Een zeer gewaardeerde bijdrage van Gerrie van der Laan

Heb je een vraag of opmerking voor Gerrie van der Laan, stuur dan Aad, de webmaster, een email: aad@engelfriet.net

Op onze site kun je meer vinden over de in dit verhaal genoemde namen en aspekten, gebruik daarvoor onze zoekmachine:

Klik hier als je wilt zoeken via Aad's Freefind search engine, vul in het venster jouw woord in, bijvoorbeeld Rotterdam en klik op ENTER

---

Het achterland van Rotterdam tot in het begin van de 20ste eeuw

Rotterdam is evenmin als Antwerpen een stad, die uit zichzelf aan haar haven een levendig goederenverkeer kan geven. Wel moet natuurlijk ook hier met de behoeften van de bevolking, die op 31 december 1928 met inbegrip van Hoek van Holland 577.716 zielen telde, rekening gehouden worden.
Behalve de typische havenindustrie, zoals conserven-, tabak-, meel- en emballagefabrieken, biedt Rotterdam ook enige andere belangrijke takken van nijverheid die goederen naar de haven trekken; als voornaamste de scheepsbouw en de daarmee samenhangende machinefabrieken en metaalnijverheid. In totaal werden door de Rotterdamse scheepswerven in 1927 18 zeeschepen afgeleverd, tezamen 107.276 ton metende, benevens vele rijnschepen, een droogdok en onder andere de grote sluisdeuren voor IJmuiden. Deze industrie, die van meer dan nationale betekenis is, betrekt het grootste gedeelte van haar grondstoffen uit het buitenland.
Hetzelfde geldt voor de margarinefabricage, die in 1927 ruim 79 % van de totale margarine-uitvoer uit Nederland bewerkstelligde.

Ook in de directe omgeving van Rotterdam dragen industrieën bij tot het goederenverkeer van Rotterdam. Zo deden de jeneverstokerijen in 1927 alleen naar Brits West-Afrika 6.137.000 liter jenever als waardevol stukgoed over de haven verschepen, terwijl het Westland veel van zijn agrarische producten exporteerde.
Terwijl het onmiddellijke achterland van Antwerpen uitsluitend over de Scheldehaven en dat van Hamburg uitsluitend over die haven haar goederen doet gaan, moet in Rotterdam worden gerekend met het feit, dat herhaaldelijk kleinere partijen goed in lichters naar Antwerpen worden verzonden, om daar in lijnboten geladen te worden, die Rotterdam niet aanlopen, aldus scheepsgelegenheid vinden, die hun in eigen haven niet geboden wordt.

In sterker mate geldt dit voor het overige nationale achterland. De zuidelijke provinciën en noordelijker bijvoorbeeld ook de binnenhavens langs de Gelderse IJssel betrekken geregeld goederen over Antwerpen. Zoals de meerdere scheepsgelegenheid in Rotterdam oorzaak is van een belangrijk goederentransport langs het Merwedekanaal van Amsterdam naar Rotterdam, zo doen ook het grotere aantal scheepsverbindingen en de goedkopere overslag in Antwerpen hun invloed gelden en trekken waren uit het directe achterland van Rotterdam tot zich. Ook om andere redenen worden goederen, bestemd voor Nederland, over die haven aangevoerd; zo betrekt de Nederlandse industrie haar palmpitten over Antwerpen, omdat de Belgische regering op vrachten van de Congo naar de Scheldestad subsidie verleent. In 1926 werd langs rivieren en kanalen in Antwerpen uit Nederland 910.916 ton aangevoerd, terwijl langs dezelfde weg 611.675 ton Antwerpen verliet.

Echter niet alleen Antwerpen, ook andere havens zijn hier van belang. Rotterdam is niet de enige nationale haven, waarover Nederland in- en uitvoert. Zij deelt deze functie met vele andere, al is ook haar aandeel overwegend.
Terwijl het doelbewust streven van de Belgische regering het aan een buitenlandse haven onmogelijk maakt in België een achterland van betekenis te verwerven en de overige Belgische havens ver bij Antwerpen achterblijven, deelt Rotterdam haar nationaal achterland, zowel met binnenlandse als met buitenlandse havens. Maar bovendien mist Rotterdam de steun van een grote en rijke industrie, zij mist de nijverheidsgebieden, die door invoer van grondstoffen en uitvoer van producten zulk een goede basis vormen voor de bloei van een haven. Vóór alles ontbreekt in eigen land de "Schwerindustrie", doch ook overigens is Nederland in vergelijking met België en Duitsland een agrarisch land.

De grote betekenis van Rotterdam ligt dan ook elders. Zij is bij uitstek doorvoerhaven voor het achterland buiten de landsgrenzen; hier ligt haar voornaamste werkzaamheid. Terwijl Rotterdam tussen 1924 en 1928 van de ter zee in- en uitgevoerde goederen 56,5 % ontving en Amsterdam 21,2 %, namen zij resp. 71,09 % en 7,74 % van het totale havenverkeer in Nederland waar. Het doorvoerverkeer gaat dus wel voornamelijk over Rotterdam. Rotterdam en Amsterdam bestrijken in zekere zin hetzelfde gebied en vooral wat betreft het vervoer van stukgoederen en koloniale producten moet hiermee rekening worden gehouden. Niettemin blijft het scheep- en goederenverkeer van Amsterdam ver achter bij dat van Rotterdam.

Rotterdam is met het achterland verbonden door voortreffelijke waterwegen. Langs de kleine vaarten en kanalen brengen allereerst de beurtschepen en andere binnenvaartuigen de goederen aan uit Zuid-Holland en de omliggende provincies. Het is statistisch niet na te gaan, hoeveel hiervan bestemd is voor binnenlands gebruik en derhalve evenmin aanwijsbaar, hoeveel exportgoederen zij in Rotterdam aanbrengen. Zeker is echter, dat de landbouwproducten van de Zeeuwse eilanden, de groenten en vruchten uit het Westland, de bloembollen uit de duinstreken, de kaas uit Noord- en Zuid-Holland, die voor alle zeeschepen waardevolle stukgoedlading vormen, in grote hoeveelheden op deze wijze worden aangevoerd, evenals de producten van de exportindustrieën uit die streken. En ook de overzeese goederen die voor het binnenland bestemd zijn, granen, lijnkoeken, hout, en andere producten worden per binnenschip naar hun bestemming vervoerd. Langs Schie, Hollandse IJssel, langs de Zeeuwse stromen, langs heel het dichte net van Hollandse waterwegen, komen de goederen in Rotterdam samen.
Hetzelfde geldt voor de zuidelijke en noordelijke provincies. Ook hiermee onderhoudt Rotterdam een druk waterverkeer.

---

Een zeer gewaardeerde bijdrage van Gerrie van der Laan

Heb je een vraag of opmerking voor Gerrie van der Laan, stuur dan Aad, de webmaster, een email: aad@engelfriet.net

Op onze site kun je nog meer verhalen vinden van haar, gebruik daarvoor onze zoekmachine:

Klik hier als je wilt zoeken via Aad's Freefind search engine, vul in het venster jouw woord in, bijvoorbeeld Gerrie van der Laan en klik op ENTER

wat zijn we trots op ons familiewapen ...., beetje jaloers zeker ....