Een zeer gewaardeerde bijdrage van Gerrie van der Laan

Heb je een vraag of opmerking voor Gerrie van der Laan, stuur dan Aad, de webmaster, een email: aad@engelfriet.net

Op onze site kun je meer vinden over de in dit verhaal genoemde namen en aspekten, gebruik daarvoor onze zoekmachine:

Klik hier als je wilt zoeken via Aad's Freefind search engine, vul in het venster jouw woord in, bijvoorbeeld Rotterdam en klik op ENTER

---

Het "land van Hoboken"

Hertaling.

Het "land van Hoboken" - een land van belofte voor jong en oud in westelijk Rotterdam! Wat een gezelligheid gaf het aan de toch reeds gezellige Nieuwe Binnenweg, die als hoofdverkeersverbinding met het centrum heel wat meer in tel was dan de niet minder belangrijke, parallel lopende West-Kruiskade!

Hij, die in Rotterdam geboren en getogen was en nog nimmer de landlucht had ingesnoven - en dat waren er velen, in de tijd, dat de verkeersmiddelen beperkt waren tot paardentrams en de enkele stoomtram naar Schiedam - voelde, meer dan de latere generatie, van welk een verlokkelijke schoonheid dit stuk natuur wel was, dat zich uitstrekte tussen de Westersingel ter oostzijde en de latere Pieter de Hoochweg ter westzijde, en naar het noorden en zuiden respectievelijk begrensd werd door de Nieuwe Binnenweg en de Westzeedijk. Daar de tegenover de Van Speijkstraat beginnende huizen langs het traject Nieuwe Binnenweg-Delfshaven het "land van Hoboken", voor wat het verdere gedeelte betreft, aan het oog onttrokken, had dit deel voor de Binnenweg-bewoner of -bewandelaar geen betekenis.

Nog zie ik die prachtwei, aan Westersingel- en Westzeedijk-kant omzoomd door hoog geboomte, waarboven pittoresk verschillende kerktorens zich verhieven! Ik zie ze weer in laaiend zonlicht, dat kleur en glans spreidde over gras en bloemen, over weelderig begroeide slootkanten en brede weteringen, over het vee en de vogels. Ik zie ze, terwijl in het vroege voorjaar de spreeuwen in wolken er komen neerzwermen, wat later de kieviten er komen trippelen onder hun pittige lokroep en in de zomer de leeuwerik er hoog in de lucht er te trilvleugelen hangt, of immer opwaarts stijgt, als streefde hij er de zon tegemoet - in luide juichtonen uitjubelend z'n hymne aan de Schepper. Ik zie ze, terwijl een schroeiende hitte wazige kringellijntjes doet opwarrelen langs de gloeiende baksteengevels tegenover "het land". Stoere kerels, met breedgerande strohoeden, wetten er zeisen, die, flikkerend in het zonlicht, door de hoge grashalmen maaien. Weer zie ik, hoe potige jongemannen en struise meiden het gras op hopen harken, of de reeds gedroogde halmen tot heuvels optasten. En tenslotte komt een krachtig dubbelspan paarden de zware hooiwagen over de weke weibodem trekken. Strak staan de stevige treksnoeren onder het zwoegend aanzetten der dieren, strak staat ook iedere spier van hun glanzende zweetlichamen, de zware last voortbewegend in de richting van de rijweg.

Dan zie ik het weiland opdoemen uit de zomerse morgen- of avonddauw, of uit de kille voor- of najaarsnevel, of zich uitstrekken in de zilveren toverglans der maan. De bonte koebeesten met de volle uiers, de kalven, de forse paarden en de mallotige, hoogpotige veulens, de schapen en lammeren - allemaal door de zon in kleurenglans gezet - gaan rustig grazend, of lustig dartelend, aan m'n oog voorbij. En het tafereel van uitbundig licht wordt gevolgd door dat van droeve donkerte. Zwaar als lood drukt de winter, die in sombere grauwheid rondwaart over het verdronken land. Kraaien zweven zwermend over, als boden van leed en van rouw.

Is het niet waar, dat de recht tegenover het "land van Hoboken" gelegen "Poort van Kleef", het gerenommeerde café-restaurant van Martinot, indertijd zijn roem op de eerste plaats dankte aan het heerlijk uitzicht, - in de latere jaren van z'n bestaan was een speciaal terras daarvoor aangelegd - dat het bood op het "land"? Je genoot er een natuurweelde en een verademing, zoals je nergens anders in de stad kon vinden, waar je immers zat opgesloten tussen hitte-uitstralende huizengevels. Wie, die bij Martinot prozaïsch de inwendige mens versterkte en poëtisch de zoetheid indronk van deze zachtgroene oase te midden van de dorre steenwoestenij der stad, zou vermoed hebben, dat én de "Poort van Kleef" én het "land van Hoboken" binnen korte tijd verdwenen zouden zijn? Ja, óók het laatste, waarvan niemand wilde aannemen, dat het ooit zou ophouden, zou tot ons stadsbeeld behoren? Wie van de oude bezoekers van het gezellige café zou gedroomd hebben, dat die Nieuwe Binnenweg tussen Van Speijkstraat en Westersingel, die ze hun leven lang tevens als typische combinatie van drukke verkeersweg en landelijke wandelweg gekend hadden, met heel het land, dat zich daarlangs uitstrekte, van gedaante zou veranderen, zó, dat het geheel onherkenbaar werd en alleen nog een museumpark een klein beetje zou herinneren aan de groene weelde, welke hier eertijds heerste?

