Een zeer gewaardeerde bijdrage van Gerrie van der Laan

Heb je een vraag of opmerking voor Gerrie van der Laan, stuur dan Aad, de webmaster, een email: aad@engelfriet.net

Op onze site kun je meer vinden over de in dit verhaal genoemde namen en aspekten, gebruik daarvoor onze zoekmachine:

Klik hier als je wilt zoeken via Aad's Freefind search engine, vul in het venster jouw woord in, bijvoorbeeld Rotterdam en klik op ENTER

---

Rotterdam omstreeks 1950

Rotterdam is alleen en uitsluitend een moderne stad van handel en industrie. Men zal er tevergeefs zoeken naar dromerige grachtjes, waarin oude zeventiende-eeuwse geveltjes zich spiegelen. Rotterdam is een zakelijke, nuchtere stad en bijna al het oude werd opgeofferd aan de noodzakelijke uitbreidingen ter wille van de industrie en de haven. Daardoor - en door het bombardement in de meidagen van 1940 - is er vrijwel niets meer over dat herinnert aan de glorietijd, toen de stad aan de Maze ook een belangrijke rol speelde in het economisch leven van de Zeven Provinciën. Het stadsbeeld wordt geheel beheerst door de haven en door de bedrijven die direct of indirect met de scheepvaart en de scheepsbouw in verband staan. De Maas, die in een halve cirkelvorm door de stad stroomt, met haar omlijsting van hoge kranen, graansilo's, pakhuizen, elevators, schepen en scheepswerven, is de hoofdader van het stedelijk leven. Alle andere waterwegen, zowel als de wegen voor spoor- en overig landvervoer, richten zich op dit brede water met zijn vele grote en diepe havens, welke aan de grootste zeeschepen ligplaats kunnen bieden. Veel meer dan Amsterdam is de Maasstad een grote toegangspoort tot de wereld, vooral door de open verbinding met de zee en door de natuurlijke waterwegen met het achterland, tot Zwitserland toe. Het is daardoor ook een der grootste overlaadhavens geworden van de wereld en naar men verwacht, zal ze nog meer in belangrijkheid toenemen, mede ook door de zich snel uitbreidende eigen industrie. De stad is een en al woelige bedrijvigheid, die zich tot in de verste hoekjes voortzet. In de stilste straten van Noord, kan men nog de zware bastonen horen van de scheepssirenes en ziet men de lange goederentreinen voorbijrijden, volgeladen met producten uit alle werelddelen.

Het opbouwplan voor de verwoeste binnenstad sluit zich ook geheel aan bij dit levendige karakter van de stad. Men bouwt er in beton en stelt zich alleen tevreden met gebouwen van Amerikaanse afmetingen, die berekend zijn op een uitbreiding gedurende vele tientallen jaren. In de oude city die eens het uiterlijk had van een rustige Hollandse binnenstad, dreunen de heimachines en knarsen de betonmolens. Wanneer het bijna gigantische herbouwplan zal zijn uitgevoerd, zal Rotterdam een der modernste steden ter wereld zijn, efficiënt en koel-zakelijk opgetrokken door een volk dat vertrouwen heeft in de toekomst van haar stad. Wie houdt van het luide lied van de arbeid, kan zijn hart hier ophalen, meer dan in enige andere stad in westelijk Europa.

Bijna gelijktijdig met Schiedam en Delfshaven werd Rotterdam in het midden van de dertiende eeuw gesticht in het moerassig gebied van het zuidelijk Holland. De drie steden hadden dezelfde kansen. Maar de haven van Schiedam slibde dicht en Delfshaven kon zich niet uitbreiden door de beperkende bepalingen die haar stichtster Delft had gesteld. Alleen Rotterdam kreeg de kans zich te ontwikkelen en al spoedig overvleugelde zij de twee andere stadjes, waarvan Delfshaven later door haar grote en sterke zuster werd geannexeerd. De eerste grote bloeiperiode maakte Rotterdam door in de eerste helft van de zeventiende eeuw. Men groef toen voor die tijd grote havens, die nu nog bestaan, zoals de Wijnhaven, Scheepmakershaven, Leuvehaven, Bierhaven en Glashaven. Tot in het midden van de negentiende eeuw bleven die havens voldoen. Toen kwam de stoom, de schepen werden nog groter en omstreeks 1950 worden de oude havens alleen nog gebruikt door de binnenvaarders en Rijnaken. Tot 1940 bleef dit stadsdeel nog vrijwel intact en vormde het een bont en schoon tafereel van oud en nieuw. De neer gierende bommen en de daarna volgende brand vernielden dit alles echter grondig.

De grote ontwikkeling van Rotterdam begon, toen de Nieuwe Waterweg was gereedgekomen. In het begin van de negentiende eeuw leek het erop, dat de haven ten dode was opgeschreven. De schepen moesten tussen de Zuid-Hollandse en Zeeuwse eilanden naar zee en deze weg was lang en moeilijk. Niet voor niets werd toen wel gezegd, dat een uitvarende Indiëvaarder de helft van de weg reeds achter de rug had, als hij de Noordzee had bereikt. In 1863 werd echter de wet aangenomen tot doorgraving van de duinen bij het tegenwoordige Hoek van Holland naar het plan van ingenieur P. Caland. Na veel tegenspoed kwam het kanaal gereed, dat we thans als de Nieuwe Waterweg kennen en een lengte heeft van 30 km met een constante diepgang van 10 meter bij laag water, waardoor de grootste schepen de stad kunnen bereiken.

