Een zeer gewaardeerde bijdrage van Gerrie van der Laan

Heb je een vraag of opmerking voor Gerrie van der Laan, stuur dan Aad, de webmaster, een email: aad@engelfriet.net

Op onze site kun je meer vinden over de in dit verhaal genoemde namen en aspekten, gebruik daarvoor onze zoekmachine:

Klik hier als je wilt zoeken via Aad's Freefind search engine, vul in het venster jouw woord in, bijvoorbeeld Rotterdam en klik op ENTER

---

Aloys Henninger beschrijft Rotterdam in 1863

Vertaald uit het Duits.

Uit: Der Rhein und die Rheinlande. 111: Von Köln bis an's Meer. Zweite Section. Darmstadt, 1863, blz. 126 vlg. (De Rijn en de landstreken die aan de Rijn liggen. Van Keulen tot aan de zee).

Wat een schouwspel! Als een imposante zee van huizen ligt Rotterdam, dat graag "het welvarende Rotterdam" genoemd wordt, in een onoverzienbare halve cirkel voor onze ogen! De kolossale torenspits van de St. Laurenskerk en die van talrijke andere torens steken er bovenuit, aan de landzijde omkranst door windmolens en pittoresk gegroepeerde bomen, aan de machtige stroom omzoomd door een waar bos van masten en touwwerk, wat de stad een even levendige als grootse aanblik geeft.
Volgens de wetten der natuur trekt de Maas, nadat de IJssel en de Rotte hun water nog gezonden hebben, naar zee; een hoop kanalen leiden naar haar en gaan van haar uit; slechts vijf uur verwijderd, slaan de golven van de Noordzee, wier eb en vloed de stroom deelt, en in het midden van dit drukke waterwegennetwerk verheft zich "de rivale van Amsterdam", even begunstigd door haar ligging aan zee, als door haar ligging voor de rivierscheepvaart, en daarom de meest voortreffelijke handelsplaats voor zowel de zeehandel als voor de handel te land in Zuid-Holland, hoewel ze bescheiden slechts de naam van het kleinste watertje van de wateren, die haar levensaderen vormen, draagt.

Hier, op de schaduwrijke kade "de Boompjes" alsook bij de hoofdhaven en bij de kanalen van de stad ontwikkelt zich voortreffelijk het karakteristieke leven van Rotterdam als zeehandelsplaats. Er heerst daar een bont gewoel van schepen, kisten en kasten, rollende vaten, balen goederen, karren, wagens, sleperswagens, matrozen, dragers, inpakkers en toeschouwers, dat zich nauwelijks met een pen laat beschrijven. - Dirk Smits zingt in zijn "Rottestroom":

"Al het veer en kaaigedruis,
't Laden, lossen, varen, rijden,
't straatgewoel van alle zijden,
Stoort de Rotte in haar geruis."

Maar al dat geruis van rivier en land, het laden, lossen, rijden, slepen, het straatgewoel van alle zijden, dat de Rotte stoort in haar ruisen, geeft een treffend beeld van het meest levendige handelsverkeer, dat aan de vreemdeling, die voor het eerst deze drukte bewondert, een heel aantrekkelijk vermaak biedt.

Daardoorheen klinken dan nog de gezangen, waarmee de matrozen hun arbeid kruiden, eentonig af en toe, maar karakteristiek en vooral vaak uitgelaten vrolijk, zoals deze lieden over het algemeen zijn, wanneer hun voet na een zo'n acht tot negen maanden durende vaart, waarop ze met gelijkmoedigheid alle stormen en weertypen hebben getrotseerd, weer de vaderlandse bodem betreedt. Niet meer als lust, maar als dwaasheid verschijnt immers dan ook de zucht naar vermaak, in wier armen velen van hen zich bedrinken en hun loon verbrassen, zodat menigeen nauwelijks een klein bedrag over heeft om voor zichzelf een nieuw hemd aan het lijf te kopen, voor hij opnieuw naar zee gaat. Daarbij spelen het bezoek aan "de Zandstraat", waar danszaal zich aan danszaal rijgt, en de verleidingskunst van haar meisjes van plezier, een belangrijke rol. Een zonderling groots leven ontplooit zich vooral op de zaterdagavond, als de arbeiders na het ontvangen van hun weekloon met hun vrouwen in de vleeshal en op de kaasmarkt hun inkopen doen en het volk onder het zingen van zijn nationale liederen in vrolijke groepen door de straten trekt. Tot na middernacht zijn de winkels open en de Hoogstraat geeft vooral op die avond met haar schitterende erkers en haar bonte deinende menigte voetgangers uit alle standen een buitengewoon aantrekkelijke aanblik. Deze nachtelijke "wandeling" behoort tot de karakteristieke genoegens van de Rotterdammers, en men zou bijna geneigd zijn te geloven, dat de Hollander ieder uur van zijn leven, dat hij slapend doorbrengt, voor een verloren uur houdt.
Eveneens aantrekkelijk zijn de wandelingen 's zondags op de Singel, de voormalige walgracht, die Rotterdam als een van de mooiste en meest vrije straten van het zuidoosten naar het noordoosten in een halve cirkel omgeeft. Voor verdere wandelingen dienen de parken buiten de stad, de Oude en Nieuwe Plantaadje (Plantage) aan de oostzijde en het nieuw aangelegde park aan het westeinde, waar vooral de voorname wereld paradeert, wier luxe de rijkdom van "de welvarende koopstad" (welgestelde handelsstad) ten toon spreidt.

