Een e-mail sturen naar Aad? Zijn e-mail adres is aad@engelfriet.net
(klik op deze tekst om een voorgeadresseerde mail te openen)
Terug naar  het Engelfrieten overzicht

Naar beneden 

Luchtbescherming is zelfbescherming

Een zeer gewaardeerde bijdrage van Gerrie van der Laan

Heb je een vraag of opmerking voor Gerrie van der Laan, stuur dan Aad, de webmaster, een email:
aad@engelfriet.net

Op onze site kun je meer vinden over de in dit verhaal genoemde namen en aspekten, gebruik daarvoor onze zoekmachine:

Klik hier als je wilt zoeken via Aad's Freefind search engine, vul in het venster jouw woord in, bijvoorbeeld Rotterdam en klik op ENTER




Luchtbescherming is zelfbescherming

Inleiding door mr. P.C. Oud in 1945.

In de oorlogstijd hebben wij leren inzien, dat wij, wanneer wij alleen staan, heel weinig vermogen tot stand te brengen. Naties zochten steun bij elkaar in hun strijd, enkelingen leerden beseffen, dat zij de gevolgen van de oorlog alleen met succes konden bestrijden, wanneer zij zich aaneensloten tot groepen. Het mooie nu in het werk van de zelfbeschermingsorganisatie is, dat hierin volledig deze steeds sterker wordende behoefte aan onderlinge bijstand, hetzij van buren, hetzij van bewoners van een bepaald stadsdeel, werd opgevangen door die andere drang, die zich in de ure des gevaars spontaan kan openbaren: de behoefte om de naaste in zijn door het oorlogsgeweld ontstane ellende te steunen. Dank zij het werk van alle bij de zelfbescherming betrokkenen, kon de spontane burenhulp worden tot een georganiseerd geheel, dat de Nederlandse overheid kon steunen bij haar streven om de gevolgen van de oorlog voor de burgerij te beperken. Elk streven dat er op gericht is om de aldus onder moeilijke omstandigheden ontstane samenwerking van oud en jong, rijk en arm, na het beëindigen van de luchtoorlog in Europa te bestendigen, verdient ons aller medewerking en ik hoop dan ook gaarne, dat dit gedenkboek er toe moge bijdragen om de herinnering levendig te houden aan het werk, dat in de blokbescherming is verricht.

Luchtbescherming in oorlogstijd!

Door H.L. Laban.

Nu ook de luchtbescherming, ten gevolge van de onvoorwaardelijke capitulatie van hen, die ons volk in vijf, schier eindeloos durende jaren, onderdrukt en geterroriseerd hebben, haar wapens kan laten rusten, is het goed een ogenblik stil te staan bij het vele werk, dat in de afgelopen jaren voor de bescherming van onze stadgenoten werd verricht. In de grote vreugde en opluchting, die zich thans vanzelfsprekend van ons allen hebben meester gemaakt, dreigt men namelijk maar al te spoedig te vergeten, hoeveel goede burgerzin juist in de moeilijkste perioden van de oorlog aan de dag werd gelegd, en is men al te gauw geneigd te zeggen: "Luchtbescherming? Die heeft nu toch zeker afgedaan!" Laat men echter niet te snel geheel afbreken, wat in lange jaren met zoveel inspanning en toewijding werd opgebouwd; de afgelopen jaren hebben ons wel geleerd hoe noodzakelijk het is steeds op alle mogelijkheden voorbereid te zijn. Ons leger bevindt zich weer in volle opbouw en daarbij zal ook in de toekomst noodzakelijk een goede luchtbescherming moeten behoren, waarvan de kern reeds in vredestijd aanwezig moet zijn. Dat daarbij gebruik gemaakt zal worden van de thans verkregen ervaringen spreekt wel vanzelf. Ook daarom kan het nut hebben hieruit iets vast te leggen in dit "Herinneringsboek".

Reeds ver voor het uitbreken van deze oorlog had het luchtbeschermingsvraagstuk in Nederland de belangstelling van militaire en burgerlijke autoriteiten. Aanvankelijk meende men echter, dat eventuele luchtbombardementen zich zouden beperken tot die objecten, die voor de directe oorlogvoering van belang waren, zoals bijvoorbeeld spoorwegknooppunten, industriecentra, militaire opslagplaatsen enz. Vandaar, dat luchtverdediging en luchtbescherming beide als een zuiver militaire aangelegenheid werden beschouwd. Na de ervaringen echter, welke o.a. de Spaanse burgeroorlog opleverde, kwam men meer en meer tot het inzicht, dat luchtbombardementen in een komende "totale" oorlog ook gebruikt zouden worden, om te trachten het moreel van de bevolking in het achterland te breken, en dat men daartoe zelfs welbewust bevolkingscentra zou willen treffen, die militair niet van belang waren. Het luchtbeschermingsvraagstuk kwam hierdoor steeds meer in de burgerlijke belangstelling te staan.