De nieuwe zeeweg en de groter wordende schepen maakten de aanleg van nieuwe havens nodig, speciaal voor het transitoverkeer, dat Rotterdam steeds meer tot zich trok. In 1894 kwam de eerste nieuwe haven gereed, de Rijnhaven aan de andere zijde van de rivier. Hierdoor ontstond het huidige Rotterdam-Zuid met zijn typische havenwijken Katendrecht, Charlois en Fijenoord, vroeger afzonderlijke dorpjes. De Rijnhaven was spoedig te klein, in het begin van de twintigste eeuw kwam de Maashaven erbij, die twee keer zo groot werd. In 1907 besloot de gemeenteraad reeds tot het graven van de Waalhaven, die met zijn 300 ha de grootste haven ter wereld is en in 1950 nog steeds voldoet aan alle moderne eisen. Deze haven wordt vooral gebruikt voor het overladen van kolen en erts, de Maashaven voor dat van graan, terwijl de Rijnhaven houthaven is geworden. De petroleumhaven die eerst ten noorden van de Waalhaven lag, werd verplaatst naar Pernis tegenover Vlaardingen. Ook aan de oude stadszijde werden nieuwe havens gegraven, speciaal voor het laden en lossen van stukgoed.

De geweldige en snelle uitbreiding van Rotterdam wordt wel weergegeven door de vlug opeenvolgende annexatie van de omliggende gemeenten; 1870 Fijenoord, 1886 Delfshaven, 1894 Kralingen, Katendrecht en Charlois, 1903 een deel van Overschie, 1904 een deel van Hilligersberg, 1909 een deel van Schiedam, 1914 Hoek van Holland,1932 een deel van Schiedam, 1934 Pernis, Hoogvliet en delen van Rhoon en Poortugaal, 1940 een deel van Overschie, 1941 de gemeenten Hilligersberg, Overschie, Schiebroek, IJsselmonde en delen van Barendrecht, Capelle aan de IJssel, Rozenburg, Kethel en Spaland. Nog enkele cijfers die de groei van Rotterdam bewijzen: Voor de eerste wereldoorlog werden 13 miljoen ton goederen per jaar ingeklaard. Voor de tweede wereldoorlog was dit 25 miljoen ton geworden. De havenoutillage is de modernste ter wereld, de steenkoollaadbruggen nemen gehele spoorwagons op en keren deze boven de ruimen der schepen om, om ze even later weer op de rails te plaatsen. De graanelevators kunnen 800 ton per uur verwerken, zodat een groot zeeschip door vier elevators in enkele uren kan worden gelost. Voor de opslag van graan bezit de stad drie silo's, waarvan de grootste 64.000 ton kan bergen.

Nog steeds bouwt men voort aan de verdere volmaking van de haven en de Nieuwe Waterweg. De dukdalven waaraan de schepen in de havens kunnen meren, zijn voorzien van telefoonaansluitingen, zodat ieder schip direct aan het gemeentelijk telefoonnet kan worden aangesloten. De tankbootjes die de schepen van vloeibare brandstof voorzien, zijn bijna zonder uitzondering uitgerust met een "walkie-talkie", waarmee ze in verbinding staan met het hoofdkantoor, dat iedere bestelling direct doorgeeft aan de tanker die het dichtst bij de "klant" is. Ieder schip dat Hoek van Holland passeert, wordt daar gesignaleerd en zijn naam wordt doorgegeven naar Rotterdam, waar ogenblikkelijk de rederij, of de agent wanneer het een buitenlands schip is, wordt gewaarschuwd, zodat alle laad- en losgerei gereed is, wanneer het schip anderhalf uur later meert. Om ook bij mist het scheepvaartverkeer door te laten gaan, wordt de Nieuwe Waterweg voorzien van een radarsysteem met vele posten, dat een binnenkomend of uitvarend schip veilig verder loodst.



Zo werkt Rotterdam met grote energie aan de verdere uitbouw van zijn haven, in het volste vertrouwen, dat de toekomst zal bewijzen welk een belangrijke taak deze zal krijgen te vervullen.

---

Een zeer gewaardeerde bijdrage van Gerrie van der Laan

Heb je een vraag of opmerking voor Gerrie van der Laan, stuur dan Aad, de webmaster, een email: aad@engelfriet.net

Op onze site kun je nog meer verhalen vinden van haar, gebruik daarvoor onze zoekmachine:

Klik hier als je wilt zoeken via Aad's Freefind search engine, vul in het venster jouw woord in, bijvoorbeeld Gerrie van der Laan en klik op ENTER

wat zijn we trots op ons familiewapen ...., beetje jaloers zeker ....