Wil je een heel kenmerkend stuk Hollands volksleven leren kennen, bezoek dan in augustus de Rotterdamse kermis. Een overblijfsel van de kerkwijdingfeestdagen, jaarbeurzen en markten maakt "de kermis" als het ware tot het carnaval van de Hollanders. Zelfs de anders zo bezadigde mijnheer raakt in deze dagen geheel uit zijn gewone doen, terwijl de lagere klassen met ware carnavalachtige uitgelatenheid in vuur en vlam raken en aan het drinken slaan. Hoe bont en eigenaardig het er overigens op zo'n kermis ook aan toe mag gaan, laat mij toch Bädekers mededeling plaatsen, die zegt: "De dienstmeiden plegen bij het afsluiten van het huurcontract bij hun dames en heren enige vrije dagen en nachten te bedingen voor de kermisdagen. Zij zouden deze op romantische wijze doorbrengen met hun vrijers; ja, de vrijers zijn voor zulke dagen te huren, en vaak zouden twee meisjes zelfs één vrijer hebben, als deze voor één meisje te duur zou zijn."

Niet te beschrijven is het mensengewoel op straten en pleinen, als ook het volk van het platteland nog van alle kanten is toegestroomd, om zich te amuseren op de stadskermis. Het staat kraampje aan kraampje en de stad heeft in haar midden als het ware een nieuwe stad geboren uit hout. Daaronder spelen dan de "gebakkramen" de hoofdrol. Deze kramen, waarin dag en nacht wafels en "broedertjes" gebakken en met wijn en andere dranken opgegeten worden, verleiden echter niet alleen door de aangename geur van het gebak tot consumptie; nee, de vreemdeling wordt, als hij ertussen loopt, ook door zijn eigenaren niet zo ongeveer uitgenodigd om binnen te komen, maar aan zijn arm vastgehouden, naar binnen gezogen, ja naar binnen getrokken!
Bewonderen moet men evenwel de behendigheid waarmee de eigenaresse van zo'n zaak, meestal een statige vrouw of een bekoorlijk meisje, het deeg in de grote pan werpt, waar uit talrijke ronde kuiltjes al snel die ronde gebakjes tevoorschijn komen, die onder de eigenaardige naam "broedertjes" bekend en in trek zijn.

Wat de vreemdeling, die de liefdadigheidsinstellingen en de armenkolonies van het land kent, in Rotterdam en elders verbaast, zijn de bedelaars, door wie hij op alle wegen wordt aangesproken. Ook komt er, wanneer je aan het kijken bent naar de arbeiders bij een fabriek, zeker één naar je toe lopen, om een gift als fooi voor zichzelf en zijn kameraden te vragen.
Tussen Rotterdam en Delfshaven, waar met name op zon- en feestdagen de kinderen van hele families de weg belegeren, hoor je althans steeds alleen maar de vraag: "Een half centjie, meheer! om een stukkie brood te kopen; een half centjie maar!'' Andere kinderen spreken je niet aan, maar trekken alleen de muts en houden je die in gebukte houding voor.

---

Een zeer gewaardeerde bijdrage van Gerrie van der Laan

Heb je een vraag of opmerking voor Gerrie van der Laan, stuur dan Aad, de webmaster, een email: aad@engelfriet.net

Op onze site kun je nog meer verhalen vinden van haar, gebruik daarvoor onze zoekmachine:

Klik hier als je wilt zoeken via Aad's Freefind search engine, vul in het venster jouw woord in, bijvoorbeeld Gerrie van der Laan en klik op ENTER

wat zijn we trots op ons familiewapen ...., beetje jaloers zeker ....