In 1936 kwam de "Wet betreffende bescherming tegen Luchtaanvallen" tot stand, welke later nog met enkele Koninklijke Besluiten werd aangevuld. Een "Rijksinspectie voor de bescherming van de bevolking tegen luchtaanvallen" werd ingesteld, terwijl de Nederlandse Vereniging voor Luchtbescherming, die enige jaren eerder als studievereniging was opgericht, een meer officieel karakter kreeg. Het toezicht op de civiele luchtbescherming werd in de Luchtbeschermingswet in handen gelegd van de minister van Binnenlandse Zaken, terwijl voor de gemeenten - welke in drie gevarenklassen werden ingedeeld - de burgemeesters belast werden met het organiseren van een Luchtbeschermingsdienst. In grotere gemeenten zou daartoe een speciaal Hoofd van de Luchtbeschermingsdienst worden aangesteld. De Wet schreef verder nauwkeurig voor aan welke eisen de organisatie in de gemeenten der verschillende gevarenklassen moest voldoen. De N.V.L. (Nederlandse Vereniging voor Luchtbescherming) belastte zich meer in het bijzonder met de organisatie van de onderlinge gezinshulp en de voorlichting van het publiek.

Op allerlei wijzen werd nu, ook in Rotterdam, getracht bij het grote publiek belangstelling te wekken voor het probleem "Luchtbescherming". Propaganda-avonden werden gehouden, de Gemeentelijke Brandweer liet met de bekende rood-geschilderde wagentjes op straat demonstreren, hoe men de brandbommen kon bestrijden. Artikelen verschenen in de pers en ook de radio werd als propagandamiddel ingeschakeld. Het maandblad "Luchtgevaar", dat sinds 1933 als studieblad verscheen, werd tot een populair tijdschrift omgevormd, waarnaast een speciaal studieorgaan werd uitgegeven, dat later onder de naam "Pro Cive" het officiële orgaan werd van de Rijksinspectie Luchtbescherming. In april 1939 werd in alle Rotterdamse gezinnen een boekje bezorgd, getiteld "Wenken op het gebied van de Luchtbescherming". Het was uitgegeven door de Luchtbeschermingsdienst, waarvan als Hoofd optrad de Hoofdcommissaris van Politie, bijgestaan door een Gemeentelijk Bureau Luchtbeschermingsdienst. Het geheel stond onder de verantwoordelijkheid van de burgemeester. Deze ( mr. P.J. Oud) schreef in een voorwoord o.m.:

"Het is een droevige noodzakelijkheid, dat dit boekje moet worden uitgegeven. Het vertelt u van de verschillende middelen, die het menselijk vernuft heeft uitgevonden om dood en verschrikking op grote schaal te verspreiden. Wij durven er bijna niet aan te denken, dat deze dingen werkelijkheid worden zullen. Maar wij zouden onze plicht slecht verstaan, indien wij in het vertrouwen dat het verschrikkelijke toch wel niet gebeuren zal, ons ervan onthielden ons zo goed mogelijk daarop voor te bereiden."

Luchtbescherming is zelfbescherming"

Door J Ph. W. Rennert.

Wanneer wij nagaan, wat er op het gebied van de organisatie der zelfbescherming bereikt werd en ons hierbij alleen beperken tot onze onderafdeling Centrum-Noord, dan is de lof, die bij verschillende gelegenheden hierover werd verkondigd, zeker volkomen verdiend. Maar een groot gedeelte van de inwoners van dit stadsgedeelte heeft geen begrip van de opofferingen van vrije tijd, toewijding en de te overwinnen moeilijkheden, die nodig waren om deze lof te verdienen, en de belangstelling beperkte zich tot een onbevoegde kritiek op en het belachelijk maken van de inspanning der luchtbeschermingsleden, die ondanks teleurstelling en vaak tegenwerking bleven vertrouwen, dat er een uiteindelijk resultaat bereikt kon worden. De meidagen van 1940 en de daarop volgende vijf verschrikkelijke oorlogsjaren hebben inderdaad dit vertrouwen gewettigd. In dit verband en zonder te kort te doen aan de verdiensten der leiders en blokleden van heden, is het zeker goed met een enkel woord te herinneren aan de voorbereiding in de vooroorlogse jaren, die de grondslag legden tot dit eindresultaat.

