Een zeer gewaardeerde bijdrage van Gerrie van der Laan

Heb je een vraag of opmerking voor Gerrie van der Laan, stuur dan Aad, de webmaster, een email: aad@engelfriet.net

Op onze site kun je meer vinden over de in dit verhaal genoemde namen en aspekten, gebruik daarvoor onze zoekmachine:

Klik hier als je wilt zoeken via Aad's Freefind search engine, vul in het venster jouw woord in, bijvoorbeeld Rotterdam en klik op ENTER

---

Historisch overzicht Rotterdam 1924

In ver verleden tijd, waarschijnlijk in de negende eeuw, heeft zich aan het stille water van de Rotte een aantal vissers en vlastelers in de nabijheid van de Maas (Merwe) in primitieve behuizingen gevestigd. De voorziening in hun dagelijkse benodigdheden en in die van de schepelingen, die voor de in de Rotte gebouwde sluis soms zeer lang moesten wachten, lokte vanzelf handelaars, en uit de nederzetting van vaste bewoners heeft zich het dorp ontwikkeld dat langzaam, over vele eeuwen heen, geworden is tot de stad, die wij thans gaan beschrijven.

Een sterk kasteel, ter bescherming van de schepen op de Merwe, gedurende de eerste bisschoppelijke oorlogen op een zandplaat in de Maas gebouwd - het slot Bulgersteyn - en een in de twaalfde eeuw opgetrokken kasteel aan de westzijde van een sprank der Rotte - het kasteel Weena - beide eigendom van het geslacht der Wassenaren, vergrootten de behoeften van een zich gaandeweg ontwikkelende bevolking; allereerst de behoefte aan een verkeersweg tussen de beide kastelen (de Oppert), aan indijkingen en ophogingen, en uit dit begin van meer geciviliseerd bestaan ontstaat, in de loop der tijden, een nieuwe stad tussen Gouda, Delfshaven en Delft. Rondom de kastelen vooral, nabij de vrije stroom, op toenemende aanslibbingen, kwamen zich nieuwe bewoners vestigen en, van de eerste helft der dertiende eeuw af, heeft men het feitelijk bestaan van een stad te boekstaven, die, naar een dam of dijk in de Rotte, de naam Rotterdam ontving. Het oudste privilege (van graaf Floris V) dateert van het jaar 1270, waarbij het vlek werd "aangemerkt als een plaats, die, door haar grotere bevolking van de meeste andere plaatsen onderscheiden, en door toenemende welvaart, de aandacht van 's Lands graven tot zich trekkende, haar inwoners in zo verre tot vrije lieden zag verheffen, dat zij niet meer willekeurig maar naar verkregen voorrechten en gemaakte keuren werden bestuurd, en de vrijheid hadden om hun woonplaats van vesten, muren en poorten te voorzien." Een bewijs dat hier reeds in deze tijden kooplieden woonden, is te vinden in een grafelijke brief van 1298, waarbij "aan die van Rotterdam, ten eeuwigen dage, vrijheid van tollen, door het gehele graafschap Holland, zowel te water als te lande", verleend werd.

De historie der stad in de graventijd is nauw verbonden aan die der andere grote steden. Aan verschillende verwikkelingen nam Rotterdam getrouwelijk met schepen en manschap deel en aan verliezen en winsten ontving zij geregeld haar part. In de Hoekse twisten werd zij genomen door de Hoekse aanvoerder Frans van Brederode, die haar geruime tijd in bezit hield. Later, in de oorlog met Spanje werd zij (april 1572) door de Graaf van Bossu overrompeld en gedeeltelijk uitgemoord, maar met deze beide wapenfeiten is de meer feitelijke inmenging van Rotterdam in vele eeuwen van oorlog en krakeel geboekstaafd. De stad heeft overigens vrij rustig geleefd, in een zuiver economische ontwikkeling, gestadig vooruitgaande - met slechts enkele perioden van stilstand, die dan altijd samenhingen met de algemene toestand. Het is een geschiedenis zonder grote, sterk schokkende feiten. De ontwikkeling der stad gaat trapsgewijs. Zes maal worden gedeelten van de aangeslibde grond en zandplaten in de rivier bij haar bebouwd gebied gevoegd. Toen na de inval der Spanjaarden in 1572, Rotterdam de zijde der Hervorming koos, waartoe Amsterdam pas in 1578 overging, werd de stad aan de Maas de haven van het opstandgebied en als zodanig trok zij een belangrijk verkeer tot zich. Uit Vlaanderen en Brabant kwam zich in deze tijd een groot aantal kooplieden te Rotterdam vestigen, vooral na de overgave van Antwerpen aan de Spanjaarden in 1585, omdat zij hier de vrijheid van godsdienst en bedrijf vonden, die hun ginds niet werd toegestaan.

