Heb je een vraag of opmerking voor Gerrie van der Laan, stuur dan Aad, de webmaster, een email: aad@engelfriet.net
Op onze site kun je meer vinden over de in dit verhaal genoemde namen en aspekten, gebruik daarvoor onze zoekmachine:
| Klik hier als je wilt zoeken via Aad's Freefind search engine, vul in het venster jouw woord in, bijvoorbeeld Gilden en klik op ENTER |
|---|
Rotterdamse zilver- en goudsmeden en tinnegieters in de Gouden Eeuw
De goud- en zilversmeden scheidden zich, evenals de blikslagers en tinnegieters in de 17de eeuw van de grofsmeden af. Het juiste jaar van deze scheuring is niet bekend, maar in 1619 vormden zij reeds een afzonderlijk gilde en in 1648 stond het stadsbestuur hen toe voor hun vergaderingen een kamer boven de Oostpoort in gebruik te nemen.
rechts Molen de Noord, verbrand op 28 Juli 1954
Het gildebestuur werd gevormd door drie hoofdlieden, die respectievelijk de functies van deken, oud-deken en keurmeester uitoefenden en vier overlieden, die samen het college van zevenmannen uitmaakten. De hoofdlieden waren belast met de dagelijkse gang van zaken. De overlieden werden alleen in belangrijke aangelegenheden geraadpleegd. Het voltallig college was bevoegd te beslissen in geschillen tussen gildebroeders onderling, tussen meesters en leerlingen, over de in- en verkoop van goud, zilver en juwelen en over de interpretatie van de artikelen van de gildebrief. De overlieden waren belast met het beslechten van kwesties tussen deken en keurmeester ener- en gildebroeders anderzijds.
Tot de uitsluitende competentie van de leden van dit gilde behoorde het maken, herstellen, kopen en verkopen van goud- of zilver- of juwelierswerk. Behalve de goud- en zilversmeden trof men dan ook onder de gildebroeders drijvers in goud en zilver, goudslagers, goud- en zilverdraadtrekkers, steensnijders en diamantslijpers aan. Daar de hoofdlieden over toelating van leden der laatstgenoemde categorie te beslissen hadden, kon de diamantindustrie hier niet tot evenzo grote ontwikkeling komen als te Amsterdam. In Amsterdam was ze een vrij beroep, waarvan de beoefening dus ook voor Joden openstond, die zich er dan ook in groten getale op gingen toeleggen. Geen van deze half-leden was als de edelsmeden verplicht een proef te doen en een attestatie te tonen, dat zij bij een vrije meester vier jaar als leerjongen en twee jaar als gezel hadden gewerkt. De aard van de proef werd om de twee jaar door de hoofdlieden vastgesteld "na de maniere van tijd", naar de heersende mode, zouden wij zeggen.
Ingevoerd edelsmeedwerk moest, zelfs als het van een keur was voorzien, aan de deken van het gilde aangegeven en door de hoofdlieden in de keurkamer gekeurd worden. Alle goud- en zilverwerken, die hier ter stede te koop aangeboden werden, moesten het merk van de keurmeesters en het teken of poinçoen van de meester dragen. Het maken en verkopen van hangers, ringen of geëmailleerde werken, die met menie, vermiljoen, loodwit of andere zware vullingen en emailplaten waren overladen, was verboden. Het opvulsel mocht een zekere vastgestelde verhouding ten opzichte van het metaal en de juwelen niet overschrijden. Ook werd de goedgelovige koper in bescherming genomen door het verbod ringen van koper of waardeloos materiaal te vergulden en met stenen te versieren.
Wanneer er een schip met zilversmidskolen de haven binnenviel, moest de schipper hiervan aanstonds aan de hoofdlieden kennis geven, om de gildebroeders in de gelegenheid te stellen van hun recht van voorkoop gebruik te maken. Zij deelden dit recht met alle andere ambachtslieden, die zilversmidskolen voor hun bedrijf nodig hadden, zoals persers, hoedenmakers en apothekers. De gildeknecht der goud- en zilversmeden behoorde alle belanghebbenden te waarschuwen en bij het lossen tegenwoordig te zijn.
