Een zeer gewaardeerde bijdrage van Gerrie van der Laan

Heb je een vraag of opmerking voor Gerrie van der Laan, stuur dan Aad, de webmaster, een email: aad@engelfriet.net

Op onze site kun je meer vinden over de in dit verhaal genoemde namen en aspekten, gebruik daarvoor onze zoekmachine:

Klik hier als je wilt zoeken via Aad's Freefind search engine, vul in het venster jouw woord in, bijvoorbeeld Rotterdam en klik op ENTER

---

De Rotterdamse politie in mei 1940

Aangezien de politie van Rotterdam rechtstreeks is betrokken in de oorlogshandelingen, is het van betekenis, hieraan een korte beschouwing te wijden. Sedert 8 november 1933 was hoofdcommissaris van politie Mr. L Einthoven, aan wie 1 december 1939 een jaar verlof was verleend in verband met zijn benoeming tot gedelegeerde van de Centrale Raad van Advies inzake ontwikkeling en ontspanning van gemobiliseerden. Op 1 mei 1940 keerde hij weer op zijn post terug.

De gemeente was verdeeld in vijf afdelingen, aan het hoofd waarvan commissarissen van politie waren geplaatst, die voor de algemene politie- en justitiële dienst in hun afdeling verantwoordelijk waren. De 1e Afdeling (centrum) was ondergebracht aan het Centraal bureau aan het Haagseveer, dat sedert oktober 1938 gevestigd was in een gebouw, dat met het oog op luchtbombardement was gebouwd en een gas- en bomvrije kelder bevatte. De sterkte van de ge-uniformeerde politie bedroeg op 1 mei 1939:

a.

STRAATPOLITIE: 6 hoofdinspecteurs, 41 inspecteurs, 48 brigadiers, 98 majoors, 451 wijkagenten, 251 reserve agenten, 35 verkeersagenten, 6 agenten-chauffeur (uitrukwagens) en 26 buurtagenten.

b.

BRIGADE VOOR SPECIALE DIENSTEN, ter sterkte van 1 brigadier, 2 majoors en 56 agenten, die een reserve vormde voor het gehele korps en de kern vormde van een KARABIJNBRIGADE.

c.

BEREDEN BRIGADE, ter sterkte van 1 inspecteur, 1 brigadier, 4 majoors en 20 agenten, met van de manege ingehuurde paarden en deel uitmakende van de verkeerspolitie.

d.

VERKEERSPOLITIE, ter sterkte van 4 inspecteurs, 6 brigadiers, 7 majoors en 44 agenten, waarvan er resp. enige bij de MOTORBRIGADE dienst deden.

e.

RIVIERPOLITIE, ter sterkte van 1 hoofdinspecteur, 3 inspecteurs, 5 brigadiers, 14 majoors en 42 agenten, met 11 majoors of agenten, dienst doende als kapitein of machinist.

f.

OPLEIDING, waarbij ingedeeld 2 inspecteurs, 2 brigadiers, 3 majoors en 1 agent, met het daarbij in opleiding zijnde personeel.

Terwijl van de Karabijnbrigade de kern in de Brigade voor speciale diensten was ingedeeld, was het overige personeel verdeeld over vijf afdelingen. Zij werd voor oefening en voor daadwerkelijk optreden geconcentreerd. Bij het uitbreken van de mobilisatie in 1939 bestond de brigade uit 6 inspecteurs, 5 chef-agenten voor speciale diensten, 148 groepscommandanten en karabiniers en 24 reserve karabiniers, georganiseerd als volgt:

Co-groep, 1 mitrailleurkarabijngroep met 3 mitrailleurkarabijnen, 14 karabijngroepen en reserves. Bovendien kon nog uit een depot van ongeveer 90 agenten geput worden, die een opleiding bij de brigade hadden gevolgd. Allen waren voorzien van een stalen helm, de inspecteurs hadden een klewang en een pistool, alle karabiniers een karabijn M'95 met bajonet of een politiekarabijn zonder bajonet, alsmede een koppel, bajonetschede en 4 patroontasjes (tezamen voor 40 patronen). De schutters waren uitgerust met een mitrailleur pistool, systeem "Erma" waarbij een tas behoorde, die door de helper (met karabijn bewapend) werd gedragen en waarin aanwezig 4 houders voor 16 patronen, 1 voor 32 patronen en 4 dozen elk met 48 patronen. Een doos met reserveonderdelen en een zaklantaarn werden meegevoerd. Een gedeelte van het personeel van de Motorbrigade was belast met het bedienen van twee lichtwagens en 6 zoeklichten met statief, een door de Burgerwacht afgestane pantserwagen (model Buffel) en een gepantserde automobiel. Op 10 mei waren als patronenvoorraad aanwezig, 445 patronen nr. 1; bovendien een patronenvoorraad bij de Burgerwacht en op de schietbanen te Kralingen. Voor de mitrailleurkarabijnen waren 19.700 patronen aanwezig. De taak van de Karabijnbrigade was:

