Een zeer gewaardeerde bijdrage van Gerrie van der Laan

Heb je een vraag of opmerking voor Gerrie van der Laan, stuur dan Aad, de webmaster, een email: aad@engelfriet.net

Op onze site kun je meer vinden over de in dit verhaal genoemde namen en aspekten, gebruik daarvoor onze zoekmachine:

Klik hier als je wilt zoeken via Aad's Freefind search engine, vul in het venster jouw woord in, bijvoorbeeld Rotterdam en klik op ENTER

---

Ds. F.W. Dethmar brengt in 1837 een bezoek aan Rotterdam

Vertaald uit het Duits.

F.W. Dethmar, hervormd predikant en kostschoolhouder te Anholt. Freundliche Erinnerung an Holland und seine Bewohner. (Aangename herinnering aan Holland en zijn bewoners). Essen-Rotterdam, 1838-1841, blz. 76-99, 123-124.

Het eerste wat ik me herinner in de mooie stad Rotterdam was voor mij iets wat mij beroerde en waarvan ik genoot. Hier zou een moeras zijn geweest, een woonplek voor padden en kikvorsen, praatte ik in mezelf, als niet een vlijtige mensenhand bezig zou zijn geweest, een vaste kade langs de oever te plaatsen en deze met een rij mooie bomen te garneren. Deze beplanting van de straten vindt men bijna in de meeste Hollandse steden, waar ze de ruimte opvullen langs de kanalen en rivieren en waar een bescherming tegen de brandende zon wenselijk is. De ingesloten waterspiegel verdubbelt de hitte door het terugkaatsen van de stralen, en mensen die uit Oost-Indië terugkeerden, hebben mij verzekerd, dat ze niet zo'n hitte te verdragen hadden gehad, als te Amsterdam in de hondsdagen.

Na een half uur reed de wagen voor, de heer des huizes kwam bij mij boven en zei, dat men met mij in een tuin buiten de stad thee wilde gaan drinken en vervolgens nog wat rond wilde rijden (touren), wat ik in grote dank aannam. De stad die wij doorsneden, maakte met haar prachtige huizen, hoge bomen, kanalen, bruggen, grote schepen en het geluid van de vallende regen een bijzonder aangename indruk op mij; en we waren eerder dan ik het wenste bij onze bestemming.

Mannen en vrouwen werden door elkaar gegroepeerd; iedere groep had een theetafel voor zich en voerde een opgewekte conversatie. Van het stijve en zwijgzame, waarover in zoveel reisbeschrijvingen gesproken wordt, trof ik geen spoor aan. De heren, vooral de jongere, liepen rond met hun sigaren, de andere heren zaten met hun lange witte pijpen. De dames hadden een voetenbankje (stoofje) onder hun voeten en iedereen was levendig tijdens de opgewekte gesprekken. Bij de thee bood men geen boterham aan, zoals in Duitsland; ze was mij echter bijna te bitter en de melk te mager. Room wordt bij de thee en koffie zelden gegeven, of men dit ongezond vindt of verkwistend acht, weet ik niet; genoeg, met de melk, waaruit boter en kaas bereid wordt, gaat men hier zeer zorgvuldig om.

Nauwelijks had ik het ontbijt beëindigd, of ik liep met mijn aanbevelingskaart naar 's lands werf, waarop de grootste schepen gebouwd zouden kunnen worden, als niet de ondiepe plaatsen zouden verhinderen ze naar Hellevoetsluis te brengen. Daarom bouwt men hier alleen maar kleinere, voor de krijgsdienst bruikbare schepen, en laat men het bouwen van de grote oorlogsschepen over aan de andere landswerven. Ik raakte in een niet geringe verbazing, toen ik de grote magazijnen voor hout, ijzerwaren, ankers, spijkers, touwen, zeildoek enz. zag. De smederij was als de werkplaats van Vulcanus. De orde in de magazijnen was bewonderenswaardig; van zijden draden tot de dikste scheepstouwen, hoeveel classificaties gingen er doorheen! Van het kleinste pinnetje tot spijkers van zes tot acht voet - wat een toename! Alle afdelingen zijn genummerd, de gereedschappen bevinden zich op hun plaats en zijn daardoor gemakkelijk te vinden. Het houtmagazijn geniet de beste bescherming tegen weersomstandigheden en de modelkamer verrast door haar netheid en volledigheid.

Komt er een vreemdeling naar Rotterdam om zich te amuseren, zoals men dat pleegt te noemen, dan beschuldigt hij de stad ervan dat zij hem daar zo weinig gelegenheid toe biedt. Hij vindt dat een zo welvarende bevolkingsrijke stad een staand theater, een wekelijks concert, grote volksfeesten, maatschappelijke verenigingen tot genot, tot kansspelen, tot toneelspelen, een prentengalerij, enz. zou moeten hebben. Vraagt hij de loonbediende ernaar, dan geeft deze hem ten antwoord: Mijnheer, hier is niets te zien, tenminste niet van hetgeen waarnaar u vraagt. De reiziger pakt dus spoedig weer in, nadat hij enige straten en havens heeft gezien, gaat hij weer in de diligence zitten en deelt zijn reisgenoten mee, dat hij nooit een droefgeestiger oord dan Rotterdam heeft aangetroffen. Wat hij echter afkeurt, prijs ik.

Bijna alles is hier op nuttige bezigheid en huiselijke gelukzaligheid ingesteld. Tijdens de beurstijd worden de koffiehuizen door de kooplieden, tijdens de avond de theetuinen door de families bezocht. Men wandelt langs de Maas onder de Boompjes en vermaakt zich 's winters op het ijs en 's zomers op de beroemde kermis - dat is bijna alles wat men hier eist om van het leven te genieten. De koopman vindt op zijn kantoor, de vrouw in de huishouding, de geleerde in zijn studeerkamer, de fabrikant en de arbeider in hun werkplaats, de schipper op zijn schip de volledige bezigheid, en slechts weinigen, vooral jonge mensen, denken erover na, hoe ze buitenshuis de tijd zullen verdrijven. Voor de meesten is huiselijkheid de specerij van het leven. Nadat het dagelijks werk is volbracht, ziet men vader, moeder en kinderen in huiselijke kring genieten van een geluk, dat toneelspelen, casino's en maatschappelijke verenigingen (sociëteiten) - zo vaak de verstoorders van het familiegeluk - hen niet kunnen geven.

---

Een zeer gewaardeerde bijdrage van Gerrie van der Laan

Heb je een vraag of opmerking voor Gerrie van der Laan, stuur dan Aad, de webmaster, een email: aad@engelfriet.net

Op onze site kun je nog meer verhalen vinden van haar, gebruik daarvoor onze zoekmachine:

Klik hier als je wilt zoeken via Aad's Freefind search engine, vul in het venster jouw woord in, bijvoorbeeld Gerrie van der Laan en klik op ENTER

wat zijn we trots op ons familiewapen ...., beetje jaloers zeker ....