De oudste ordonnantie op het tinnegietersambacht, die vermeld wordt, is van 1627. Bewaard gebleven zijn alleen de herziene van 1635, die van 1719 en de keur op het lepeltin van 1643. In de oude ordonnantie werd in de eerste plaats bepaald, dat de tinnegieters voortaan een afzonderlijk gilde zouden uitmaken, onafhankelijk van de smeden en blikslagers. Tot 1657 waren ook de loodgieters en leidekkers aangesloten bij het tinnegietersgilde. Na de scheiding bleven deze nog twee jaar als afzonderlijk gilde voortbestaan: in 1659 werd aan hun corporatief bestaan om onbekende redenen een einde gemaakt.
Alle tinnegieters moesten binnen veertien dagen na de afkondiging der ordonnantie hun merken, zowel van fijn- als van keurtin, bij de hoofdlieden en keurmeesters van het gilde inleveren. Deze sloegen dan elk merk op een tinnen plaat, om van alle bestaande merken steeds op de hoogte te zijn. Onbekende merken moesten met de voorwerpen, waarop ze aangebracht waren, vernietigd worden. Het tin werd dan ten behoeve van het gilde verbeurd verklaard. Fijn tin en keurtin waren de enige soorten, die volgens de ordonnantie te Rotterdam verwerkt mochten worden. Het eerste was van iets betere kwaliteit en gemerkt met de roos en de kroon en heette daarom roosjestin. Keurtin droeg het stadswapen en had een groter loodgehalte. Tin van inferieure kwaliteit zou in beslag genomen en verbeurd verklaard worden; mèt de boeten kwam het voor een derde gedeelte aan de armen, voor het tweede derdepart aan de officier, die de executie deed en voor het laatste derde deel aan de keurmeesters, om door hen aan behoeftige gildebroeders te worden uitgekeerd.
In strikte zin behoorden alleen zij die allerhande tinwerk maakten en verkochten tot het tinnegietersgilde. Maar de aardewerkverkopers, die handel dreven in van tinnen deksels voorziene kannen, waren verplicht om evenals de tinnegieters het intreegeld en de jaarlijkse contributie te betalen. Terwijl omgekeerd de tinnegieters bij moesten dragen in de kosten tot instandhouding van het gilde der aardewerkverkopers, als zij kannen, flessen en andere tot het monopolie van dat gilde behorende artikelen verkochten. Tin was een artikel, dat door de winkeliers niet alleen verkocht, maar ook wel verhuurd werd. De minimum huurprijs van nieuw huurtin was, voor zover het platwerk betrof, vastgesteld op 50 st. van iedere 100 pond. Oud noch nieuw tin mocht echter aan bewoners of schippers van op stroom liggende schepen bij het jaar verhuurd worden.
Verschil tinnegieter en blikslager
Volgens Gerrie beste omschrijving: maker van tinnen waren o.i.d.
Middelnederlandsch woordenboek 1916:
Van Dale Studiewoordenboek Nederlands 2006:
Woordenboek der Nederlandsche Taal 1960:
Webster's Third New International Dictionary of the English language unabridged ISBN 3-8290-5292-8
- a maker or worker in tinplate
- one who supervises the weighting of cloth or yarn with a tin solution - called also tinner
Een zeer gewaardeerde bijdrage van Gerrie van der Laan
Heb je een vraag of opmerking voor Gerrie van der Laan, stuur dan Aad, de webmaster, een email: aad@engelfriet.net
Op onze site kun je nog meer verhalen vinden van haar, gebruik daarvoor onze zoekmachine:
| Klik hier als je wilt zoeken via Aad's Freefind search engine, vul in het venster jouw woord in, bijvoorbeeld Gerrie van der Laan en klik op ENTER |
|---|