1e in tijden van ongeregeldheden het bestrijden daarvan, indien dit door de normale straatpolitie niet meer kon geschieden;

2e in geval van oorlogsgevaar of oorlog het bewaken van tactisch gewichtige punten tegen aanslagen of daden van sabotage, het interneren van vreemdelingen van de Staat, waarmee Nederland in oorlog zou geraken en het handhaven van de orde in buitengewone omstandigheden, zoals bij aanslagen, luchtaanvallen e.d.

Geen deel uitmakende van de strijdkrachten, mocht de politie bij het uitbreken van oorlog niet deelnemen aan de strijd met de vijand. Zij was voorbereid op de afweer van aanslagen van een "5e colonne", internering van Duitse staatsburgers en hulpverlening bij vliegtuigaanvallen, doch niet op een rechtstreekse aanval zoals die op 10 mei heeft plaatsgehad.

De Burgerwacht diende, om de politie in geval van noodzaak te versterken en zij was eveneens niet bestemd en niet opgeleid voor de strijd met een buitenlandse vijand. Zij stond onder bevel van luitenant-kolonel der marechaussee b.d. A.P.H. Boellaard en bestond theoretisch uit een Staf, het Mobiele Vendel en een aantal stationaire Vendels (z.g. wijkvendels), bestemd om in verschillende stadsgedeelten dienst te doen; verder een Afdeling vervoerwezen, een Afdeling vaarwezen, een Ambulancedienst en een Pantserwagen-afdeling (een wielerpantserwagen van verouderd model, overgenomen van het leger, het Buffel model en een geïmproviseerde pantserwagen, beide bewapend met 3 lt.mitr.). Praktisch bestond deze organisatie op 10 mei 1940 niet. Het Mobiele Vendel stond onder bevel van kapitein W.H.M. Uilenbroek en was plm. 200 man sterk; de officieren waren bewapend met klewang en parabellum, de onderofficieren en manschappen met geweer en bajonet. Uit het Mobiele Vendel was een piket aangewezen, ter sterkte van 1 off., 2 onderoff. en 20 man (2 groepen), dat op nader bevel op het Centraal bureau der Politie zou overnachten, als kern voor de te mobiliseren Burgerwacht. Het nuttig effect van de burgerwacht voor de politie was door tal van omstandigheden niet groot gebleken, toen de politie, o.a. in aug. 1939 haar hulp nodig had. Op regelmatige bijstand van een vast aantal burgerwachters viel niet te rekenen en door de mobilisatie van het leger was ook de Burgerwacht verzwakt. De pantserwagens waren aan de politie afgestaan en werden bediend door personeel van de Motorbrigade.

De mobilisatie en in het bijzonder de perioden van verhoogde politieke spanning hadden voor de Politie van Rotterdam telkens extra bewakingstaken met zich gebracht. Vele daarvan dienden volgens het oordeel van politieautoriteiten door militaire detachementen te worden uitgevoerd, doch het ontbreken van daartoe geschikte troepen te Rotterdam maakte dit, in de aanvang niet, later slechts gedeeltelijk, uitvoerbaar. Zo moest, toen in nov. 1939 spanning intrad, worden voorzien in de bewaking van het P.T.T.-gebouw, het Telegraafkantoor, Delftse Poortstation, Maasstation, Gasfabriek Feyenoord, Drinkwaterleiding, G.E.B., Elektr. Centrale en de Petroleumhaven. Er waren hiervoor per etmaal 200 man nodig, zodat geen stootkracht meer aanwezig was. Er waren toen piketten van het Depot luchtstrijdkrachten aangewezen, om de politie te ontlasten. Toen afdoende hulp van militaire zijde niet, althans niet spoedig te verwachten viel, heeft men door het inschakelen van de Burgerwacht en door het opleiden van reserve politiepersoneel hieraan trachten tegemoet te komen.

---

Een zeer gewaardeerde bijdrage van Gerrie van der Laan

Heb je een vraag of opmerking voor Gerrie van der Laan, stuur dan Aad, de webmaster, een email: aad@engelfriet.net

Op onze site kun je nog meer verhalen vinden van haar, gebruik daarvoor onze zoekmachine:

Klik hier als je wilt zoeken via Aad's Freefind search engine, vul in het venster jouw woord in, bijvoorbeeld Gerrie van der Laan en klik op ENTER

wat zijn we trots op ons familiewapen ...., beetje jaloers zeker ....