Wie hunner had durven voorspellen, dat ook de "Poort van Kleef", trefpunt van zakenmensen, van vrienden en kennissen, van kerkcollectanten en kerkkoorzangers, van altijd dorstige kegelaars - dat die graag-bezochte eet-, drink- en praatgelegenheid van hen, die daar bij zomeravond te zitten een zalig genot vonden, weldra in de vergetelheid zou zijn weggevaagd? En dat moderne showrooms van auto's en andere nuchtere zakelijkheden de plaats zouden beheersen, waar eens het bier schuimde, waar de smakelijkste menu's lokten, waar de lekkerste erwtensoep, de fijnste ballen gehakt, de heerlijkste worst, de blankste en meest malse mosselen gegeten werden en, niet te vergeten, de puikste vis, die de gemoedelijke heer Martinot in eigen persoon dagelijks op de markt ging kopen? "Martinot", met zijn achter het café gelegen speeltuin, waarnaast kegelbaan, met zijn terras, later met zijn bij het café aansluitend proeflokaal op de hoek N. Binnenweg-Gouvernestraat, met z'n gemoedelijk publiek, dat één grote club scheen te vormen van gezellige mensen, die allemaal elkaar min of meer intiem kenden, die belang stelden in elkaars wel en wee, die blij waren elkaar weer te ontmoeten in de oude vertrouwde omgeving, daar op de Nieuwe Binnenweg, waar je zo echt tot rust kwam na volbrachte vermoeiende dagtaak, had z'n tijd gehad.

Ik kan me voorstellen, dat er mensen zijn, die een hevig "heimwee" gevoelen naar die gezellige sfeer, mitsgaders naar de lucullische geneugten, welke in die prettige omgeving te smaken vielen. Maar het meeste "heimwee" verteert mij naar het weergaloze "land van Hoboken", met z'n glans, met z'n loeiende koeien en blauw-gekielde melkers, z'n hinnikende paarden en blatende schapen, z'n zeisen zwaaiende zaaiers en gouden bergen makende hooiers, met z'n kleed van sneeuw en z'n sloten bedekt met ijs, dat alle winterse somberheid deed wijken voor uitbundige schaatsenrijderspret. En met z'n meeuwen, die in het ondergelopen weiland kwamen zoeken, wat ze in Maas en havens niet meer konden vinden.

Hoboken, de eigenaar van dit uitgestrekte weiland, werd rijk genoemd. "Zo rijk als Hoboken", klonk in Rotterdamse oren zo ongeveer hetzelfde als: "zo rijk als Rothschild" in Amerika. Van z'n financiële rijkdom heb ik nooit de omvang gekend, noch begeren te kennen. Maar één ding weet ik: dat hij in het "land van Hoboken" een rijkdom heeft bezeten, waarvan vele Rotterdammers méér genoten hebben, dan van een of ander materieel bezit - een rijkdom, die niet in geld is uit te drukken, noch in getalswaarden is weer te geven.

Met dat heerlijke "land" verdwenen ook de bekende landelijke theetuin "vanouds de Melkkop", die daarachter op het Hoboken-domein aan de Westzeedijk grensde; de villa van Hoboken zelf, de lighallen voor longlijders (die naar het Parkterrein verplaatst werden) en nog een andere villa, benedendijks van de Westzeedijk, die een tijd lang was ingericht tot asiel voor doortrekkende landverhuizers. Aan "de Melkkop" zullen vele Rotterdammers nog wel de aangenaamste jeugdherinneringen bewaard hebben. De fraaie tuin met z'n forse hoge bomen, in één waarvan een ooievaar nestelde, had iets gezellig-rustieks. De ooievaars vonden, behalve in het Park, ook een ruim provianderingsgebied in de wei en de sloten van het Hoboken-land, evenals de reigers. Het kon langs de sloot, welke dit land van de Nieuwe Binnenweg scheidde, soms zwart van kijkers zien, die onze lepelaar en z'n vissende metgezel, de reiger, in hun drukke bad- en visbedrijvigheid stonden te bestuderen.

Dat alles is nu verdwenen en ten offer gevallen aan de eisen der beschaving, die steeds meer ongerept terrein voor onze stadsuitbreiding vergde. Waar het "land van Hoboken" aan de Nieuwe Binnenweg grensde staan nu woonhuizen en verder, naar de kant van de Westzeedijk toe, hebben we o.a. het Boymans-Museum, het Unilever-complex, het nieuwe Erasmiaans Gymnasium, het Meisjeslyceum en de G.E.B.- "wolkenkrabber" zien verrijzen, terwijl het museumpark door z'n mooie aanleg en z'n bloementooi voor een deel tracht te vergoeden, wat we door het verlies van het mooie natuurpanorama over het wijde land moeten missen. Ook de achtertuinen van de herenhuizen aan de Westersingel, grenzend aan het vroegere "land van Hoboken", herinneren ons nog aan het oude. De noodwinkels en de noodcafés van het jaar 1940 staan geplant in de grond waarop eens de koeien graasden en de wol van confectiepakjes uit de modemagazijnen is de plaats komen innemen van de natuurwol, die hier eertijds werd rondgedragen in de vorm van dikke schapenvachten, waaraan de kluiten mest en aarde hingen.

---

Een zeer gewaardeerde bijdrage van Gerrie van der Laan

Heb je een vraag of opmerking voor Gerrie van der Laan, stuur dan Aad, de webmaster, een email: aad@engelfriet.net

Op onze site kun je nog meer verhalen vinden van haar, gebruik daarvoor onze zoekmachine:

Klik hier als je wilt zoeken via Aad's Freefind search engine, vul in het venster jouw woord in, bijvoorbeeld Gerrie van der Laan en klik op ENTER

wat zijn we trots op ons familiewapen ...., beetje jaloers zeker ....