In 1937 kwamen enkele personen in het Atlantic House bijeen om een afdeling van de N.V.L. (Nederlandse Vereniging voor Luchtbescherming) in Rotterdam op te richten. De stad zou verdeeld worden in diverse gedeelten, die nu nog bestaan, ieder met een eigen bestuur. De oprichters waren zich niet bewust van de moeilijkheden, die zich zouden voordoen en gingen vol goede moed aan het werk om leden te winnen en de grote firma's in hun rayon om financiële steun te vragen, want deze werd van overheidswege niet verleend. De slogan "luchtbescherming is zelfbescherming" werd tot het uiterste door de autoriteiten volgehouden en alles moest door de leden en donateurs der N.V.L. zelf betaald worden. De vergaderingen, die gehouden werden, moesten door de bezoekers bekostigd worden en waren vaak door gebrek aan propagandamiddelen en ook door beperkte wetenschap der afweermiddelen, waardoor gestelde vragen niet of ten dele beantwoord konden worden, een kwelling. Ondanks alles groeide de belangstelling, maar de praktische toepassing van het verkondigde kwam voor schier niet te overkomen bezwaren te staan.

Er kwam enige verbetering toen het Bureau Luchtbescherming opgericht werd, dat ook niet over financiële middelen beschikte, maar begon met het organiseren van cursussen tot het opleiden van sprekers, die voorlichting moesten geven aan de bevolking. Hiertoe werden schoollokalen beschikbaar gesteld en de bestuursleden hadden nu de taak óf zelf avond aan avond deze lezingen te houden óf de sprekers in te leiden. Het bereikte resultaat wettigde niet het vele afwezig zijn uit de huiselijke kring. Daarna werd in 1939 een aanvang gemaakt met het organiseren van een blokorganisatie. De stad werd in blokken verdeeld met blok-, sectie- en districtsleiders. Deze kwalificatie is naderhand veranderd in blok- en wijkhoofd en vak-leiders. In oktober van dat jaar was slechts een negende gedeelte van de gehele blokorganisatie in Rotterdam gereed, waarbij Centrum-Noord met tachtig á negentig blokken geen slecht figuur sloeg. Ook toen reeds was het door de mobilisatie moeilijk om brandweermateriaal te verkrijgen en wanneer men de klachten, die zich toen voordeden, vergelijkt met die, welke enkele jaren later op de vergaderingen werden geuit, dan bemerkte men dat er niets nieuws onder de zon was.

De ramp over onze stad in 1940 maakte voorlopig een einde aan de organisatie, maar na enkele maanden werd opnieuw een beroep op medewerking gedaan en er moest vrijwel van voren af aan begonnen worden. De bevolking besefte toen echter en ook door de daarna plaatshebbende bomaanvallen, welke rampen haar nog konden treffen en de belangstelling en medewerking werden nu vanzelfsprekend groter. Ook van de zijde der overheid werd de zaak krachtiger aangepakt en eindelijk werden de diverse banden en bordjes voor de functionarissen afgeschaft. De uitreiking geschiedde eerst door het secretariaat der afdelingen, hetgeen natuurlijk ook weer het nodige werk met zich bracht; later werd dit vanuit het Bureau Luchtbescherming geregeld.

Uit deze uiteenzetting van de te overwinnen moeilijkheden, vooral bij het begin, valt het niet moeilijk te begrijpen, dat er vele mutaties voorkwamen in de bestuurs- en blokfuncties en dat slechts een gedeelte der oude garde in 1945 nog in functie was. Het is onnodig namen te vermelden maar het is mijns inziens volkomen verdiend, wanneer hierbij aan deze oud-medewerkers een woord van dank wordt gebracht.

Rotterdam juli 1945.

J.Ph.W. Rennert.

Secretaris Onderafdeling Centrum-Noord




Een zeer gewaardeerde bijdrage van Gerrie van der Laan

Heb je een vraag of opmerking voor Gerrie van der Laan, stuur dan Aad, de webmaster, een email: aad@engelfriet.net

Op onze site kun je nog meer verhalen vinden van haar, gebruik daarvoor onze zoekmachine:

Klik hier als je wilt zoeken via Aad's Freefind search engine, vul in het venster jouw woord in, bijvoorbeeld Gerrie van der Laan en klik op ENTER






Familiewapenklein
wat zijn we trots op ons familiewapen ...., beetje jaloers zeker ....


Terug naar de top





Last update :

1 December 2022