In 1650 vinden wij Rotterdam geschetst als een stad "met tien wél gebouwde poorten gesloten, over de 6000 huizen, ruim 50.000 inwoners bevattende, zich verheugende in negen geheel voltooide stadshavens, waarin een duizendtal schepen ligplaats kon vinden, roemende op ruim 300 haringschepen, 48 groenlandsvaarders, 200 schepen die op de Franse, 100 die op de Schotse, talloze andere die op Engelse en andere havens, verscheidene jaren achtereen, van hier waren uitgevaren. Haar viertal alom vermaarde jaarlijkse ledermarkten en haar sterk bezochte grote jaarmarkt, gaven zulk een drukte, dat gedurende ettelijke dagen "de doorgang door de straten door de menigte der mensen belemmerd was." De voortdurende oorlogen en vooral, daarna, de lusteloosheid en de verwijfde zelfzucht der staats- en stadsbesturen, hebben Rotterdam na de eerste helft der zeventiende eeuw uit deze periode van gestage bloei in een verderfelijke "rustige rust" en een achteruitgang gebracht, waaruit het eerst door de energie der bewoners van het laatste deel der negentiende eeuw kon worden opgewekt.

De oudste weg van Rotterdam naar zee ging langs de "Maeze", een der takken van de Merwede, die in het laatst der zestiende eeuw, door bedijking van het eiland Rozenburg, in twee delen werd gesplitst. De schepen konden toen uit drie zeegaten Rotterdam bereiken: die van Brielle, van Hellevoetsluis en van Brouwershaven. Via Brielle bereikten zij Rotterdam door de Botlek langs Vlaardingen en Schiedam, via Hellevoetsluis door de Dordtse Kil en de Botlek, en via Brouwershaven door het ondiepe Volkerak en de Dordtse Kil. Maar door geen van deze wegen konden schepen van meer dan 3,8 meter varen, zodat bij de toenemende diepgang, in het begin van de negentiende eeuw, een hoogst onvoldoende toestand intrad. Nu begon de lijdensgeschiedenis, die ongeveer veertig jaar heeft geduurd; eerst omstreeks 1885 heeft Rotterdam een vrije doorvaart gekregen naar Hoek van Holland: de Nieuwe Waterweg. - In oktober 1866 werd door de Prins van Oranje de eerste spade aan de Hoek van Holland in de grond gestoken, waarmee de werken, door de Staatscommissie van 1857 voorgesteld, werden aangevangen. Memoreren wij hier nog dat sinds 1885 de stad met reuzenschreden vooruitging.

In 1886 werd de stad Delfshaven, in het westen, bij Rotterdam gevoegd, in 1895 het dorp Kralingen in het oosten en de dorpen Katendrecht en Charlois aan de Linker Maasoever. De bevolking nam met 12.000 à 15.000 zielen per jaar toe; aan alle kanten werd de stad ontzaglijk uitgebreid. In de negentiende eeuw is het grondgebied van Rotterdam verachtvoudigd, haar zielental ruim driemaal zo groot geworden; het bedroeg op 1 januari 1924, met inbegrip van Hoek van Holland, rond 537.000.

Enkele cijfers:

De oppervlakte van Rotterdam bedroeg op 1 januari 1924 6146 ha, waarvan 92 ha wandelplaats of plantsoen, 5,5 ha marktterrein, 22 ha sportterrein en 410 ha haven, waarin de Waalhaven, die voltooid 260 ha groot zal zijn, voor 205 ha begrepen is. Door toevoeging van het gebied te Hoek van Holland, hetgeen op 1 januari plaats had, werd de oppervlakte in het geheel nog vergroot met 2933 ha, waarvan 604 ha woeste grond en duinen en 762 ha haven en water, terwijl, waren geen bijzondere omstandigheden ingetreden, reeds in 1924 verschillende grenswijzigingen zouden hebben plaats gehad. Hierbij verdient vermelding de met de gemeente Schiedam getroffen overeenkomst ten dienste van het zogenaamde Drie-haven-plan. De daarbij betrokken grenswijziging zal het grondgebied van Rotterdam met ongeveer 116 ha vergroten.

---

Een zeer gewaardeerde bijdrage van Gerrie van der Laan

Heb je een vraag of opmerking voor Gerrie van der Laan, stuur dan Aad, de webmaster, een email: aad@engelfriet.net

Op onze site kun je nog meer verhalen vinden van haar, gebruik daarvoor onze zoekmachine:

Klik hier als je wilt zoeken via Aad's Freefind search engine, vul in het venster jouw woord in, bijvoorbeeld Gerrie van der Laan en klik op ENTER

wat zijn we trots op ons familiewapen ...., beetje jaloers zeker ....