriet.net

Op onze site kun je nog meer verhalen vinden van haar, gebruik daarvoor onze zoekmachine:

Klik hier als je wilt zoeken via Aad's Freefind search engine, vul in het venster jouw woord in, bijvoorbeeld Gerrie van der Laan en klik op ENTER






Familiewapenklein
wat zijn we trots op ons familiewapen ...., beetje jaloers zeker ....


Terug naar de top





Last update :

16 juli 2018